اداره کل راه و شهرسازی استان تهران زندگی ۲۰۰۰ نفر در محله حصارک را به گروگان گرفته

برزن نیوز: اینجا محله حصارک است. حصارک در شمال غرب تهران قرار دارد. این محله از غرب به رود دره نو سنگ (گلو تنگه)، از شمال به کوه‌، از شرق و شمال شرق به دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و از جنوب به بیمارستان فرهیختگان و بلوار سیمون بولیوار هم مرز است.

حصارک روستایی از مجموعه روستاهای ادغام شده در تهران است. این روستا قدمتی ۷۵۰ ساله دارد و تا اواسط دهه هشتاد از نظر تقسیمات کشوری نقطه روستایی بوده است. نکته کلیدی ماجرایی که می‌خواهم شرح دهم ارتباط تنگاتنگی به ساخت اجتماعی روستا و شهر دارد. در روستا همه چیز بر مبنای عرف است. معیشت سنتی و کشاورزی و دام پایه است. روابط از نوع اولیه، صمیمانه و اعتماد پایه است. این نوع روابط شکل دهنده مالکیت و احراز مالکیت است. به عبارت دیگر احراز مالکیت با تائید محلی است نه سند رسمی.

حالا بخوانید ماجرا را: در بطن این روابط صمیمانه و اعتماد پایه خانی قرار داشته است. مالک عمده اراضی و باغات خان است. خان در پی اصلاحات ارضی و سایر اتفاقات بخشی از املاک را به اهالی واگذار کرده است. بخش عمده نیز بر اساس قانون ارث میان وراث تقسیم شد. یکی از وراث در شمال محله قسمت عمده‌ای از اراضی را در تصرف قرار داده و برای تثبیت مالکیت خود حدود شش هکتار از این اراضی را در قطعات کوچکتر به اهالی هبه کرده است. افراد روستایی در زمین دریافتی از بازمانده خان مسکنی بنا کرده و از اوایل دهه شصت تا الان در این بناها سکونت گزیده‌ و با بزرگ شدن اعضا خانوار و نیاز به مسکن قطعات ریزتر شده یا به صورت غیر اصولی گاها اتاق و اتاقکی بر آن افزوده‌اند.

تا اینجای ماجرا مثل هر روستای دیگر وجود زمین و تامین سرپناه شکل دهنده کالبد روستا و ماکیت سنتی و اعتماد پایه است. البته این مالکیت عرفی و اعتماد مبنی مرقومه‌ای هم در پشتوانه دارد. در این مرقومه بازمانده خان کتبا اعلام کرده است مساحت خاصی از ملک خود را به فلانی بخشده است. مشکل از وقتی پیدا شد که گسترش شهر موجب شد مسئولین به فکر تغییر وضعیت حصارک از نقطه روستایی به نقطه شهری افتادند. در پی این تغییر به ظاهر متمدنانه و سرشار از مواهب شهریت، زندگی بیش از چهارصد خانوار به اسارت گرفته شد.

اداره کل راه و شهر سازی شش هکتار زمین مذکور را موات اعلام کرد. از آن زمان تا الان آرامش از زندگی این خانوارها گرفته شده است. پیگیری‌های متعدد بی نتیجه مانده است. کسی حرف مردم را گوش نمی‌دهد. مردم می‌گویند قبل از اینکه شهر و تشکیلات ادارای اش بیاید ما اینجا بودیم و الان نباید جایی برویم، این مقررات شهری است یا باید برود یا اینکه تن به حقوق ما بدهد. به همین سادگی و با اعلام مصوبه‌ای زندگی بیش از دو هزار نفر به گروگان گرفته شده است.

من سال ۱۳۹۹ مسئولیت دفتر نوسازی محله حصارک را برعهده داشتم. از ابتدا یکی از چالش‌هایی که با آن روبروو بودم مسئله مالکیت این چهارصد خانوار بود. وضعیت بناها در این محدوده ناپایدار و پر خطر بود. باید نوسازی می‌شد. اهالی هم آماده هرگونه همکاری برای نوسازی و قبول مقررات و ضوابط سازمان نوسازی بودند ولی صدور پروانه منوط به سند مالکیت است. پس از پیگیری‌های متعدد مقرر شد از طریق ستاد باز آفرینی شهری مسئله به دادستانی و سایر مراجع ارجاع شود. ما لیستی از خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی و خیریه‌ها که در محدوده ساکن بودند تهیه و به مسئولین ستادباز افزینی شهری ارائه دادیم تا حل مشکل این افراد در اولویت قرار گیرد.

قرارداد ما تیر ماه سال ۱۴۰۰ تمام شد و گروه دیگری از طرف سازمان نوسازی شهر تهران ماموریت یافتند تا مسائل توسعه و نوسازی محله را پیگیری کنند. در این مدت من کماکان پیگیر مسائل محله که به عنوان یک دغدغه و مسئولیت اجتماعی که برای خودم قائل هستم بوده‌ام. متاسفانه دفتر توسعه محله نتوانسته گامی برای مردم بردارد و پیگیری‌های اهالی نیز به نتیجه نرسیده است. نکته مستتر و بسیار مهمی که در این گروگان‌گیری وجود دادرد، تهدیدی است که از ناحیه مخاطرات طبیعی متوجه زندگی مردم است. محله حصارک بر روی گسل پر خطر زلزله قرار دارد. همچنین کوهستانی بودن محله و شیب تند اراضی مورد بحث آنرا در خطر رانش زمین قرار داده است. اگر خدای ناکرده طبیعت بخواهد مسیر خود را طی کرده و با زلزله‌ای انرژی‌اش را تخلیه کند جان بیش از ۲۰۰۰ نفر انسان بی‌گناه از دست می‌رود. اگرچه در واقع ماجرا همه تاسف خورده و طبیعت را لعن و نفرین می‌کنیم ولی در پس ماجرا همه ما مسئول هستیم. با این تذکر و یادآوری که اول به خودم به عنوان یک فعال مسائل شهری و بعد به مسئولین کردم می‌خواهم توجه را به همت دولت و حاکمیت برگردانم که مدام در مورد حل مسائل و مشکلات محله‌های آسیب‌پذیر و بافت‌ها فرسوده داده سخن داده و حل مسئله مالکیت در اینگونه محله‌ها را در صدر قرار می دهند.

بزرگواران به داد مردم حصارک برسید. با حذف مصوبه بی پایه موات از روی این محدوده زندگی مردم را نجات دهید. نگذارید طبیعت ما را متاثر و شما را شرمنده خسارت‌های جانی و مالی احتمالی کند. امروز در خبری خواندم که وزیر کشور گفته‌اند در کشور ۲۰۲۰ محله شناسایی شده است که باید مسئله مالکیت ساکنان آن حل شود. آقایان یکی از این محله‌ها که نمی‌دانم در آمار وزیر آمده است یا نه، محله حصارک است. این محله را دریابید. آنکه آمده است؛ یا باید سازگار شود یا برود. نمی‌توان به صاحب خانه گفت برو. این مصوب پر سرشار از مخاطره‌های اجتماعی، موات سازی ملک مردم است باید برود نه کسانی که جد اندر جد در اینجا ساکن بوده‌اند.

آن روز که افزایش جمعیت و نیاز مسکن مردم را وادار به ساخت سرپناه در اراضی ابا و اجدادیشان کرده بود مسئولین کجا بودند که بگویند نسازید موات است؟! امروز کسی حق ندارد زندگی مردم را به گروگان بگیرد. از رئیس جمهور محترم و وزیر راه و شهرسازی می‌خواهم شخصا به مسئله ورود کرده و با لغو این اسارت گامی در جهت شعار محرومیت‌زدایی دولت برداشته و بخشی هر چند کوچک از مشکل کمبود زمین برای نهضت ملی مسکن بردارند.