محلههایی که در گذشته اغلب در هسته مرکزی شهرها جای داشتند و زمانی از غنای فرهنگی برخوردار بودند، اکنون با معضلی به نام بافت فرسوده و ناکارآمد روبرو هستند چرا که با رشد و توسعه شهر به بهسازی و نوسازی این بافتها توجهی نشده و با توجه به سازگاری نداشتن با بافتهای جدید در شهر از رونق و پویایی بازمانده و اکنون با چالشهای روزافزون و رو به رشد کالبدی، اجتماعی، زیست محیطی و بصری مواجه شده است.
بندرعباس نیز بینصیب از این معضل نیست تا جایی که باز آفرینی بافت فرسوده آن یکی از اولویتهای مدیران استانی و شهرستان است و البته چندین سال پیگیری این مسئله طول کشیده است.
از آنجایی که بالغ بر ۴۰ درصد بافت شهری شهرستان بندرعباس را بافت فرسوده و ناکار آمد تشکیل داده همواره با مشکلات زیادی در ایجاد زیرساختهای شهری مواجه بوده است که ضرورت سر و سامان دادن به اوضاع را دو چندان میکند همچنین مشکل صدور سند مالکیت منازل این بافتهای فرسوده یکی از چالش برانگیزترین مشکلات شهری است.
حال در این راستا با اصغر حسینی پور، معاون فنی و شهرسازی شهردار بندرعباس گفت و گویی انجام دادهایم که مشروح آن را در ادامه میخوانید:
در نشست ستاد ملی بازآفرینی شهری در پایتخت مصوبه مهمی در خصوص واگذاری مشروط اراضی دولتی به ساکنان سکونتگاههای غیررسمی و بافت فرسوده بندرعباس نظیر گل کنی، اسلام آباد و محله چاهستانیها شکل گرفت که در صورت تحقق میتواند مشکل مالکیت را در بخش بزرگی از بافتهای ناکارآمد شهر مرتفع کند؛ این مصوبه تا چه اندازه میتوان راهگشا باشد و چه موانعی ممکن است در مسیر تحقق این مصوبه به وجود آید؟
سیاست کشورها با یکدیگر متفاوت است. در ایران بحث اثبات مالکیت و داشتن سند مالکیت بسیار مهم است. در خصوص مسئلهای که مطرح شد چندین سال است پیگیر رفع این مشکل هستیم که در همین راستا پیشنهاداتی مطرح شد که مورد موافقت قرار گرفت، آغاز کار از محله چاهستانیها بود در آن زمان تا مساحت ۱۵۰ مترمربع سند داده میشد. با نرخ توسعه منطقهای و طبق برنامهریزیهای شده و با اعطای سند مالکیت به ساکنان این محلات مشکلات آنها طی پنج تا ۱۰ سال آینده رفع خواهد شد.
مشکلات مردم در این ناحیه حتماً نباید دریافت مجوز پروانه ساختمان چند طبقه باشد همین که صاحب خانه سند داشته باشد تا بتواند وام بگیرد و منزل خود را تعمیر کند دلیل کافی برای پیگیری این مسئله است.
در جلسه ستاد ملی با شهردار و استاندار مصوب شد که در محله اسلام آباد و گل کنی نیز این طرح اجرا شود چرا که بخشی از این دو محله سند آن کامل به نام مسکن است و بخش عمده اسلام آباد نیز یک دانگ از سهم زمینهای این منطقه متعلق به مسکن و پنج دانگ آن به بنیاد تعلق دارد در نتیجه این دو ارگان باید از نظر قیمت با هم به توافق برسند که این امر با مشکلات زیادی همراه دارد.
محله شهناز نیز متری ۵۰ تا ۱۰۰ تومان واگذار میشود که در این میان درآمدزایی توجیهپذیر نیست؛ شورای مسکن استان باید با ستاد بازآفرینی استان و شهرداری طبق ماده ۱۰۱ قانون شهرداری با هم همکاری کنند و روی کل پلاکها با شهرداری توافق کنند و اقدامات مربوطه انجام شود چرا که اجازه تفکیک موردی نداریم، سال ۹۶ در حسین آباد ضلع شمالی با بنیاد مستضعفان توافق کردیم و به طور کلی از این توافق نتیجه گرفتیم.
در محله چاهستانی روشی دیگر پیشنهاد و انجام شده است؛ البته دستگاه متولی باید در این منطقه خود وارد میدان شود و کل محدوده را نقشه برداری کند و شهرداری اصلاحات را مشخص کند و در آخر از مردم بخواهیم هزینه را پرداخت کرده و سند را دریافت کنند.
