جمعه , ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ - ۹:۲۲ قبل از ظهر
  • کد خبر 6251
  • آسیب شناسی عملکرد شهرهای جدید ایران/ نمونه موردی: شهر جدید عالیشهر
    آسیب شناسی عملکرد شهرهای جدید ایران/ نمونه موردی: شهر جدید عالیشهر

    آسیب شناسی عملکرد شهرهای جدید ایران/ نمونه موردی: شهر جدید عالیشهر

    برزن نیوز: امروزه، رشد شتابان جمعیت به ویژه در کلانشهرها وپیامدهای ناشی از تمرکز گرایی،به چالش اساسی مدیریت شهری درکشورهای مختلف جهان تبدیل شده است. درحقیقت،با ظهور کلانشهرها و پیامدهای ناشی از آنها، نظیر شرایط نامناسبزیستی، گسترش بخش غیر رسمی، افت وضعیت بهداشت محیط، برهم خوردن آستانه تحمل اکولوژیک، تمرکز پهنه های وسیع صنعتی و درآمدهای ملی و نیز شکل گیری پدیده حاشیه نشینی یا اسکان غیررسمی، اجماعی نظری در پذیرش سیاست تمرکززدایی فضدایی و شدکل گیری جوامع برنامه ریزی شده، در کشدورهای مختلف دنیا به وجود آمده است. اما این وضعیت در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته دارای ماهیت متفاوتی بوده و به دلیل ساختار متمرکز اغلب کشورهای در حال توسعه و الگوبرداری محض از جوامع توسعه یافته، عمدتاً بازتاب مثبتی نداشته و در عمل، این کشورها را با مشکلات عدیده دیگری مواجه نموده است.

    یکی از ویژگی های کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، افزایش سریع جمعیت به دلیل سیاست های غلط و عدم کنترل جمعیت به موازات گسترش امکانات و خدمات بهداشتی بود. وجود منابع زیرزمینی نظیر نفت و تزریق قسمت اعظم کنترل جمعیت به موازات گسترش امکانات و خدمات بهداشتی بود. وجود منابع زیرزمینی نظیر نفت و تزریق قسمت اعظم اعتبارات آن به کلانشهرها و متمرکز شدن امکانات بیشتر در آنها از یک طرف، و عدم توجه کافی و لازم به نواحی روستایی با هدف آبادانی و گسترش امکاناتی مانند آموزش و ارتباطات از طرف دیگر، سبب ایجاد و گسترش شکاف بین نواحی روستایی وشهری شد که پیامد آن تخلیه نواحی روستایی از ساکنان و تراکم فزاینده جمعیت در نواحی شهری به ویژه در کلانشهرها است. به عبارت دیگر، تحولات شهری برون زا که عمدتا شهرگرا و تمرکزگرا می باشد، در سده اخیر تحولات ساختاری شگرفی را در نظام شهرنشینی ایران رقم زده و شبکه شهری کشور را به ناهمگونی مفرط دچار نموده است
    سیاست ایجاد شهرهای جدید پس از انقلاب اسلامی ایران، به سه دلیل عمده افزایش شدید جمعیت کلانشهرها، مشکل مسکن شهری (به ویژه گروه های با درآمد پایین) و تمرکز زدایی از شهرهای بزرگ مطرح گردید. بررسی وضعیت سیاست مذکور، بیانگر آن است که احداث شهرهای جدید در ایران به لحاظ گستردگی و تعدد سکونتگاه ها، تجربه ای منحصربه فرد در سطح جهانی به شمار می رود؛ اما بررسی عملکرد این شهرها، از عدم دستیابی به اهداف تعیین شده حکایت دارد.

    در این راستا، شورای عالی معماری و شهرسازی کشور، شهرجدید عالیشهر به عنوان اولین شهر جدید استان بوشهر به منظور جذب سر ریزجمعیت شهر بوشهر در ۲۴ کیلومتری جنوب شرقی بوشهر در مسیر جاده دلوار در دامنه ی رشته کوه کلاتک انتخاب و پس از بررسی های کارشناسی در سال  ۱۳۶۸احداث شهر جدید عالیشهر مورد تایید شورای عالی شهرسازی و معماری ایران قرار گرفت .

