خانه ای که دیگر چراغ اش روشن نیست

برزن نیوز: حاج حسینقلی خان جلیلی (ارفع الملک) به عنوان نهمین شهردار تبریز بین سال های ۱۲۹۹ تا ۱۲۹۷ و ۱۳۰۹ تا ۱۳۱۰ و همچنین ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۶هجری شمسی کلید دار تبریز بود و به اذعان بسیاری از اهل فن در دروان وی تبریز تحولی شگرف در ساختار شهری به خود دید، چنانکه هم اکنون نیز شاهد ماندگاری آن تلاش ها هستیم.

شاید اوج شهرت ارفع الملک به زمانی برگردد که با دیوارسازی میدان چایی (مهرانه رود) و بدون دریافت اعتبار از رضاخان توانست تبریز را از خطر سیل نجات دهد و یا شاید زمانی ، نامش آوازه عام و خاص شد که ساخت عمارت و کاخ شهرداری و برج ساعت را آغاز کرد، و یا شاید هنگامی اولین کشتارگاه مدرن تبریز را احداث کرد و یا شاید زمانی ارفع الملک شد که رسما روز های جمعه را تعطیل اعلام کرد ، و یا شاید، هزاران شاید های دیگر…

ارفع الملک جلیلی فرزند کهن شهر تبریز، در رده اشخاص نیکوکاری بود که بر اساس شایسته سالاری به عنوان شهردار انتخاب شد فعالیت های اجتماعی او، یاری رسانی به نیازمندان، تاسیس دارالمجانین در تبریز، صدارت مجمع دارالتربیه (محل تعلیم و تربیت اطفال یتیم و بی کس)، آثار درخشانی است که در کارنامه وی به یادگار مانده است.
ارفع الملک شخصیتی تاریخی داشت، بی شک، محل زندگی این بزرگ مرد تاریخ تبریز برای کسانی که هم اینک شاهد زیبایی های تاریخی تبریز در حوزه شهرسازی هستند جذابیت های فراوانی داشته باشد.

این خانه که روزگارانی نه چندان دور گذر گاه چهره های برجسته تاریخ و اهل فرهنگ و دانش بود امروز به ویرانه ای بدل شده است که از آن فقط سر دری زیبا مانده است و درختانی که از حیاط این خانه سر به فلک کشیده اند.

خانه ارفع الملک قدمتی تاریخی دارد می شود از سر در زیبای این خانه پی به قدمت آن برد سردر و بدنه ‌ضلع غربی خانه ارفع الملک مربوط به دوره پهلوی است. متاسفانه تنها سردرب این خانه ثبت ملی شده و داخل خانه جزو آثار تاریخی محسوب نمی شود.

همسایه هایی که تازه نقل مکان کرده اند فقط میدانند خانه ای قدیمی متروکه است که صاحب خانه را نه دیده اند و نه می شناسند . آنهایی که جزو قدیم ترین ساکنان محله جلیلی هستند تنها می دانند که اینجا خانه نخستین شهردار تبریز بود.

قصاب محله یکی از قدیمی ترین ساکنین محله است، می گوید: به غیر از من کس دیگری اطلاعت بیشتری از این خانه نداد.
او می گوید : اینجا خانه حسینقلی خان جلیلی معروف به ارفع الملک است که بعد از فروش این خانه توسط خانواده ارفع الملک، تاکنون سه صاحب خانه عوض کرده است.
زمانی که صاحب خانه قبلی این خانه را به صاحب کنونی می فروخت از داخل خانه دیدن کردم حیاط خانه ، باغچه بزرگ و درختان سر به فلک کشیده و سنگ کاری های داخل خانه هیچ وقت از ذهنم پاک نخواهد شد .
این کاسب محل، آنچنان با جذابیت از داخل خانه سخن برزبان می راند که انسان وسوسه می شود شبانه وارد آن خانه شده تا آنچه را که شنیده با چشم ببیند.
وی در ارتباط با مساحت و زیربنای خانه می گوید : مساحت این خانه را دقیق نمی دانم. تنها این را می توانم بگویم که این خانه به صورت تکه تکه فروخته شده است بخشی از این خانه تبدیل به بانک شده ،بخشی به مدرسه و بخشی به ، مغازه تبدیل شده و هم اکنون از این خانه فقط یک هزار و ۵۰ متر باقی است .

امیدواریم سازمان میراث فرهنگی با همکاری شهرداری تبریز این خانه را جزو آثار تاریخی استان ثبت کند تا دوباره نام ارفع الملک و خدمات ارزنده ای که از خود به یادگار مانده بر زبان ها جاری شود.