نقش شهروندان در فرآیند تهیه طرح جامع

طرح جامع طرحی فراگیر است که سیاست‌ها و خط مشی‌های کلی را برای ابعاد مختلف مدیریت شهر برنامه‌ریزی می‌کند، تعیین دقیق این سیاست‌ها راه را برای تدوین و تهیه طرح‌های تفصیلی و راهبردی هموار می‌کند، در این بین استفاده از نظرات شهروندان برای بهبود اداره شهر اهمیت زیادی دارد.

 یکی از شاخصه‌های بسیار مهم در ارزیابی میزان موفقیت طرح‌های شهری شنیدن نظرات و پیشنهادات شهروندان است؛ افرادی که هر روز در فضاهای شهر رفت و آمد می‌کنند بهتر از هرکس دیگر نسبت به مسائل شهر و کاستی‌های محل زندگی خود آگاه هستند.  شهرها از مناطق و محله‌های مختلف تشکیل شده است، هر کدام از این محله‌ها خصوصیات جمعیتی، اجتماعی و کالبدی متفاوتی دارد که باید در روند تهیه و برنامه‌ریزی طرح‌های شهری از جمله طرح جامع لحاظ شود.

فرآیند تهیه طرح جامع شهر اصفهان طی چند ماه گذشته آغاز شده است و کارشناسان، مدیران، ذی نفعان، تاثیرگذاران و نخبگان شهر در جلساتی در حال بررسی جزئیات و کلیات طرح جامع هستند. در این بین نقش سازمان‌های مردم نهاد در انتقال نظرات، پیشنهادات و مشکلات شهروندان بسیار مهم است، برای آگاهی از نقش آن‌ها در فرآیند تهیه طرح جامع شهر اصفهان و مشکلات و موانع پیش روی با «علی قهرایی» نماینده سازمان‌های مردم نهاد استان اصفهان به گفت و گو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:

آیا سازمان‌های مردم نهاد جایگاه مؤثر در روند تهیه طرح جامع دارند؟

در حال حاضر جایگاه سازمان‌های مردم نهاد در فرآیند تهیه طرح جامع شهر خوب است، این سازمان‌ها براساس آیین نامه تصویب شده حتما باید جزء شورای راهبری طرح باشند و حق رای دارند. مطالبه مداوم شورای راهبری و شهرداری نیز به عنوان دبیر اجرایی جلسات کمیسیون نهایی طرح جامع این است که سازمان‌های مردم نهاد در این جلسات حضور داشته باشند، اما هنوز محدودیت‌هایی برای آن‌ها وجود دارد است که بهتر است برطرف شود. به طور مثال سهم آرای سازمان‌های غیردولتی و سمن‌ها در شورای راهبری طرح جامع در برابر آرای دستگاه‌های دولتی متناسب نیست، به نظرم بهتر است تعداد و سهم آرای سازمان‌های مردم نهاد دو تا سه رای بیشتر باشد یا تعداد دستگاه‌های دولتی که عضو اصلی شورای راهبری نیستند کاهش پیدا کند. این یک راهکار است که می‎تواند میزان تاثیرگذاری سازمان‌های مردم نهاد و تعداد آرای این سازمان‌ها را بالا ببرد، اما همین که سازمان‌های مردم نهاد حق دادن رای مستقلی در شورای راهبری دارند نشان از ارتقای جایگاه این سازمان‌ها در روند تهیه طرح جامع شهر دارد.

آیا مطالبات همه شهروندان در روند تهیه طرح جامع مدنظر قرار می‌گیرد؟

سازمان‌های مردم نهاد به صورت موضوعی فعالیت می‌کنند و موضوعاتی مثل کودکان کار، فقر شهری، آسیب‌های طلاق، اعتیاد یا سایر موضوعات شهری را مورد بررسی قرار می‌دهند، بعضی سمن‌ها نیز به طور خاص با بعضی بخش‌ها مثل میراث فرهنگی، گردشگری یا ارشاد بسته به جامعه هدف با مخاطبان و شهروندان خاصی در ارتباط هستند. چنانچه شهروندی در یکی از حوزه‌های هدف سمن‌ها قرار بگیرد می‌تواند خواسته‌های خود را مطرح کند با وجود تعدد حوزه‌های اجتماعی و لزوم تشکیل سازمان‌های مردم نهاد،  هنوز در بسیاری حوزه‌ها تشکیل نشده است در حالی که بر طبق قانون سمن‌ها می‌توانند در حیطه این حوزه‌های اجتماعی وارد شوند. نبود سازمان‌های مردم نهاد در برخی حوزه‌های اجتماعی موجب شده مطالبات افرادی که مخاطب این حوزه‌ها هستند، نادیده گرفته شود.

