پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز نخستین پایگاه تخصصی مطالعات میان رشته ای (برنامه ریزی شهری – منطقه ای)
در هشتمین روز از یک عصر گرم مردادی در تهران، ساعت ۱۷ و البتە با اندکی تاخیر در محل خانه گفتمان شهر (خانه وارطان) مستند “در آستانەی بامداد” اکران شد.
آیین رونمایی از این فیلم مستند کە به شیوه‌ای روایت‌گونه زندگی احمد شاملو “ا. بامداد” را بیان کردە است، توسط بنیاد فرهنگی هنری “نقطه تعریف” در زمستان ۹۶ و به تهیه‌کنندگی و کارگردانی هنرمند کورد پاوه‌ای مختار شکری‌پور از کوردهای مقیم تهران ساختە شدە است.
در ابتدای این مراسم مختار شکری‌پور ضمن عرض خیرمقدم بە مهمانان و حضار و برگزارکنندگان این مراسم، توضیحاتی در خصوص این مستند ارایه داد و از سختی‌های انجام این پروژه خاطراتی را بیان نمود.
سپس از ستاره اسکندی بازیگر عرصه فیلم و سینما دعوت شد تا سخنان کوتاهی ایراد نمایند، وی در خصوص وضعیت جامعه اقتصادمحور و بازارمحور فعلی گلەمند شد و بە موضوع نبود حافظەی تاریخی در نزد ایرانیان کە شاملو آن را برجستە کرد اشارە نمود و گفت: گویی کە مقرر شدە حافظه‌ای برای گذشته‌ی خوب خود و خاطراتی این چنین شعرای معاصر ارزشمند نداشته باشیم، چرا که عادت کردەایم همه چیز را زرد بینیم و قضاوت کنیم و دنبال این باشیم کە دیگران چە کردەاند و چە نکردەاند و فرهنگ مسئولیت‌پذیری و احساس مسئولیت جمعی در قبال موضوعات اجتماعی نداریم و با شیوع این فرهنگ اخلاقی با یکجور خودزنی جمعی خویش و همەی جامعە را از مزایای دنیای مجاز نیز محروم کردەایم و با این مشی، ذهن‌ها را از مواجهه عقلانی در امورات دور کردەایم.
در این آیین مدعوینی نظیر ناصر زرافشان، وکیل پایە یک دادگستری، جواد طوسی منتقد سینما و تنی چند از صاحب‌نظران در حوزه هنر و ادبیات نیز حضور داشتند.
حضور انبوه علاقەمندان و صدای مکالمات حضار کە گهگاە و با همدیگر گفتگوهایی با زبان کوردی نیز از لابەلای آنها شنیدە میشد، نشان از حضور پرشمار جامعەی کوردهای مقیم مرکز در این مراسم داشت.
این فیلم مستند تاثیربرانگیز، فصولی از زندگی شعری شاملو را با دیدگاهی خاص بە نمایش گذاشت و نگاهی روایت‌محور به سیر و سلوک هنری زندگی وی داشت.
بخشی از این مستند با پرسش از کسانی که شاملو را از نزدیک می‌شناختند و وی را درک کرده بودند ساختە شدە کە محمود دولت‌آبادی، محمد بهارلو، جواد مجابی و….در فیلم بە بیان روایت‌هایی متفاوت پرداختند.
آنها و بە نوبەی خود و بەصورت قصار ویژگی‌های مهمی برای شاملو برشمرده و بە شرح زیر بیان نمودند:
شاملو دارای ذخایر واژگانی فراوان بود و زبان سحرآمیزی داشت که معماری باشکوهی از زبان فارسی را رقم می‌زد.
وی باعث نزدیکی شعر به نثر شد بە نحوی کە او را می‌توان پیشروترین شاعر معاصر ایران دانست.
همچنین، شاملو مترجمی بود که حتی مورد تحسین نویسندگان و جامعه هنری و ادبی غرب نیز قرار می‌گرفت به نحوی که وی خائن به نویسنده بود چون معطوف به مقصد بود نه مبدا و نوشته. بنابراین ترجمه‌های او ای بسا از متن اصلی نیز غنی‌تر میشد.
نویسندگی وی برای تئاتر، خوراک خوبی برای کارگردانان ایرانی فراهم نمود تا آثار زیبایی را خلق کنند.
کودکان نیز وی را با آثاری همچون، خروس زری پیرهن پری، شازده کوچولو، بزک زنگوله و …پا به یاد دارند.
