کرمانشاه چگونه کشتزارها و باغ های اطراف خود را بلعید

استان کرمانشاه با مساحتی حدود ۲۵۰۵۹ کیلو متر مربع در میانه ضلع غربی کشور قرار دارد از شمال به کردستان از جنوب به استانهای ایلام و لرستان و از شرق به همدان و از غرب با ۳۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق همسایه است شهر کرمانشاه در نیمه شرقی استان واقع شده است و جمعیت آن در سال ۱۳۹۵ به ۹۴۶۶۵۱ نفر رسید این شهر در ارتفاع ۱۳۲۲ متری از سطح آب های آزاد قرار دارد شهر کرمانشاه ۸۷۹۶ هکتار است که با احتساب پالایشگاه ها و پادگان ها و کارخانه ها به ۱۰۰۰۰ هکتار میرسد …….
بافت شهری کرمانشاه طی دهه های اخیر به شکلی افسارگسیخته و بی هدف در حال گسترش بوده و این روند همچنان با شتاب ادامه دارد. تا همین ۵۰ سال پیش این بافت شهری تنها بخش کوچکی از دشت کرمانشاه و اطراف قسمت میانی رودخانه آبشوران را در برمی گرفت ولی به سرعت گستره ی آن افزایش یافت. توسعه شهر در بخش جنوبی به ویژه در ۴ دهه اخیر بسیار شتابان بوده و از رودخانه قره سو گذر کرده و در ادامه پس از برخورد با مانعی طبیعی به نام طاق بستان و کوهستان پراو، اینبار در عرض های شمالی رو به گسترش نهاده است. البته در این مسیر به اراضی بسیار ارزشمند پایین دست حریم تاریخی طاق بستان و شکارگاه خسرو پرویز نیز رحمی نشده است.
رشد بافت شهری در قسمت شمالی نیز بسیار چشم گیر بوده و در این مسیر بسیاری از باغات و سراب های زیبا همچون سراب همته، سراب سعید، سراب قنبر، چشمه روضان، باغات دلگشا، باغ معتضدی، باغ ظلمات و … قربانی منفعت طلبی سودجویان و منفعت طلب ها شدند و امروز جز بخش بسیار کوچکی از باغات سراب قنبر، دیگر هیچ اثری از آن باغات و سراب ها در محدوده جنوبی شهر دیده نمی شود. قسمت های شمالی بافت شهری امروزه تا کوه سفید و دامنه های تپه های کسری امتداد پیدا کرده و از اطراف نیز قلمرو خود را تا چشمه سفید و تپه های اطراف جاده ماهی دشت توسعه داده است. شهر در قسمت های شرقی و غربی نیز به همین مقیاس رشد یافته و کشتزارها و باغات اطراف را بلعیده است.
نکته جالب اینجاست حجم گسترده ای از این توسعه شهری نه بنابر ضرورت ها و نیازهای شهری، بلکه در راستای منافع برخی سودجویان و منفعت طلبان پدید آمده و در روند این توسعه افسارگسیخته کشتزارها، باغات، چشمه سارها و اماکن تاریخی بسیاری قربانی شده اند. به عنوان نمونه آبشوران و رودخانه قره سو که در سالیان دور رودهایی زیبا و حیات بخش برای این شهر محسوب می شده اند طی این سال ها تبدیل به کانال های فاضلاب شده اند و در این میان یکی از آن ها در دل شهر مدفون گشته است.
طی این سال ها تعدادی از این شهرک های ریز و درشت بی قواره و غیراستاندارد با محوریت همین بساز و بفروش ها علم شده اند. آن ها در گام اول ده ها هکتار زمین را از کشاورز زحمت کش به قیمت ارزان خریدند و بعد تفکیک کرده و با وعده تبدیل شدن به زمین شهری آن را با قیمت بسیار بالاتری به مردم ساده دل فروخته اند. و در کمال تعجب در مرحله ی بعد با زد و بند برای آن زمین ها کاربری شهری گرفتند. متأسفانه طی سال های اخیر این سوداگری ها به تپه های اطراف نیز گسترش قلمرو داده است. این نوع توسعه شهری در واقع اسیر یک تفکر منفعت طلب بوده که طراحان آن تنها سود خود را در آن دیده اند.
البته در طی این ده ها شاهد میان پرده هایی زیبا از تدبیر و درایت مدیریت شهری نیز بوده ایم که می توان رد پای آن را در بلوار زیبای طاق بستان، درخت کاری بیستون، پارک شرقی، بلوار شهید بهشتی، کمربندی شرقی و غربی و جانمایی های اطراف آن مشاهده کرد. ولی جای افسوس که این میان پرده های توسعه شهری آینده نگر و عقلانی در برابر موج ویرانگر توسعه منفعت طلبانه تاب مقاومت نداشته و در حاشیه باقی مانده است و یا حتی دست آوردهایش در جاهایی مانند بلوار شهید بهشتی با عبور سکوهای سیمانی مونوریل از میان رفته است.
تمامی این اتفاقات ناخوشایند به دلیل فقدان یک برنامه جامع توسعه شهری پایدار رخ داده است. برنامه ای که نقشه راهی برای مدیریت شهری باشد و اجازه ندهد برخی بنا به سلیقه و منافع شخص و محفلی دسته گل های دوران مدیریت خود را برای کرمانشاهی ها به یادگار بگذارند.
طرح ریزی چنین برنامه ای بی گمان کار ساده ای نخواهد بود و گام اول برای انجام این کار، شکل گیری موسسات مطالعات شهری با حضور مهندسان شهرساز و مدیران شهری دلسوز و با تجربه است. مجموعه ای که با مطالعه تخصصی پیرامون وضعیت آشفته فعلی و آسیب شناسی آن، بر مبنای پتانسیل ها و استعدادها، سرمایه های طبیعی و زیست محیطی و در جهت ترمیم آسیب ها به تعریف یک برنامه جامع بپردازد و شهر را از این توسعه بی قواره، نابهنجار و شتابان نجات دهد.