طرحهایی که تاکنون تدوین شده چقدر با واقعیتهای شهر بندرعباس تطابق دارد؟
وزارت راه و شهرسازی کل شهر بندرعباس را در دهه ۸۰ در ۱۲ محله مورد مطالعه دقیق قرار داد و از شهرک توحید و نخل ناخدا تا به سمت سورو مورد مطالعه قرار گرفت و با دقت تمام شناسایی شد و در آن شغل، نوع خانوار، وضعیت خانواده و جمعیت بررسی شد همچنین در این مطالعات مشخص شد چه دستگاه و ارگانی متولی انجام چه اقدامی است، اما تمام این تلاشها تنها در حد یک طرح باقی ماند چرا که امروز یکی از سختترین کارها در کشور ایجاد هماهنگی میان ارگانهاست؛ امروز استاندار باید جلسهای برگزار کند همه را برای ایجاد این هماهنگی بسیج کند.
نتیجه مطالعات از دهه ۸۰ هنوز هم وجود دارد و در دسترس است و نیاز به بازرسانی دارد، بر اساس همین مطالعات در محله چاهستانیها اقداماتی انجام شد، برداشت مجددی در گل کنی، شهناز و اسلام آباد در سال ۹۱-۹۲ توسط شهرداری انجام شد و بازنگریهایی جمعیتی و وضعیت شبکه معابر انجام گرفت و ۱۲ محلهای که گفته شد همان مطالعات قبلی است.
در ستاد باز آفرینی برای امسال چهار محله برای رسیدگی مشخص شده است و در همین راستا استانداری و وزارت کشور مجوز احداث شش دفتر تسهیلگری را در سطح شهرستان صادر کردهاند که موظف هستند گزارشات خود را به استانداری ارائه دهند و دفتر شهرک توحید و محله شهناز زیر نظر شهرداری است که سعی میشود در هر جلسه برخی از مشکلات مردم را رفع کنیم.
مشکل امروز با طرح نیست مشکل وقتی است که طرح را به مرحله اجرا میرسانیم، مدیریت خوبی نمیشود و اجرای طرح با مشکل روبرو میشود و در راستای تخصیص بودجه نیز مشکلاتی ایجاد میشود.
سهم گونههای مختلف بافت ناکارآمد شهری شامل بافت فرسوده، بافت تاریخی و سکونتگاه غیررسمی از شهر بندرعباس چه میزان است و چند درصد از شهروندان در این بافتها زندگی میکنند؟
۴۳ درصد از مردم بندرعباس در بافت ناکارآمد، سکونتگاههای غیررسمی و بافت تاریخی سکونت دارند که میتوان گفت نزدیک به ۲۵۰ هزار نفر از جمعیت شهر در این محدودهها ساکن هستند و ۶۰ درصد آپارتمانها بدون سند است؛ مشوقهایی از نظر قیمتگذاری در نظر گرفته شده است به صورتی که برای ساکنان این مناطق قابل پرداخت باشد و ترجیح بر این است که این قیمت گذاری به صورت اقساط و بدون بهره در دراز مدت باشد چرا که پرداخت نقدی برای ساکنان یک معضل است.
ساکنان این مناطق شاید بتوانند ۵۰ میلیون تومان را پنج سال پرداخت کنند، اما پرداخت این مبلغ در مدت یک سال سخت است، مشوق دیگری نیز در راستای بازسازی بافتهای فرسوده در نظر گرفته شده است که طبق این بخشنامه ساخت و تعمیر بافت فرسوده شامل ۵۰ درصد تخفیف در سراسر کشور عملیاتی خواهد شد.
برای بازآفرینی و نوسازی محدودههای بافتهای ناکارآمد بندرعباس به جز موضوع مالکیت املاک و اراضی، سکونتگاههای غیررسمی و بافت فرسوده چه مشکلات دیگری وجود دارد؟
دفتر تسهیلگری که در این بافتها احداث شده است تا بخشی از کارها را برعهده بگیرد خود از نظر زیرساخت نرم افزار و شبکه ارتباطی و سیستم اداری بسیار ضعیف عمل میکند و شایسته است امکانی فراهم شود تا شهروندان بتوانند از طریق گوشی و رایانه به راحتی مدارک خود را بارگذاری کنند تا نیازی به مراجعه حضوری در شرایط که استان از نظر کنترل شیوع ویروس کرونا در وضعیت مناسبی قرار ندارد وجود نداشته باشد.
برخی تصمیمات بالادستی اجرای طرحها را با مشکلاتی روبرو میکند به همین دلیل هر دفعه نیاز است تا برای رایزنی و توجیه به تهران مراجعه کنیم حال اینکه وضعیت شهرستانی مانند بندرعباس از نظر بعد مسافتی بسیار متفاوت با شهرهای دیگر است و این سفرها خود بخشی زیادی از وقت و انرژی را به خود اختصاص میدهد؛ اگر امروز دستگاهها در هر سطح و حوزهای با هم همکاری و هماهنگی لازم را داشته باشند قطعاً مشکلات رفع خواهد شد.
ایمنا