پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز نخستین پایگاه تخصصی مطالعات میان رشته ای (برنامه ریزی شهری – منطقه ای)
بازآفرینی با هدف پیشگیری و رفع مشکلات در تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و کالبدی شهرها مورد توجه قرار می‌گیرد، این در حالی است که بسیاری از شهرها در جهت توسعه شهری به دنبال ارتقای شاخص‌های مدیریت شهری هستند.
شهر زنجان نیز از این قاعده مستثنی نیست و مدیران شهری آن این مهم اهتمام دارند؛ اما تکمیل فرایند بازآفرینی در این شهر حلقه مفقوده‌ای دارد به نام «دفاتر تسهیل‌گری». این دفاتر در زنجان تأسیس نشده است و متقاضیان بخش خصوصی نیز هنوز موفق به جلب اعتماد شهرداری و اعضای شورای شهر نشده‌اند.
وجود حدود ۷۶۰ هکتار بافت ناکارآمد شهری
این در حالی است که حبیبالله یگانه، شهردار زنجان می‌گوید: سال ۱۳۹۳ سند احیا و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری ابلاغ شد که به موجب آن بافت‌های ناکار آمد شهری به چهار بخش تقسیم شده است.
او با بیان اینکه مساحت بافت تاریخی شهر زنجان ۵۶ هکتار است که «شید بازار» را هم شامل می‌شود، می‌افزاید: بافت میانی یا فرسوده شهر زنجان نیز ۴۴۰ هکتار است.
سکونتگاه‌های غیر رسمی و برنامه‌ریزی نشده که در پنج نقطه شهری زنجان وجود دارد، بافت سومی است که یگانه از آن نام می‌برد و تاکید می‌کند: برخی از سکونتگاه‌های غیر رسمی مانند اسلام‌آباد، بیسیم داخل بافت مرکزی بود، برخی از آنها مانند خان‌دره و سایان هم منشأ روستایی دارد که در واقع سکونتگاه‌های خود انگیخته و بدون برنامه‌ریزی شده‌ای است که در حال حاضر وارد جزو بافت اصلی شهر شده است.
او با بیان اینکه از شش هزار و ۲۰۰ هکتار محدوده واقع در طرح تفصیلی شهر، حدود ۷۵۰ تا ۷۶۰ هکتار جزو بافت نا کارآمد شهری است، عنوان می‌کند: این مناطق به لحاظ امکانات و برخورداری از خدمات زیربنایی، آسیب است و خدمات عمومی و سرانه شهری اندکی دارند.
شهردار زنجان لزوم توجه به این بافت‌ها را ضروری می‌داند و می‌گوید: شهرداری هر ساله برای ارتقا و بهسازی، مداخله کالبدی در این بافت‌ها و بهبود شرایط اعتباراتی را در نظر می‌گیرد.
سبزه میدان بزرگترین پروژه بازآفرینی
یگانه از سبزه میدان به عنوان بزرگترین پروژه بازآفرینی این شهر یاد می‌کند و می‌گوید: این پروژه بین بافت تاریخی و میانی شهر قرار دارد و امسال چیزی حدود ۴۰ میلیارد تومان برای تملک املاک واقع در طرح و ۳۰ میلیارد تومان برای احداث پروژه در نظر گرفته شده است.
او با بیان اینکه امسال ۲۴۵ میلیارد تومان برای اجرای پروژه‌های عمرانی در نظر گرفته شده و ۷۰ درصد این طرح‌ها در پروژه سبزه میدان (بافت ناکارآمد شهری) اجرا خواهد شد، اضافه می‌کند: اعتبارات دیگری در سکونتگاه‌های دیگر شهر مانند منطقه بیسیم، اسلام‌آباد، سایان کوی وحدت و فاطمیه به منظور آسفالت خانه محله، احداث کتابخانه، توسعه فضای سبز و بهسازی محلات تخصیص داده شده است.
شهردار زنجان با تاکید بر اینکه اعتبارات شهرداری برای اجرای طرح‌های بازآفرینی محدود است و اعتباراتی که توسط ستاد بازآفرینی در اختیار استان قرار می‌گیرد محدودتر است، عنوان می‌کند: در سال گذشته توانستیم تنها مبلغ سه میلیارد تومان برای پروژه سبزه میدان و ۴۰۰ میلیون تومان برای محله بیسیم از محل اعتبارات ستاد بازآفرینی جذب کنیم.
یگانه با تاکید بر نیازهای مختلف این محلات عقب ماندگی آنها از طرح‌های توسعه و تحول شهری، اظهار کرد: سرانه فضای سبز در سکونتگاه‌های غیر رسمی حتی به یک مترمربع نمی‌رسد این در حالی است که این سکونتگاه‌ها علاوه بر نیازهای کالبدی و فیزیکی، نیازهای اجتماعی، اقتصادی و محیطی نیز دارند.
او همکاری ارگان‌های فرهنگی، ورزشی و بهداشتی را در ارتقای سکونتگاه‌ها به لحاظ اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی، کالبدی و فیزیکی مهم می‌داند و اظهار می‌کند: بازآفرینی برنامه تک بعدی نیست و باید در همه جنبه‌های چهارگانه تلاش‌های لازم انجام شود.
شهرداری تنها مجری طرح باز آفرینی نیست
شهردار زنجان خاطرنشان می‌کند: شهرداری تنها مجری طرح بازآفرینی نیست، زیرا این موضوع تنها به کالبد شهر مربوط نیست و همه دستگاه‌های فرهنگی و دستگاه‌هایی که در آسیب‌های اجتماعی دخیل هستند هم باید در این زمینه فعالیت کنند.
یگانه با اشاره به راه‌اندازی دفاتر تسهیل‌گری شهری می‌گوید: سه تا چهار تقاضا برای ایجاد دفاتر تسهیل گری داشتیم که به حوزه شهرسازی ابلاغ شد.
او می‌افزاید: برنامه بازآفرینی مناطق با توجه به توانایی دفاتر تسهیل‌گری به مشاوران دارای صلاحیت لازم ابلاغ می‌شود
تقلیل محلات باز آفرینی به ۶ محله
عباس راشاد، رئیس شورای اسلامی شهر زنجان نیز با بیان اینکه قدمت تاریخی کشور ایران در مقایسه با تمدن چین و روم شرقی و غربی و مصر بیشتر است، عنوان می‌کند: بنا به آثار و مستندات تاریخی موجود، کشور ایران ۷۰ هزار سال قدمت دارد و بخش عمده‌ای از سکونت‌های رسمی شهری در بافت تاریخی قرار دارد، اما این بافت ارزشمند در بعضی مناطق به عنوان بافت فرسوده نامگذاری شده که باید جهت حفظ و نگهداری و بازآفرینی آنها تلاش کنیم.
راشاد بیان اینکه زنجان ۱۲۲ محله شهری دارد، می‌افزاید: بر اساس مصوبه شهرداری این تعداد باید به ۱۴۴ محله افزایش یابد که اسم و مشخصات آنها ابلاغ شده است.
او با بیان اینکه بسیاری از محلات شهری زنجان در بافت تاریخی واقع شده که برخی از آنها به بازسازی نیاز دارد، یادآورمی شود: به عنوان مثال منطقه بیسیم سکونتگاهی است که باید سازماندهی شود، سرانه‌های مختلف در آن تأمین نشده و شهروندان به حداقل سرانه‌ها دسترسی ندارند.
رئیس شورای اسلامی شهر زنجان می‌افزاید: دولت‌ها به عنوان متولی و سیاستگذار برای ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی نقش مهمی برعهده دارند؛ به شهرداری نیز برای بازآفرینی فضاهای شهری برنامه‌هایی ابلاغ شده است، بر این اساس در شهر زنجان ۲۰ محله به منظور بازآفرینی انتخاب شد که با انجام اصلاحاتی این تعداد به شش محله تقلیل پیدا کرد.
راشاد با بیان اینکه اقداماتی چون کف‌سازی و سنگ‌فرش بسیاری از معابر این محلات انجام شده است، اظهار می‌کند: ایجاد پیاده راه میدان، پروژه‌ای بود که با هدف بازآفرینی شهری و در راستای گسترش صنعت ایرانگردی در بافت تاریخی شهر زنجان پیش‌بینی اجرا شد.
او با بیان اینکه همه مکان‌های تاریخی جزو میراث ماندگار شهر است، می‌گوید: شورای پنجم با ابلاغ مصوبه‌ای اجازه ساخت و ساز در مسیر پیاده‌راه سبزه میدان به دلیل اینکه به بازار تاریخی ختم می‌شود را محدود کرده است.
رئیس شورای اسلامی شهر زنجان به وجوه مختلف بازآفرینی این شهر اشاره می‌کند و می‌گوید: با همکاری بنیاد مستضعفان و اداره راه و شهرسازی در ضلع شرقی منطقه بیسیم، به مساحت ۱۴ هکتار اجرای طرح باز آفرینی اجرا خواهد شد.
راه اندازی دفاتر تسهیل گری، کاهش تصدی‌گری
راشاد می‌افزاید: بنا داریم تعدادی واحدهای مسکونی ارزان قیمت ساخته شود تا با واحدهای مسکونی فعلی تهاتر کنیم؛ این امر به احیای منطقه بیسیم کمک خواهد کرد و در مناطق دیگر شهر توسط دستگاه‌های دیگر انجام می‌شود.
او با بیان اینکه راه اندازی دفاتر تسهیل گری در راستای تحقق شعار دولت الکترونیک و کاهش تصدی گری دولتی است، می‌افزاید: زمانی که دفاتر و یا پایگاه داده بتواند اطلاعات مشترکی رابه شهرداری، دستگاه‌های دولتی و شهروندان بدهد این امر در سرعت بخشیدن به امور مؤثر خواهد بود.
تأمین ۸ میلیارد تومان برای ۱۱ پروژه باز آفرینی
اما سعید شاهین‌فر، معاون مسکن و ساختمان اداره‌کل راه و شهرسازی استان زنجان با بیان اینکه بافت‌های تاریخی دارای ارزش میراثی و فرهنگی است، می‌گوید: سرای پاشا و بازار و بخشی از محلات اطراف حسینیه جزو طرح بازآفرینی قرار دارد.
او به اقدامات انجام شده در سکونتگاه‌های ناکارامد شهری اشاره می‌کند و می‌افزاید: اصلاح معابر، فضاهای عمومی و اصلاح زیرساخت‌ها در جهت کمک به شهرداری و ادارات آموزش و پرورس و ورزش و جوانان در محلاتی چون نجف‌آباد و اسلام‌آباد انجام شده است.
معاون مسکن و ساختمان اداره‌کل راه و شهرسازی استان زنجان با بیان اینکه بازآفرینی شهری حلقه سوم بافت‌های ناکارآمد شهری است، تاکید می‌کند: در این راستا سه میلیارد تومان به پروژه سبزه میدان کمک کردیم.
شاهین فر با بیان اینکه بودجه بازآفرینی شهری از محل اعتبارات تبصره ۱۸ قانون برنامه ششم توسعه است و از اعتبارات سال ۹۸ نیز هشت میلیارد تومان برای ۱۰ تا ۱۱ پروژه اعتباراتی پیش‌بینی شده بود، می‌افزاید: در شهرستان‌های ابهر طرح احداث کتابخانه، در خرمدره طرح اصلاح فضاهای عمومی و پارک‌ها و در قیدار نیز طرح احداث پارک در خیابان شریعتی در قالب ستاد بازآفرینی اجرا شده است.
او با بیان اینکه بیش از ۶۰ پروڔه در سطح استان به عنوان طرح‌های بازآفرینی مطرح است، اظهار می‌کند :۷۰ درصد این پروژه‌ها در شهر زنجان اجرا خواهد شد.
معاون مسکن و ساختمان اداره‌کل راه و شهرسازی استان زنجان با تاکید براینکه ۶۰ میلیارد تومان اعتباراولیه برای پروژه سبزه‌میدان اختصاص داده شده است، خاطرنشان می‌کند: توانستیم هشت میلیارد تومان را از محل تبصره ۱۸ و چهار میلیارد تومان از محل اسناد خزانه جذب کنیم.
گستردگی بافت‌های تاریخی
اما طرح‌های بازآفرینی شهری زنجان در حالی اجرا شده است که بافت‌های فرسوده عمدتاً در مناطق مرکزی شهر واقع شده و این مسئله حساسیت اجرای اینگونه طرح‌ها را افزایش می‌دهد؛ چنانچه مهدی ساشورپور، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد زنجان نیز می‌گوید: بافت تاریخی ممکن است از ابعاد مختلفی چون اجتماعی، کالبدی و اقتصادی دچار مشکل شود؛ اگر از همه ابعاد دچار مشکل شود بافت ناکارامد است، بنابراین باید با توجه به شرایط هر بافت شهری، طرح بازآفرینی آن را اجرا کرد.
او با بیان اینکه در قوانین مختلف کشور توجه به بافت مرکزی و تاریخی ملاک عمل بوده و نوع برخورد در زمان‌های مختلف تناوبی است و به فراخور وضعیت اقتصادی کشور و تخصیص بودجه اقداماتی انجام شده است، می‌گوید: گستردگی این بافت‌ها در سطح شهرها زیاد است و اقدامات انجام شده متناسب با گستردگی آنها نیست.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد زنجان با بیان اینکه بافت‌های تاریخی هویت شهر را رقم می‌زند و در کشورهای توسعه یافته به این امر توجه جدی می‌شود، می‌افزاید: بافت‌های مرکزی و تاریخی ارزش افزوده بیشتری دارد و گران قیمت‌تر از سایر مناطق است. ساشورپور با بیان اینکه در کشور ما در بافت‌های فرسوده قشر ضعیف ساکن هستند، یادآور می‌شود: مردم در مناطق با کیفیت بیشتر، زندگی می‌کنند که این مهم با ایجاد ارزش افزوده می‌شود.
ساشورپور تاکید می‌کند: رویکردها باید در بافت فرسوده در جهت ایجاد خدمات اجتماعی و فرهنگی بهتری باشد؛ وقتی نگاه ما به مرکز شهر معطوف شود به فکر توسعه بی‌رویه آن نخواهیم بود که مانع گسترش سکونتگاه‌های غیر رسمی خواهد شد و به این ترتیب فضای مرکزی شهر به فضای مطلوب برای سکونت و زندگی شهری تبدیل خواهد شد.
وی با تاکید براینکه بافت‌های فرسوده خطرآفرین است، اضافه می‌کند: در مواقع بحران، فرسودگی کالبدی این بافت‌ها بحران بیشتری را سبب می‌شود.
ایجاد دفاتر تسهیل‌گری و نفوذ در محلات
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد زنجان با بیان اینکه مداخله در بافت فرسوده بدون مشارکت بخش خصوصی امکان پذیر نیست، می‌گوید: برای جلب مشارکت شهروندان، بسترسازی، بهسازی و نوسازی از طریق دفاتر تسهیل‌گری میسر خواهد شد؛ این دفاتر با نفوذ در محلات و ارتباط مستمر با شهروندان، مشکلات عمده را احصاء و برای رفع آنها اقدام می‌کنند.
ساشورپور می‌گوید: رویکرد جدید سازمان بازآفرینی شهری و مسکن و شهرسازی توجه ویژه به راه‌اندازی و فعال کردن دفاتر تسهیل‌گری است که متأسفانه این مهم در شهر زنجان محقق نشده است.
ایمنا
