شناسایی ۹۴ گسل اصلی و فرعی زلزله در ۲۰۰ کیلومتری شهر اصفهان

حسین حجتی  با بیان اینکه برنامه ریزی کاربری اراضی شهری مرهون بررسی دقیق وضعیت شهر و توسعه آن با توجه به آسیب پذیری های شهر است، اظهار کرد: برآورد این آسیب پذیری ها و تحلیل ارزیابی خطر مناطق مختلف شهر اصفهان نیز با توجه به شناسایی گسل های فعال در این شهر به ویژه در جنوب و جنوب غربی شهر اصفهان و تعیین حریم گسل ها باید محل احداث ساختمان های بلندمرتبه و سازه های مهم و همچنین ارتفاع و طبقات مختلف در طرح تفضیلی شهر اصفهان لحاظ شود و ساخت وساز و توسعه شهری در مناطق مستعد ناپایدار را با محدودیت مواجه می کند.

وی با اشاره به اینکه در شعاع ۲۰۰ کیلومتری شهر اصفهان ۹۴ گسل اصلی و فرعی شناسایی شد که گسترش شهر اصفهان به سمت جنوب را باید با دقت بیشتری مد نظر قرار داد، افزود: رشد ناهماهنگ شهر اصفهان طی چند دهه اخیر این آسیب پذیری را نسبت به زلزله تشدید کرده است.

رئیس دفتر منطقه‌ای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی استان اصفهان، ادامه داد: نبود توانمندی ها و برنامه ریزی های عملیاتی جهت مدیریت بحران و وجود بافت های آسیب پذیر از مواردی است که مدیران شهر به آن توجه داشته باشند به طوری که زمین لرزه به خودی خود بحران تلقی نمی شود و آمادگی و برنامه ریزی دقیق برای تخمین آسیب پذیری و کنترل و کاهش عواقب نامطلوب زمین لرزه می تواند تعیین کننده درجه بحران باشد، همچنین روند روبه رشد و فزایند شهرنشینی و جمعیت شهری به عنوان عاملی برای خسارات زیادی به هنگام بروز بلایای طبیعی است.

وی عامل اصلی توسعه فیزیکی شهر اصفهان را افزایش سریع جمعیت آن دانسته که خود ناشی از رشد طبیعی جمعیت، مهاجرت و الحاق تعداد زیادی از سکونتگاه های روستایی، بخش ها، شهرکها و شهرها در شهر اصفهان است.

حجتی افزود: گسترش شبکه های ارتباطی و زیر ساخت های شهری از یک طرف و بدون برنامه بودن رشد و توسعه شهری از سوی دیگر زمینه ایجاد خسارات زیاد در زمان وقوع زلزله را فراهم می کند. گسترش شهرها اگر به صورت بی قاعده و بدون داشتن طرح و برنامه و عدم رعایت ضوابط و مقررات شهرسازی و مقاوم سازی سازه ها باشد باعث افزایش آسیب پذیری شهرها می شود و این امر زمانی که جهت گسترش شهرها در محدوده گسل ها باشد، تقویت می شود و همانگونه که می دانیم مکان یابی مناسب سکونتگاه ها و توسعه منطقی و اصولی شهر نقش اساسی در کاهش آسیب پذیری و خسارات ناشی از زلزله ایفا می کند.

وی اضافه کرد: برای تهیه طرح توسعه هر شهر، آگاهی و شناخت کامل از عوامل مربوط به زمین از جمله فرونشست، مخاطرات لرزه ای، سیل و…آن ضروری است. به همین دلیل وزارت راه وشهرسازی مکلف شده است تا پایان برنامه ششم توسعه، در مراکز استان ها و شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت، پهنه و حریم گسل های شهری را مطالعه و شناسایی کرده و نقشه های طرح تفضیلی این شهرها را بر اساس مطالعات پهنه بندی لرزه ای و پهنه بندی حریم گسل ها تهیه کند.