وی حتی در پایان عمرش بە نوعی روزه می‌گرفت تا در اثر بی‌غذایی و فشار مضاعف زودتر از دنیا برود و معتقد بود زمان در اختیار ما نیست و هر لحظه ممکن است همه چیز در این کهنه رباط برچیده شود که در این مسیر متاثر از افکار خیام نیز بود. به عقیده وی زندگی اتفاق و مرگ حتمیت است.
به صورت کلی می‌توان زیرساخت‌های فکری شاملو را از حافظ و ناآرامی‌ها و جهان‌بینی وی را از خیام دانست.
شعر وی جدید بود و کار وی نیز سخت‌تر از همە ، و او بە عنوان کسی کە پیرو گذشتگان نبود همانند کسی کە با شهامت خشت لقی را بردارد یا چیزی را اصلاح کند او خود بدعت‌گذاری رسمی نو در ادبیات شد. او بنیانگذار شعر نو کلاسیک بود و در این عرصه نام شاعرانی دیگر چون سهراب سپهری و فروغ فرخ زاد را می‌توان برجستە کرد.
اخوان در مقام دفاع از وی می‌گوید شاملو هر چه هست شعرش ابتذال ندارد و نمی‌توانی حتی یک شعر مبتذل از وی پیدا کنی، او مثل خاقانی دشمن ابتذال بود.
در خصوص انتقاد و بە قول برخی، بعضی تعرض‌های شاملو به اشعار فردوسی و سعدی نیز مطالبی بیان شد.
در این مستند مدام شعرهایی از شاملو و با صدای وی و با تصاویری از منزل و محل زندگی او پخش میشد کە در نهایت با سکانسی از شمع‌های قرمز که در ابتدای این مستند نیز تکرار شدە بود و با پخش تصاویری از آیدا خانم، همسر شاملو در ساعت ۱۹ خاتمه یافت.
در انتهای مراسم ضمن تشکر از حضور مهمانان، جواد طوسی منتقد سینما و همچنین تهیه‌کننده و کارگردان این مستند مختار شکری‌پور به بحث و نظر در خصوص فیلم پرداختند.
جواد طوسی دربارەی این مستند گفت: زمان این مستند برای حوصله و شرایط روزگار فعلی طولانی است و میشد آن را خوش‌ساخت‌تر ارائه داد و بە عنوان مثال برخی نظرات مشترک را حذف نمود و یا از سایر منتقدین نیز در این مستند دعوت میشد و علیرغم همەی سختی‌های ساخت چنین مستندهایی باز هم میشد کە بهترین جنس کار را تدوین نمود.
وی همچنین به لزوم استفاده بیشتر از سکانس‌هایی از زندگی شاملو و نیز استفاده از جمع مشاوران صاحب‌نظر قبل از ساخت فیلم اشاره نمود.
در ادامە کارگردان نیز در خصوص انتقادات واردە به فیلم توضیحاتی داد و به بودجه کم فیلم و بضاعت مالی محدود اشاره نمود و افزود: متاسفانە علیرغم تمام تلاشهایی کە برای جلب کمکهای مردمی و غیرمردمی کردم اما آخرسر به تنهایی تهیه‌کنندگی مسئولیت مالی این مستند را پذیرفتم که طبیتا بر کمیت و کیفیت کار تاثیرگذار بوده و حتما ذکر این نکتە را ضروری می‌دانم کە کار کارگردان سرمایەگزاری مالی نیست فلذا از هم‌اکنون برای ساخت سری سوم مستند شاملو که به فصولی دیگر از زندگی وی خواهم پرداخت نیاز به حمایت‌های مالی را اعلام و از علاقەمندان به کمک فراخوان می‌کنم کە بتوانم بدون دغدغەهای مالی و با مواد و دادەهای فراوانی که تهیە کرەام بتوانم اثر درخورتری ارایە کنم.
شکرپور بە برخی محدودیت‌های موجود برای انجام مصاحبه‌ها اشارە کرد و گفت: علیرغم همەی تلاشم نتوانستم با شخصیتهایی نظیر هوشنگ ابتهاج یا میرجلال‌الدین کزازی و… که بعضا تمایل به مصاحبه یا اعلام نظر نداشتند نیز صحبت کنم.
این مستندساز نامدار کورد در پایان در خصوص تدوین فیلم افزود: در ساخت مستند سوم قطعا اشتباهات گذشته را تکرار نخواهم کرد و نقص‌های فصل اول و دوم را پوشش داده و سعی در پوشش جامع‌تری بر زندگی هنری شاملو خواهم داشت.
گزارش از
احسان عبداللهی‌پور
مصطفی بیگی
