پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز نخستین پایگاه تخصصی مطالعات میان رشته ای (برنامه ریزی شهری – منطقه ای)
برزن نیوز : سازمان هواشناسی کشور در اواخر شهریور ماه سال جاری گزارشی با مضمون پیشبینی فصلی بارش و دمای هوای کشور برای شش ماه آتی منتشر کرد. در این گزارش میزان ﺑﺎرش ﮐﺸﻮر ﺗﺎ اواخر آذر ﻣﺎه در ﻣﺤﺪوده ﮐﻤﺘﺮ از ﻧﺮﻣﺎل و ﺑﺎرش زﻣﺴﺘﺎن در ﻣﺤﺪوده ﻧﺮﻣﺎل پیشبینی شده است. همچنین میانگین دﻣﺎی ﻫﻮای ﮐﺸﻮر ﻃﯽ ﭘﺎﯾﯿﺰ و زﻣﺴﺘﺎن ۱ ﺗﺎ ۲ درﺟﻪ ﺑﯿﺶ از ﻧﺮﻣﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. امری که اگر تحقق یابد، می‌تواند باعث تشدید مشکلات و در نهایت بحران‌های جدی زیست‌محیطی و تنش‌‌های آبی بخصوص در مناطق خشک جنوبی و مرکزی ایران و حتی کلانشهر تهران شود. هرچند اولاً سازمان هواشناسی در این گزارش، ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎﻫﺶ بارش را در مناطق غرب کشور و کمترین بارش را در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮﮐﺰی – ﺟﻨﻮﺑﯽ ﮐﺸﻮر ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر دانسته اﺳﺖ. دوماً امید بر این است همانند پارسال که پاییزی پرباران برآورد شده بود اما به دلیل دخالت عوامل محلی جغرافیایی، بارش کمتر از نرمال بود، امسال نیز این عوامل فعال شده و نقش سیستم‌های منطقه‌ای و سیاره‌ای در کاهش بارش ماههای پیش‌رو را خنثی نمایند. اما با این اوصاف ضروری است مسئولان و برنامه‌ریزان در حوزه‌های مرتبط، پیش‌بینی‌های صورت گرفته بر اساس مدل‌های اقلیمی که از اعتبار جهانی نیز برخوردارند را جدی بگیرند و اقدامات لازم در زمینه کاهش مصرف آب و صرفه‌جویی در منابع آبی را در دستور کار قرار دهند.
به هرحال بررسی الگوها و مدل‌های اقلیمی برای شش ماه آتی بخصوص ماههای پاییز، نشان‌دهنده ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ لانینا (سامانه اقیانوسی ضعیف) در ﺳﺮاﺳﺮ ﻧﯿﻤﮑﺮه شمالی است. این سامانه ﻋﻤﻮﻣﺂ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺎرش ﭘﺎﯾﯿﺰه ﺑﺮ روی اﯾﺮان ﺑﻮﯾﮋه در ﻏﺮب و ﺟﻨﻮبﻏﺮب ﮐﺸﻮر همراه اﺳﺖ و با استقرار ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ ﻧﺎﺑﻬﻨﺠﺎری ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮ روی ﺣﻮﺿﻪ ﺧﺰر و ﺷﻤﺎلﻏﺮب ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺮای ﻋﺒﻮر ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎی ﺑﺎرﺷﯽ از ﺷﻤﺎﻟﻐﺮب و غرب به ﮐﺸﻮر در پاییز به حساب می‌آید. این شرایط در اواخر آذر ﺗﺎ ﻧﯿﻤﻪ اﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺘﻌﺎدل ﻣﯽﺷﻮد و متعاقب آن ﻣﻘﺪار ﻧﺎﺑﻬﻨﺠﺎری ﺑﺮ روی ﻓﻼت اﯾﺮان ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و اجازه شکل‌گیری سیستم‌های کم‌فشار بارشی را خواهد داد.
- در واقع برای ﻧﯿﻤﻪ ﻣﻬﺮ ﺗﺎ ﻧﯿﻤﻪ آﺑﺎن ۱۴۰۳؛ ﺑﺎرش ﮐﻤﺘﺮ از ﻧﺮﻣﺎل ﮐﺸﻮر در ﻏﺮب، ﺷﻤﺎلﻏﺮب و دو ﺳﻮی داﻣﻨﻪﻫﺎی اﻟﺒﺮز ﻣﺮﮐﺰی و ﻏﺮﺑﯽ و ﺑﺮای ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ در ﻣﺤﺪوده ﻧﺮﻣﺎل پیشبینی می‌شود. هرچند ﺑﺎرش ﻧﺮﻣﺎل اﯾﻦ ﻣﺎه در ﺑﺨﺶﻫﺎی ﻋﻤﺪهای از ﺟﻨﻮب و ﺷﺮق ﮐﺸﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﯿﺴﺖ.
- برای ﻧﯿﻤﻪ آﺑﺎن ﺗﺎ ﻧﯿﻤﻪ آذر۱۴۰۳؛ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎرش ﮐﺸﻮر ﮐﻤﺘﺮ از ﻧﺮﻣﺎل پیشبینی می‌شود ، اﻣﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺎرش ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﺮای زاﮔﺮس ﻣﯿﺎﻧﯽ و ﺟﻨﻮﺑﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ.
- از ﻧﯿﻤﻪ آذر ﺗﺎ ﻧﯿﻤﻪ دی ۱۴۰۳؛ بهبود ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎرش ﮐﺸﻮر قابل مشاهده است و ﺑﺮای اﮐﺜﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﺸﻮر در ﻣﺤﺪوده ﻧﺮﻣﺎل ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ در اﺳﺘﺎنﻫﺎی ﻏﺮﺑﯽ ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﻧﺮﻣﺎل اﺳﺖ.
شایان ذکر است، درستی پیشبینی فصلی بارش و دمای کشور بین ۶۵ تا ۷۰ درصد بوده و در ماههای گرم درستی پیشبینی بارش کمتر از ماههای سرد سال است. مبنای پیش‌بینی‌های ماهانه برونداد مدل۵.۱ SEAS-مرکز پیش‌بینی‌های میان‌مدت اروپا است و نقشه‌های پیشبینی ماهانه بارش و دما برمبنای تقویم میلادی تهیه می‌شوند که حدوداً بین دو نیمه ماه شمسی قرار می‌گیرند.
* حامد امانی – کارشناس‌ارشد اقلیم و برنامه ریزی محیطی.