نبود سمن‌ها در برخی حوزه‎های اجتماعی شهر تا چه میزان روند تهیه طرح جامع را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

نبود سازمان‌های مردم نهاد (سمن‌ها) در بعضی حوزه‌های اجتماعی شهر تاثیری کمتر از پنج درصد بر روند تهیه طرح جامع شهر دارد، زیرا تقریبا به ازای همه حوزه‌های اجتماعی شهر سازمان‌های مردم نهاد وجود دارد، حوزه‌های خاصی نیز قصد ورود به سازمان‌های مردم نهاد را داشته و اقدامات مربوط به کمیسیون‌ها را انجام داده‌اند که تأثیر چندانی بر روند تهیه طرح جامع ندارند.

نحوه تعامل سازمان‌های مردم نهاد با مدیریت طرح جامع شهری چگونه است؟

 نحوه تعامل مدیریت طرح جامع شهری اصفهان با تشکل‌های مردمی از طریق کانال‌های فضای مجازی و برگزاری جلسات است، جلسات موضوعی استانداری یا جلسات دوره‌ای در دستگاه‌های مختلف از جمله این جلسات بوده است. اطلاعیه‌های مربوط به برگزاری جلسات و لینک‌های مربوط به آن در سایت جامع اصفهان Isfahan.plan  وجود دارد، در این سایت نحوه مشارکت سایر نهادها و سازمان‌ها و حوزه تخصصی مشارکت آنان نیز مشخص شده است. سایر شهروندان می‌توانند از طریق این سایت با چگونگی روند اعلام نظرات خود به سازمان‌های مردم نهاد آشنا شوند و از طریق بدنه اجتماعی تشکل‌ها، حوزه جغرافیایی محل مورد نظر و مخاطب جامعه هدف اطلاعات و درخواست‌های خود را در اختیار سازمان‌های مردم نهاد بگذارند تا آنها نقطه نظرات شهروندان را درجلسات برگزار شده اعلام کنند و یا گزارش کنند تا در جلسات شورای راهبری مطرح کنیم.

 ارتباط مردم با سازمان‌های مردم نهاد به چه صورت و در چه سطحی انجام می‌شود؟

متأسفانه توزیع حوزه جغرافیایی سازمان‌های مردم نهاد متناسب نیست و بیشتر این سازمان‌هایی که مجوز استانی دارد در مرکز شهر واقع شده‌اند در نتیجه دسترسی مردم مناطق حاشیه‌ای یا شهرستان‌های دوردست به سازمان‌های مردم نهاد خیلی کم است. حوزه استحفاظی بیشتر سازمان‌های مردم نهاد در مرکز شهر و خیابان‌های اصلی از جمله دروازه دولت است، تعداد این سازمان‌ها در مناطق حاشیه‌ شهر به طور مثال منطقه خوارسگان و محله همدانیان کمتر می‌شود با وجود این وضعیت سازمان‌های مردم نهاد به تمامی مناطق وارد می‌شود، اما به دلیل کمبود نیروی انسانی رسیدگی به همه مناطق شهر امکان‌پذیر نیست. این امر موجب شده مردمی که در مناطق دوردست هستند دسترسی خوبی به سازمان‌های مردم نهاد نداشته باشند.

تدوین طرحی به نام “جی آی اس سازمان‌های مردم نهاد” در استانداری اصفهان در حال انجام است در فرآیند این طرح باید حوزه فعالیت هر یک از سازمان‌های مردم نهاد مشخص شده تا از تمرکز و تراکم این سازمان‌‎ها در نقاط مرکزی شهر جلوگیری شود. در صورت تحقق اهداف این طرح همه مردم در همه مناطق فرصت دارند تا نظرات و مشکلات خود را با سازمان‌های مردم نهاد و مسئولان در میان بگذارند، اما در ارتباط با حوزه طرح جامع شهری اصفهان، فرهنگ‌سراهای سطح شهر تنها راهی است که مردم مناطق مختلف می‌توانند خواسته‌ها و انتظارات خود را مطرح کنند. تعدادی از سازمان‌های مردم نهاد نیز شعبه‌هایی در مناطق مختلف شهر و مناطق حاشیه‌ای دارند که شهروندان با مراجعه به آنها می‌توانند خواسته‌ها خود را مطرح کنند تا از این طریق در جلسات شورای راهبری و جلسات کانونی مطرح شود.

ایمنا