رئیس دفتر منطقه‌ای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی استان اصفهان توضیح داد: براساس ماده ۶۰ قانون برنامه ششم توسعه، پهنه بندی و شناسایی حریم گسلهای شهر اصفهان و سه شهر کاشان، خمینی شهر و نجف آباد در این استان با توجه به میزان واحد مسکونی و جمعیت ساکن در آن الزامی است. براساس آمار رسمی درحال حاضر شهر اصفهان بالغ بر ۶۱۰ هزار واحد مسکونی داشته و شهرهای کاشان با ۸۹ هزار، خمینی شهر با ۷۲هزار و نجف آباد با ۷۰ هزار واحد مسکونی در رتبه بندی های بعدی هستند که جمعیت این چهار شهر بالغ بر ۳میلیون و ۳۰۰ هزار نفر است.

وی افزود: در تهیه مطالعات پهنه بندی شهر اصفهان باید به گسل های استان اصفهان نیز توجه می کردیم، زیرا فعالیت آنها می تواند شهر اصفهان را تحت تاثیر قرار دهد. در این مطالعات ابتدا در شعاع ۲۰۰ کیلومتری شهر اصفهان ۹۴ گسل اصلی و فرعی شناسایی شد و سپس به بررسی گسل هایی که می توانند شهر اصفهان را تحت تاثیر عملکرد خود قرار دهند پرداخته شد.

حجتی با بیان اینکه به طور کلی گسل های اصلی شناسایی شده در این شعاع ۲۰۰ کیلومتری براساس روند آنها به سه دسته اصلی قابل تقسیم بندی هستند، توضیح داد: دسته اول گسل هایی که از روند گسل زاگرس تبعیت کرد و دارای روند شمال غربی- جنوب شرقی هستند. دسته دوم دارای راستای شرقی-غربی بوده و دسته سوم دارای روند شمال-جنوب هستند.

وی گسل هایی که فعالیت لرزه ای آنها شهر اصفهان را تحت تاثیر قرار می دهد ۱۲ گسل اصلی شامل گسل اصفهان، گسل خمینی شهر، گسل شمال شرقی اصفهان، گسل جنوب اصفهان، گسل کلاه قاضی و پیر بکران، گسل دهق، گسل نجف آباد، گسل بهارستان، گسل خوانسار، گسل هرند، گسل ایرانکوه و گسل مبارکه اشاره کرد که به عنوان نمونه مطالعات نشان می دهد که عبور گسل دهق از قلب شهر اصفهان باعث تغییر مسیر رودخانه در بین سی وسه پل و پل چوبی شده است.

رئیس دفتر منطقه‌ای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی استان اصفهان با اشاره به نتایج اولیه پهنه بندی لرزه ای شهر اصفهان که درحال انجام است، گفت: بر اساس مطالعات پهنه بندی لرزه ای شهر اصفهان، پهنه بندی زمین لرزه ها نشان می دهد که حداکثر زمین لرزه با بزرگی ۵.۴ ریشتری در شمال و شمال شرقی اصفهان بوده و عمق کانونی این زمین لرزه های اطراف شهر اصفهان بین ۱ تا ۳۶ کیلومتری متغیر بوده که نشان دهنده این است که کانون زمین لرزه های جنوب و شرق شهر اصفهان و قسمتی از جنوب شرقی و جنوب غربی و همچنین شمال غربی شهر عمق بیشتری را دارند.

وی اظهار کرد: براساس پهنه بندی لرزه ای همراه با گسل های فعال منطقه، قسمت جنوبی منطقه شامل گسل های کلاه قاضی و پیربکران و بخشی از گسل خوانسار، گسل نجف آباد و قسمتی از گسل بهارستان بیشترین فعالیت را در این ناحیه داشته و به دلیل وجود این گسل های متعدد و متراکم و فعالیت لرزه ای متوسط داشته و براساس نتایج مطالعات پهنه بندی لرزه ای بیشترین جمعیت شهر اصفهان در محدوده خطر متوسط لرزه ای قرار دارند، بنابراین مقاوم سازی ساختمان های بلندمرتبه، سازه های مهم مانند پل ها، بزرگراه ها و بازسازی بافت های فرسوده کار بسیار مهم است که باید در اولویت قرار گیرد و گسترش شهر اصفهان به سمت جنوب را باید با دقت بیشتری مدنظر قرار داد.

منبع: ایسنا