پاوه، شهری با معماری خاص

در منطقه اورامانات و خصوصا شهر پاوه معماری برگرفته از محیط و فرهنگ مردمان این سرزمین بوده است و پیشنیان به شکلی بسیار هنرمندانه و کارکردی معماری را از خود به جای گذاشته اند که با کمترین هزینه ای برای محیط زیست خود توانسته اند به نحو احسن با محیط خود ارتباط برقرار کنند. معماری که استفاده شده اغلب به صورت پلکانی با توجه به شیب زمین ساخته شده است و پشت بام منزل پایین به منزله حیاط خانه بالاست و کارکرد های از جمله: گردهمایی ها برای برگزاری مراسم ها و جشن های و همچنین مکانی برای بازی بچه ها بوده است.

در الگو بافت در این منطقه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تراکم

در منطقه هورامانات به دلیل سرمای زیاد در فصولی از سال بافت مسکونی را به صورت فشرده و متمرکز می سازند تا بتوانند سطح تماس فضاهای گرم مسکونی را با محیط بیرون کمتر کنند و همچنین تابش حرارت از سطوح دیوارهای گرم این منازل می تواند هوای سرد را معتدل کند که از کارکردهای بافت متراکم است.

همسازی با شیب

با توجه به توپوگرافی منطقه پاوه و  اورامانات معماری آن بر روی شیب دامنه ها شکل گرفته است و توانسته خود را با شیب هماهنگ کند و با توجه به محدودیت زمین توانسته اند به بهترین صورت نور و روشنای و همچنین معابر و نقاط دسترسی را رعایت کنند.

مکان گزینی

مکان گزینی و جایگری معماری در پاوه و اورامانات در مناسب ترین نقاط این سرزمین سخت و کوهستانی شکل گرفته است که این مهم بر گرفته از تجربه پیشنیان بوده است که تمام جوانب و خطرات پیش رو را در نظر گرفته اند، برای نمونه در بازدیدی بعد از زلزله از این مناطق داشتیم مشاهده شد که بافت قدیمی روستا ها از ریزش سنگ ناشی از زلزله آسیبی ندیده و تنها منازلی که خارج از این بافت در مسیر ریزش سنگ ها قرار گرفته بودند، آسیب دیده بودند.

نوع مصالح

مصالح استفاده در منطقه پاوه و اورامانات مانند سایر مناطق کوهستانی مصالحی است که در دسترس است. در این مناطق سنگ به دلیل در دسترس بودن و از همه مهمتر تطابق با اقلیم به شدت مورد توجه است به طوری که از همان سنگ تراشیده شده جهت ساخت ابنیه استفاده می گردد در کنار سنگ توانسته اند از چوپ به جهت محکم سازی ساختمان ها استفاده کنند این چوب ها که به صورت دیمک، مروله، دزه ون، باله شم و … کارکردهای مختلفی در معماری اورامانات داشته اند. و همچنین باعث ایجاد نوعی هماهنگی بصری در این منظر فرهنگی شده و آن را به شکل یک فرم واحد درآورده است. در اورامانات برای پوشش سقف و بام ها از چوب و کاهگل استفاده می شود. این مصالح از لحاظ اقلیمی و اقتصادی مناسب هستند زیرا قطر نسبتا زیاد دیوارها از نظر حرارتی عملکرد خوبی دارند و بام ساختمان ها نیز در مقابل بارندگی به نسبت مقاوم هستند.

نتیجه گیری
در یک تعریف کلی از معماری پاوه و اورامانات می توان آن را معماری مناسب با اقلیم و در آن به محیط، طبیعت و انسان احترام گذاشته شده است، بافت پلکانی به این دلیل بوده است که نور و روشنای را از همسایه خود نگیرد و در این معماری جمع مد نظر بوده است نه فرد چیزی که امروزه فراموش شده است و با سر برآوردن آسمان خراش های در بافت پاوه نتنها همسایه بلکه یک محله را تحت تاثیر قرار داده و شهری که می توانست به عنوان بهترین شهر جهان از لحاظ معماری خود را معرفی کند و به عنوان منظر فرهنگی تاریخی ثبت شود چیزی از آن باقی نمانده است.

با توجه به اقداماتی که ما در قبال گذشتگان و میراث آنها انجام دادیم به نظر بنده بزرگترین خدمت به نسل گذشته و آینده گان حفظ این میراث گرانبها است(مانند بافت تاریخی شهر یزد که ثبت جهانی شده است).