جمعه , ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ - ۷:۴۵ بعد از ظهر
  • کد خبر 6951
  • شهرسازی و حقوق /یادداشت دوم: ارتباط بین شهرسازی و حقوق 
    شهرسازی و حقوق /یادداشت دوم: ارتباط بین شهرسازی و حقوق 

    شهرسازی و حقوق /یادداشت دوم: ارتباط بین شهرسازی و حقوق 

    احسان امینی (کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری و دانشجوی کارشناسی حقوق، شرکت مهندسین مشاور پارسوماش پایدار) این سوال که چه ارتباطی بین عالم شهرسازی و عالم حقوق وجود دارد، باب ورود ما به بحث و نشان دهنده زاویه نگرش ما به موضوع است.

    برزن نیوز: فرآیند کار شهرسازی به طرح هایی ختم میشود که در اثر آنها، حق هایی از افراد جامعه، اعم از افراد دولتی و سازمانی یا افراد خصوصی، سلب یا حق هایی به آنها واگذار میگردد؛ به اینکه حق چیست و چه تعریفی دارد و دیگر مبانی و تعاریف حقوقی، در یادداشت های آتی خواهیم پرداخت. شهرسازی، این ایجاد یا سلب حق را از طریق ابزارهایی شامل نقشه ها و ضوابط پیشنهادی خود انجام می دهد.

    حقوق هم در ابعاد نظری و عملی خود به دنبال حق است و سعی دارد حق افراد جامعه را تعیین، شناسایی و به آنها واگذار کند و این کار را از طریق قانون و دستگاه های قضایی انجام می دهد.

    پس هم شهرسازی و هم حقوق با مقوله حق مرتبط اند و آن را ایجاد یا سلب می کنند. ابزار آنها نیز ضابطه و قانون است که ماهیتی مشابه دارند. برای مثال، حقوق مشخص میکند که کسی که مالک زمین است حق دارد از ملک خود استفاده کند و شهرسازی مشخص می کند که آن فرد چگونه میتواند از ملک خود بهره ببرد، چه ساختمانی بسازد، چگونه بسازد، چقدر بسازد، چه کاری در آن زمین و ساختمان انجام بشود یا نشود و غیره. پس هر دوی  شهرسازی و حقوق را میتوان از جنس قانونگذاری دانست. اما قانونگذاری یا تعیین ضوابط، عملی دفعی، مستقل و تک بعدی نیست بلکه شبکه ای در هم تنیده از منافع، افراد و سازمان ها در ابعاد مختلف اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، تاریخی و غیره، در آن موثر و ذینفع اند. از این رو، طرح های شهرسازی پس از تصویب، محملی می شوند برای انواع تعارض ها میان صاحبان حق، مدعیان حق و متولیان اداره امور جامعه.

    یکی از مهمترین این تعارضات ریشه دار و کلاسیک، تعارض میان منافع عمومی و منافع خصوصی است. شهرسازی و حقوق هر دو مدعی احقاق منفعت عمومی و پاسداشت منافع خصوصی و همچنین، در مظان اتهام قربانی کردن یکی به پای دیگری هستند. این سوال که چگونه می شود نیازهای عمومی جامعه را تامین و منافع خصوصی افراد را محافظت کرد همواره از چالش های پیش روی شهرسازی و حقوق بوده است. تعدادی از سوال های کلی که در اثر نگاه به شهرسازی با عینک حقوق، مطرح میشوند عبارتنداز:

    ۱) شهرساز بر چه اساس میتواند اراضی و املاک اشخاص را در طرح های شهری قرار دهد؟

    ۲) مسئولیت دستگاه های حاکمیتی در تصویب و اجرای طرح های شهرسازی چیست و هر سازمانی چه صلاحیت هایی دارد؟

    ۳) طرح مصوب به چه معناست و وجود آن چه تاثیری ایجاد میکند؟

    ۴) منافع ناشی از طرح های شهری چگونه به افراد تعلق می گیرد؟

    ۵) ضررهای ناشی از طرح های شهری چگونه و توسط چه کسی باید جبران گردد؟

    ۶) چه بخش هایی از طرح شهرسازی در مراجع قضایی در رسیدگی به دعاوی و حل اختلافات، به کار میرود؟

    ۷) دادگاه های عمومی و اداری و رویه قضایی چه ارتباطی با طرح های شهرسازی دارند و چه تاثیری بر طرح ها میگذارند؟

    ۸) کمیته های فنی، کمیسیون ها و مراجع شبه قضایی چه صلاحیت هایی دارند و چه نقشی در شهرسازی و احقاق یا تضییع حقوق افراد ایفا میکنند؟

    ۹) ضوابط شهرسازی واجد چه ضمانت اجراهایی هستند و تخلفات شهرسازی و ساختمانی چگونه صورت میگیرند؟

    ۱۰) ضوابط شهرسازی در چه زمینه هایی وضع می شوند و چه نسبت و رابطه ای با قوانین، اصول و قواعد حقوقی دارند؟

    و تعداد کثیری از سوالات کلی و جزئی دیگر.

    به این ترتیب، شهرساز که حاصل کارش بر حقوق افراد جامعه تاثیر میگذارد لازم است به دانش حقوق آشنا و به ابزارهای حقوقی مجهز باشد تا طرح پیشنهادی وی دارای توجیه حقوقی و قانونی بوده و بتواند علاوه بر نیازمندی های فنی، نیازهای حقوقی شهر و شهروندان را نیز برآورده نماید.

    ورود به مباحث حقوقی، نیازمند برخورداری از مبانی دانش حقوق است که بسیار گسترده بوده و برای دانش آموختگان شهرسازی، غریب و اغلب، ناملموس است؛ از این رو در یادداشت های آتی، ابتدا مختصرا به بیان مقدمات علم حقوق پرداخته و سپس با جزییات بیشتر، وارد مباحث شهرسازی و حقوق خواهیم شد.

    *استفاده از مطلب بدون ذکر منبع غیر مجاز است.



    مطلب پیشنهادی

    نوید اتفاقی نو در بازار مسکن / ساخت مسکن ملی سرعت می گیرد

    نوید اتفاقی نو در بازار مسکن / ساخت مسکن ملی سرعت می گیرد

    مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران گفت: برای نخستین بار دولت با روش‌های مختلفی از ظرفیت‌های تعاونی‌ها در پروژه‌های نهضت ملی مسکن استفاده می‌کند.

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *