جمعه , ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ - ۵:۲۳ بعد از ظهر
  • کد خبر 9618
  • گسست پیوندها در آزمون کرونا

    برزن نیوز: درس آموخته‌های بحران کرونا در جنبه‌های فردی و گروهی و در سطح ملی و بین‌المللی قابل‌تأمل است. این سؤال در ذهن نقش می‌بندد که پس از کرونا کشورها تا چه حد در اندیشۀ تغییر سیاست‌ها و بازاندیشی سیاسی در روابطشان با سایر کشورها و بده و بستان‌های اقتصادی و… خواهند داشت و مسیر توسعۀ آن‌ها دستخوش چه تغییرات و تحولاتی خواهد شد؟ سؤالی که بر پیشانی این یادداشت نقش بسته، چیزی نیست جز این‌که کدام مدل توسعه درس آموختۀ بحران‌های اپیدمی و پاندمیک است؟ فروپاشی و گسست‌های به وجود آمده در پیوستگی‌هایی که سال‌ها به نام اتحادها در جهان از آن نام می‌بردند، کشورها را به کدام سمت‌وسو می‌کشاند؟

    کرونا اتحادها را متزلزل کرد که نمونۀ بارز آن اتحادیۀ اروپا است. یکی از مهم‌ترین اهداف شکل‌گیری اتحادیۀ اروپا، توسعۀ همگرایی میان کشورهای عضو بود. ایجاد واحد پولی مشترک که بعدها یورو بر اثر آن به وجود آمد؛ کمرنگ‌کردن مرزهای ملی که باعث ایجاد پیمان شِنگِن شد، تشکیل پلیس واحد اروپایی، ایجاد پارلمان و کمیسیون اروپا، نشست‌های دوره‌ای سران اروپا و تشکیل جامعۀ اتمی اروپا با این هدف شکل گرفت که به همگرایی در بین اعضای اتحادیۀ اروپا کمک کند.

    از زمانی که ویروس کرونا در کشورهای اروپایی به‌خصوص ایتالیا و اسپانیا گسترش پیدا کرد، به نظر می‌رسد این اتحادیه در مدیریت این بحران دچار ضعف‌هایی شده و این مشکلات قدرت بازیگری اتحادیۀ اروپا در سطح روابط بین‌الملل را کاهش داده است و سیاست واحد و مشخصی برای مقابله و مدیریت این بحران وجود ندارد، به‌گونه‌ای که هر یک از این کشورها سیاست ملی خود را پیگیری می‌کند.

    به‌تدریج و با توسعۀ بحران، کشورهای اروپایی متوجه خطرات شیوع کرونا شدند. وزیر کشور آلمان اعلام کرد در مرزهای این کشور برای ورود اتباع برخی از کشورهای اروپایی ممنوعیت‌هایی ایجاد شده است که تضعیف مرزهای ملی که به‌ظاهر در بین کشورهای اروپایی انجام‌شده بود را دوباره به حالت قدیم برگرداند، به‌گونه‌ای که دوباره مرزهای ملی در بین کشورهای اروپایی تقویت شد .آلمانی‌ها از ارسال کمک برای دولت رم خودداری کردند به‌گونه‌ای که حتی اعتراض علنی نخست‌وزیر ایتالیا را در پی داشت. این اتفاقات آن اتحاد و همبستگی میان کشورهای اروپایی را که سعی می‌کردند خود را یک مجموعۀ واحد و یا یک ملت واحد نشان دهند، با چالش مواجه کرد. آن‌ها در مواجهه با این بحران، بر سیاست داخلی و محدودۀ سرزمینی خود متمرکز شدند و همبستگی میان کشورهای عضو کمرنگ­تر شد. واشنگتن در روزهای نخست بحران کرونا در اروپا، مرزهای خود را به‌سوی اتباع کشورهای اروپایی بست و آن‌ها نیز متقابلاً ورود اتباع آمریکایی را ممنوع کردند. با شیوع کرونا همگرایی در اتحادیۀ اروپا تضعیف شده است. تأثیرات سیاسی کرونا باعث شده تا اختلاف میان اعضا گسترش بیابد.

    سؤال این است با شرایط پیش‌آمده  و درس آموخته‌های کشورها در سایۀ کرونا، جهان به کدام سمت پیش خواهد رفت؟ تقویت پیوستگی‌ها یا گسست‌های سنجیده؟ به نظر می‌رسد بازاندیشی سیاسی این شرایط در آیندۀ نزدیک، اتکای بیشتر بر امکانات درون کشورها و تقویت درون‌زا باشد.

    توسعۀ مفهومی چندوجهی است و به زبان ساده، گذار جامعه از مرحله­ای به مرحله­ای بالاتر را شامل می‌شود. بعد از جنگ جهانی دوم و اواخر دهۀ ۴۰ میلادی، دیدگاه­ها و مدل‌های مختلفی در زمینۀ رشد و توسعۀ کشورها شکل‌گرفته است که از آن قبیل می­توان به مدل توسعۀ لوئیس، رستو و مدل‌های رشد و اقتصادهای توسعه‌نیافته پُل باران و مکتب وابستگی، نظرات دنیس کولت و آر پی میسرا، آمارتیاسن و… اشاره کرد. این مدل­ها به دو نوع توسعۀ درون‌زا و برون‌زا تأکید می­کنند. توسعۀ درون‌زا به مجموعه نهادها و سازمان‌هایی اطلاق می‌شود که از بطن جامعه و لایه‌های زیرین و نهادهای آن آغاز می‌شود و به‌تدریج با بسترسازی به لایه‌های بالاتر رسوخ می‌کند و به‌آرامی تغییرات موردنظر پدیدار می­شوند. درحالی‌که توسعۀ برون‌زا توسعه­ای از بالا به پائین است و به دنبال شرایطی است که مؤلفه‌های توسعه را از جوامع صنعتی و پیشرو اخذ نموده و به کشورهای درحال‌توسعه تزریق نماید.

     

    تجویز راهبردی بر اساس درس آموخته

    در طول سال‌های گذشته به درون‌زا شدنِ اقتصاد، تأکید فراوانی شده و به‌طورقطع هر آنچه به این مَقوله توجه بیشتری شود، مقاومت کشور در برابر تِکانه‌های پیش‌بینی‌نشدۀ اقتصادی افزایش خواهد یافت و می‌توان این امر را به‌مثابۀ واکسیناسیونی برای اقتصاد کشور در برابر فشار‌های بیرونی تعبیر کرد. بی­شک اتکا به خود و تعامل سازنده با جهان بدون وابستگی بهترین تجویز است.

    در پتانسیل‌ها و توانایی‌های درونی کشور هیچ‌گونه شبهه و تردیدی وجود ندارد و در صورت برنامه­ریزی صحیح و عزم ملی مردم، شاهد دستاورد‌ها و بهره­وریِ اقتصادیِ بسیاری خواهیم بود.

    در مسیر توسعه آنچه بیشترین اهمیت را دارد، خواستن و توانستن توسعه است. خواستن و توانستن دو عنصر الزامی برای توسعه کشور به‌حساب می­آید. عنصر خواستن در علم سیاست، عزم و ارادۀ سیاسی است که محصول یک نظام سیاسی سالم، با کفایت، کارآمد و مبتنی بر رأی مردم است. خواستن و توانستن کشور را به سمت جهش تولیدی و اقتصاد شکوفا پیش می‌برد.

    شعار جهش تولید، توسعۀ خواهی ملی را نوید می‌دهد، یعنی وجود اجماع تمامی نهادهای قدرت در خصوص توسعه و وجود درک نسبی و روشن از مفهوم توسعه نزد همۀ ذی‌نفعان ملی است. هم‌اینک رکن خواستن پررنگ‌تر شده است؛ چراکه توانایی حرکت به سمت توسعه، فرزند اراده و خواست توسعه است و همۀ کشورهای موفق در وادی توسعه، نخست در خصوص ضرورت و اهمیت امر توسعه به اجماع ملی رسیده‌اند. در صورت حصول واقعی اقتصاد درون‌زا و درون­نگر، موفقیت‌های کشور در بخش‌های متعدد صنعتی و تولیدی متجلی خواهد شد. پیش‌نیازهای تحقق توسعۀ درون‌زا تقویت تولید ملی، حمایت از کالای ایرانی و فاصله گرفتن از خام فروشی و اقتصاد تک‌محصولی است.

    یکی از مهم‌ترین ارکان توسعه، سیاست‌های توسعه است. اتخاذ سیاست­های مناسب و کارآمد اهمیت زیادی در فرایند توسعه دارد. سیاست خودکفایی داخلی، سیاست توسعۀ صادرات و محوریت کشاورزی و توسعۀ صنعتی، سیاست‌های ایجاد و توسعۀ صنایع کوچک همراه با فناوری‌های اشتغال­زایی  و فناوری‌های پیشرفته  از آن جمله‌اند. ارائۀ سوبسید به تولیدکنندگان داخلی در زمینۀ صنایع زیربنایی و حیاتی کشور  و همچنین درگیر کردن سرمایه مالی مردم در تولید کالاهای اساسی می‌تواند مسیر سیاست خودکفایی کشور را هموارتر نماید.

    سرمایۀ انسانی، محور اصلی توسعه را تشکیل می‌دهد و موجبات رشد و توسعۀ پایدار جوامع را فراهم می‌سازد. در واقع، منابع انسانی متخصص و ماهر بزرگ‌ترین سرمایۀ اصلی هر جامعه محسوب می‌شود. برای هر نوع توسعه­ای، در گام نخست باید  توجه ویژه به منابع انسانی داشت که این مهم از طریق تقویت رشته­های علوم انسانی نظیر فلسفه، منطق، تاریخ، جامعه‌شناسی و… با به‌کارگیری آن­ها در نهادهای اجرایی محقق می­شود. در این زمینه همچنین می­توان به حمایت مادی و معنوی از ایده‌های خلاق در زمینۀ تولید و در نهایت حذف مدرک‌گرایی و دانشگاه‌های پولی را برشمرد، به‌طوری‌که به‌جای مدارک بی‌اعتبار و بی تخصص، رشته‌های کاربردی و تکنسین محور ترویج شوند.

    برای نیل به توسعۀ پایدار دانایی­محور، مسئلۀ کیفیت آموزش یکی از محورهایی است که تقریباً در خصوص آن اتفاق‌نظر وجود دارد. توجه به تحقیق و توسعه به‌عنوان جریانی که در آن فعالیت‌های پژوهشی برای رسیدن به هدف‌های توسعه­ای یعنی بهبود بخشیدن به کیفیت زندگی انسان، برنامه­ریزی، سازمان‌دهی و اجرا بسیار مهم است.



    مطلب پیشنهادی

    نوید اتفاقی نو در بازار مسکن / ساخت مسکن ملی سرعت می گیرد

    نوید اتفاقی نو در بازار مسکن / ساخت مسکن ملی سرعت می گیرد

    مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران گفت: برای نخستین بار دولت با روش‌های مختلفی از ظرفیت‌های تعاونی‌ها در پروژه‌های نهضت ملی مسکن استفاده می‌کند.

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *