ایرادات محتوایی اسناد آمایش استانی | قسمت دوم

برزن نیوز:  در قسمت اول به پنج مورد از ایرادات اسناد آمایش سرزمین استانها پرداختیم به طور خلاصه میتوانیم بگوییم:

۱.توصیف خام و نامنسجم وضع موجود،

۲.بی توجهی به روندهای شکل دهنده وضع موجود و تداوم آن، ۳.اختصاص بخش قابل ملاحظه ای از سند آمایش به توصیف وضع موجود،

۴.عدم توجه بایسته به ارتباطات بین در تحلیل های انجام شده،

۵.مغفول ماندن تحلیل های مرتبط با کیفیت دیوان سالاری و نقش آن در ایجاد دستاوردهای توسعه ای برای استان. همچنین درباره هر یک از آنها توضیحاتی داده شد، اما این ایرادات محتوایی در اسناد امایش سرزمین ایران را میتوانیم در مسائل دیگری نیز بررسی کنیم از جمله:

۶- عدم تبیین بایسته جایگاه دولت های محلی و اختیارات آنها:

به نظر می رسد بخشی از مسائل استانها ناشی از ناتوانی نظام دولت های محلی استانداری و شهرداری در کشور است که به دلیل فقدان اختیارات محلی و تمرکزگرایی برنامه و بودجه در پایتخت، موجب ضعف تاریخی آنها شده است. این مسئله موجب می شود سندهایی که در استان ها تهیه گردیده از عمق و نگاه راهبردی برخوردار نباشند. زیرا در استان ها هیچگاه به لحاظ ساختاری و فرایندی زمینهای شکل نگرفته است که در خصوص مسائل استان سند بنویسند و سیاست پیشنهاد دهند.

۷- بی توجهی به تأثیر سیاست های ملی بر برنامه های منطقه ای:

باید توجه داشت که اثر پذیری استانهای کشور از سیاست های ملی اغلب بسیار بیشتر از سیاست های استانی است و چه بسا قدرت توضیح دهندگی این سیاست ها در ایجاد وضع موجود استان ها بیشتر است. لذا ضروری است آثار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی سیاست های ملی روی استان ها با توجه به ساختار هر استان مورد توجه قرار گیرد که این مسئله در گزارش آمایش استان های مورد بررسی، مغفول مانده است.

۸- پیوند ضعیف مطالعات پایه و راهبردها و سیاست های پیشنهادی:

به نظر می رسد مطالعات پایه سند آمایش با مسائلی که شناسایی شده و راهکارهایی که برای آنها ارائه می شود، هیچ هم پیوندی منطقی ای ندارد و گویا مطالعات پایه براساس سالنامه های آماری انجام شده و سیاستگذاری و شناخت مهم ترین آسیب ها و مشکلات بدون توجه به آن مطالعات، صورت گرفته است. این در حالی است که براساس اصول محوری برنامه ریزی راهبردی، مطالعات پایه وضع موجود، زیربنای شناخت وضع مطلوب و تدوین راهبردها و سیاست های اجرایی مورد نیاز برای دستیابی به این وضعیت، محسوب می گردد.

۹- همه چیز خواهی اسناد آمایش استانی در غیاب سند ملی آمایش و ابهام در تقسیم کار ملی استان ها:

برنامه آمایش تدوین می شود تا بر مبنای آن، چشم اندازهایی برای توسعه حاصل شود. مسئله مهم این است که در انتها بتوان براساس مجموعه ذخیره دانایی که ایجاد شده، تعیین شود که کدام روندها باید متوقف شوند، کدام روندها باید ایجاد شوند و کدام روندها باید استمرار یابند. در غیر این صورت سند آمایش به سندی همه چیز خواه تبدیل می شود.  این مسئله یکی از گرفتاری های نظام برنامه ریزی کشور به شمار می رود که آثار آن در اسناد آمایش استانی نیز مشهود است. در مأموریت هایی که در اسناد آمایش برای استانها ذکر شده، یک نوع همه چیز خواهی در بخش های مختلف کشاورزی، صنعت، گردشگری و خدمات قابل مشاهده است که مبتنی بر زیرساخت های استان های مربوطه نیست. همچنین نقش اهداف در تعیین مأموریت ها نیز روشن نیست. در واقع هنگامی که تکالیف ملی یک استان مشخص نباشد، شناخت دقیقی نسبت به ظرفیت ها، استعدادها و محدودیت های استان حاصل نشده باشد و چشم انداز روشنی نسبت به آینده موجود نباشد، رویکرد اسناد آمایش، به جای تعیین دقیق «آنچه می خواهیم»، به «همه چیز می خواهیم» تغییر می یابد. در چنین شرایطی، مأموریت یک استان این خواهد بود که در هر زمینه ای اعم از کشاورزی، صنعت، رویکرد اسناد آمایش، به جای تعیین دقیق «آنچه می خواهیم»، به «همه چیز می خواهیم» تغییر می یابد. در چنین شرایطی، مأموریت یک استان این خواهد بود که در هر زمینه ای اعم از کشاورزی، صنعت، معدن، انرژی، گردشگری، آموزش و سایر خدمات، کاری انجام بدهد.