    به طور کلی اهداف پایه در ایجاد شهرهای جدید جلوگیری از توسعه بی رویه و کلانشهر شدن شهر مادر، انتقال صنایع مزاحم از شهر مادر، ایجاد کانون اشتغال در شهر جدید، کاهش هزینه های حمل و نقل از شهر مادر به مراکز صنعتی، جلوگیری از بورس بازی زمین و ایجاد حاشیه نشینی در شهر مادر، کاهش بار ترافیک شهر مادر، نزدیک کردن محل سکونت به محل اشتغال در شهر جدید، جلوگیری از تخریب اراضی کشاورزی پیرامون شهرهای بزرگ، تأمین مسکن اکثریت مردم. بر این اساس، شهرهای جدیدی در اطراف این شهر، به منظور تعدیل نارسایی ها و سرریزپذیری جمعیت مازاد آن طراحی و احداث شده است.

    شهر جدید عالیشهر با توجه به وضعیت فیزیکی منطقه و دیگر عوامل ذکر شده و نیز اهداف کلی که در ذیل به آنها اشاره می گردد، به عنوان قطب دانشگاهی در سطح استان مطرح گردید. جذب جمعیت سرریزی منطقه شهری بوشهر، پایه کذاری اقتصاد شهر بر اساس صنایع مطلوب منطقه و خدمات آموزش عالی، برنامه ریزی شهر در جهت خودکفایی اشتغال و خدمات شهری- حفظ تعادل اکولوژیکی شهر و منطقه ، ایحاد محیط زیست مناسب، جدایی لازم کاربری ها از یک سو و تلفیق مناسب آنها از سوی دیگر نزدیکی محل کار و مسکن و خدمات شهری، استفاده بهینه از زیر ساخت ها، زمین های این شهر جدید بین دو تپه ماسه ای در محور شمالی جنوبی دامنه دامنه ارتفاعات به شکل خطی قرار گرفته است. ارتفاعات متوسط اراضی ۳۰ متر از سطح دریا می باشد و شیب آن ۵/۱ درصد است. سطح اراضی قابل توسعه حدود ۹۰۰ هکتار است و به جز مسیل فرعی و جنگل مصنوعی عوارض خاص دیگری در آن دیده نمی شود. خاک این شهر غیر قابل کشت و بیشتر از مصالح درشت دانه تشکیل شده است. آب و هوای این مکان از بوشهر کمی خنک تر و کم رطوبت تر و ملایم تر است متوسط میزان بارندگی ۲۸۱ میلی متر و متوسط دمای سالیانه ۸/۲۴ درجه سانتی گراد و جهت باد غالب در این شهر شمال و شمال غربی است.

    از مهم ترین علل عملکرد ضعیف شهرهای جدید ایران می توان به : مکان یابی نامناسب شهرهای جدید به دلیل عدم وجود طرح های بالادست، عدم وجود ضوابط و معیارهای لازم در ایجاد سکونت گاه های جدید، یکنواختی دستورالعمل ها در تهیه طرح شهرهای جدید با وجود گستردگی و تنوع اقلیمی کشور، عدم پاسخگویی آمار موجود در کشور به نیازهای واقعی مسکن، عدم فرصت اظهار نظر و مشارکت متقاضیان مسکن در تهیه طرح شهرهای جدید، تامین صرف منابع مالی ساخت شهرهای جدید فقط از محل فروش زمین، ضعف زیرساخت های شهری (همچون شبکه راه های منطقه ای، شبکه راه آهن، منابع تأمین آب و اجرای شبکه فاضلاب) و …نام برد.

    نتایج بدست آمده از بررسی پژوهش، نشان داد که به طور کلی شهر جدید عالیشهر، تا کنون نتوانسته در تحقق اهدافی که بدان منظور طراحی شده، موفقیت چشمگیری داشته باشد. به طوری که تا کنون تنها بخش اندکی از جمعیت پیشبینی شده در طرح جامع شهر عالیشهر ، در این شهر استقرار یافته اند و واقعیت های موجود نیز، نمایانگر مهاجرت و اسکان اغلب اهالی شهر در سال های اخیر می باشد.

    همچنین شهر جدید عالیشهر  به عنوان یک شهر ضعیف به لحاظ کارکردهای اجتماعی، جلوه نموده و بنیانگذاری شهر در محلی جدید و بدون سابقه زندگی اجتماعی در آن، موجب شده که تاکنون از روابط اجتماعی ضعیفی برخوردار باشد،  اما در عین حال از فرصت های پیش روی مناسبی نیز برخوردارمی باشد.

    به طور کلی و بر اساس نتایج مطالعات اسناد و شواهد موجود، مشاهدات میدانی و نظرات کارشناسان شهر، پیشنهادهای عملی زیر، جهت ارتقای وضعیت شهر عالیشهر، ارائه می گردد:

    ۱٫    افزایش جذابیت اقتصادی، فرهنگی و تفریحی شهر

    ۲٫     افزایش احساس واقعی تعلق به مکان با ایجاد جاذبه های شهری و گردشگری

    ۳٫    درک واقعیت ها، واقع بینی و هماهنگی در تصمیم گیری در تصمیمات مربوط به توسعه شهر

    ۴٫    افزایش تسهیلات مربوط به حمل و نقل عمومی و برون شهری

    ۵٫     دسترسی راحت به فضاهای باز و بوستان های نزدیک مسکن و محل زندگی

    ۶٫     تدوین ضوابط دقیق کاربری زمین و قوانین موثر در جهت افزایش کارایی شهر و مدیریت صحیح اجرای آنها

    ۷٫     استفاده از ظرفیت های مناطق بایر و توسعه نیافته داخل شهر

    ۸٫    ظرفیت ایجاد خانه و زمینه اجرای اصل سی و یکم قانون اساسی برای صاحبخانه شدن اقشار کم درآمد

    ۹٫    ترویج انبوه‌سازی در توسعه مجموعه های مسکونی و

    سازمانی

     

     



    مطلب پیشنهادی

    نوید اتفاقی نو در بازار مسکن / ساخت مسکن ملی سرعت می گیرد

    نوید اتفاقی نو در بازار مسکن / ساخت مسکن ملی سرعت می گیرد

    مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران گفت: برای نخستین بار دولت با روش‌های مختلفی از ظرفیت‌های تعاونی‌ها در پروژه‌های نهضت ملی مسکن استفاده می‌کند.

    یک دیدگاه

    1. خیلی ها وقتی وارد شهر جدید صدرا شهرستان شیراز استان فارس شدند از لحاظ مالی فقیر بودند بعد شدند حاجی غنی و خیلی ها هم وقتی وارد شهر جدید صدرا شهرستان شیراز استان فارس شدند از لحاظ مالی ناتوان بودند شدند حاجی توانا خیلی ها وقتی وارد شهر جدید صدرا شهرستان شیراز استان فارس شدند از لحاظ مالی ضعیف بودند بعد شدند حاجی نیرومند نام این شهر جدید را به جای این شهر جدید صدرا شهرستان شیراز استان فارس با هرمعنی که داشته باشد بایستی می گذاشتند شهر جدید صدرای شهرستان شیراز استان فارس کارکنان ادارات دولتی و عمومی شهر جدید صدرا و بنگاه داران مربوطه جمع این افراد برای صد نسل بعد از خودشان ثروتی عظیم مانند تعداد زیادی باغ شهری و … فراهم کردند خوش به حال فرزندانشان و نوه ها و نتیجه ها و نویره هایشان و ندیده هایشان

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *