پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز نخستین پایگاه تخصصی مطالعات میان رشته ای (برنامه ریزی شهری – منطقه ای)
برزن نیوز: چند روز پیش جناب آقای پزشکیان، رئیس‌جمهور محترم کشور در قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء به ضرورت انتقال پایتخت اشاره کرد. این بحث واکنش‌های زیادی در پی داشت. وی با اشاره به چالش‌های توسعه کشور به بیان مشکلات تهران پرداخت و از ضرورت جابه‌جایی مرکزیت سیاسی و اقتصادی کشور سخن گفت. آقای پزشکیان تصریح کرد که توسعه تهران با بی‌آبی که وجود دارد و چاره‌ای نیست جز اینکه مرکزیت اقتصادی و سیاسی کشور به جنوب و نزدیک دریا منتقل شود. نظریه تغییر پایتخت از زمان جنگ مطرح شد اما به طور جدی در سال۱۳۹۱ مجلس نهم شورای اسلامی طرحی در خصوص جابه‌جایی پایتخت از تهران به کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور مجلس بردند. هر چند در ادامه مرکز پژوهش‌های مجلس اثبات کرد که جابه‌جایی پایتخت به صلاح کشور نیست، اما با پیگیری موافقان انتقال پایتخت، مصوبه‌ای جدید مبنی بر تشکیل کمیسیونی در صحن علنی مجلس به تصویب رسید که بر اساس آن دولت موظف شد در فرصتی چند ماهه طرح انتقال پایتخت را «امکان‌سنجی» کند. با توجه به تحقیقات انجام شده، همه اعضا به اتفاق آراء مخالفت خود با تغییر مرکز سیاسی کشور را اعلام کردند. در واقع، پس از ارائه از انتشار طرح مذکور، سالهاست این نظریه صرفاً در حد حرف و نظریه در محافل کارشناسی باقی مانده است. حال با سخنان جناب رییس جمهور، دوباره این مسئله بر سر زبان ها افتاده، اما واقعیت آن است که انجام این امر، نیازمند تصمیم‌گیری توسط مقامات ارشد کشوری و لشکری، تصویب مجلس شورای اسلامی، اختصاص بودجه متناسب، برنامه‌ریزی دقیق کارشناسی در بازه‌های زمانی کوتاه، میان‌مدت و بلند مدت و دخالت تمامی ارگان‌ها و نهادهای کشور با نظارت دقیق نهادهای نظارتی است. با این اوصاف در خصوص بیانات جناب آقای پزشکیان در خصوص انتقال پایتخت به مناطقی در جنوب کشور مانند منطقه گنو، ذکر چند نکته به عنوان محاسن و معایب این منطقه خالی از لطف نیست.
محاسن انتقال پایتخت بخصوص پایتخت تجاری به مناطق جنوبی ایران مانند منطقه گنو:
- کاهش هزینه های تجارت با سایر کشورها ( با توجه به اینکه بخش اصلی اقتصاد و تجارت ایران به دریا متکی است)
- سهولت در انجام مبادلات تجاری و امور مربوطه ( با توجه به اینکه در حال حاضر بیشتر شرکتهایی که به اشتباه در تهران دفتر اصلی دارند، تمامی تولید و فروش و صادرات آنها در جنوب کشور صورت میگیرد.)
- توسعه مناطق جنوبی از منظر تجاری و صنعتی ( با توجه به اینکه از منظر تجارت جهانی و موقعیت سوق‌الجیشی از پتانسیل بالقوه برخورداند)
- امکان توسعه سرمایه گذاری در بخشهایی گردشگری بخصوص گردشگری دریایی ( با توجه فراهم بودن بستر اکولوژیکی).
- کاهش بار ترافیکی، کالبدی، تجاری و صنعتی از پهنه تهران (تمرکز زدایی).
- کاهش هزینه حمل و نقل و توزیع کالاهای وارداتی ( با توجه به اینکه بسیار از کالاهای ترخیصی به اشتباه از بندر به تهران منتقل و سپس دوباره در کشور توزیع میگردد).
معایب انتقال پایتخت بخصوص پایتخت تجاری به مناطق جنوبی ایران مانند منطقه گنو:
- ظرفیت اکولوژیکی بسیار پایین منطقه (کمبود منابع آبی، اقلیم آسایش نامطلوب منطقه در حداقل ۸ ماه سال) مذکور برای بارگذاری توسعه ای آنهم در مقیاس پایتخت تجاری و صنعتی).
- قرارگیری محدوده معرفی شده در پهنه حفاظتی گنو و حساسیت و شکنندگی زیاد زیست‌بوم منطقه.
- فرسایش بسیار بالای خاک منطقه به دلیل بافت خاک و رخداد بارشهای طغیانی و ضعف پوشش گیاهی.
- قرارگیری اراضی دشتی مجاور روستای گنو در پهنه سیلابی پرخطر.
- قرارگیری منطقه در پهنه پرخطر از لحاظ رخداد زلزله.
- تغییر در ترکیب جمعیتی منطقه، آسیب به بافت جمعیت بومی منطقه و افزایش آمار جرم و بزه‌کاری به دلیل افزایش جمعیت منطقه بخصوص جمعیت کارگری و مهاجر.
در پایان، لازم به ذکر است که ارائه نظر قطعی در خصوص مناسب یا نامناسب بودن چنین مناطقی در جنوب کشور نیازمند مطالعات دقیق کامل در تمامی حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی، کالبدی و … در کنار اختصاص بودجه، برنامه‌ریزی دقیق، نظارت و دیگر عوامل انسانی است. با این اوصاف بررسی کلی صورت گرفته گویای این است که منطقه‌ای مانند گنو ظرفیت محدودی آنهم در حوزه تجارت و صنعت (بارگیری، انبار، صنایع با تکنولوژی بالا و بودن نیاز به آب و وابسته به صادارت) و مسکونی با جمعیت‌پذیری کم تا متوسط را دارد و پتانسیل بارگذاری در چنین مقیاسی را ندارد.
* حامد امانی – کارشناس‌ارشد اقلیم و برنامه‌ریزی محیطی
