دومین مراسم چراغداران فرهنگ مهندسی شهرسازی ” تجلیل از نویسندگان کتاب سبز شهرداری ها”

دومین مراسم چراغداران فرهنگ مهندسی شهرسازی تحت عنوان” تجلیل از نویسندگان کتاب سبز شهرداری ها” روز یکشنبه هفتم بهمن ماه ۱۴۰۳ با حضور اهالی قلم و نویسندگان کتاب، اساتید، فرهیختگان و جمعی از مهندسان شهرساز در محل سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران (سالن جلسات هیأت مدیره) برگزار شد.

در ابتدای نشست سرکار خانم دکتر الهام امینی، عضو شهرساز هیأت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، ضمن خیر مقدم و خوشامدگویی به میهمانان نشست، از برپایی مراسم بسیار ابراز خرسندی نمودند و قدردانی از زحمات و تلاش های اساتید شهرساز را جز وظایف مهندسان شهرساز دانستند.دکتر امینی پرداختن به ظرفیت های علمی حوزه شهرسازی کشور را به منظور ارتقاء جایگاه مهندسان شهرساز ضروری دانست و آسیب شناسی این حوزه را از وظایف حوزه آموزشی، پژوهش و ترویج سازمان نظام مهندسی ساختمان معرفی کرد.

ایشان با اشاره به اهمیت اندیشه ورزی و کاربردی بودن تولیدات علمی در حوزه مهندسی شهرسازی، برگزاری چنین جلساتی را برای ارائه راهکارهای مناسب به منظور رفع مشکلات صنفی- حرفه ای در سایه هم فکری و هم اندیشی ضروری دانست.

واحد شهرسازی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، تلاش های چراغداران فرهنگ مهندسی شهرسازی را همواره ارج نهاده و از هر فرصتی برای تجلیل آنان به نحو مناسب بهره می برد.

بی گمان کتاب سبز شهرداری ها، نقش موتور محرک فرهنگ مهندسی شهرسازی در کشور را داشته و تقدیر از نویسندگان و دست اندرکاران تهیه و تدوین آن، ارج نهادن به جایگاه مهندسی شهرسازی و شأن مهندسان شهرساز است. امینی ادامه داد: حوشحالیم که امروز در سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران تکریم صاحبان دانش مهندسی شهرسازی در دستور کارمان قرار گرفته است.

در این نشست آقای دکتر مجتبی رفیعیان، استاد گروه شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس و عضو دبیرخانه بزرگداشت روز جهانی شهرسازی ایران،  به نمایندگی از دبیرخانه ملی با موضوع “تاثیرگذاری تدوین مجموعه کتاب سبز شهرداری ها برفرآیندهای علمی و عملیاتی شهرسازی کشور” به ارائه سخن پرداختند. ایشان ضمن اشاره به ارزش علمی و حرفه ای محتوای کتاب های سبز و تکریم دست اندرکاران شروع این حرکت موثر در فقدان آثار کاربردی برای مدیران اجرایی حوزه مدیریت شهری کشور، اشاره کردند در فقدان منابع مکفی در دهه ۶۰  که به گونه ای ساده و موثر و کاربردی بتواند مفاهیم و مضامین پایه شهرسازی را به مخاطبین علاقمند منتقل کند با شروع حرکتی در کشور مواجهه شدیم که  در اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰، در کنار سایر آثار ارزشمند حوزه فرهنگی و مدیریتی جامعه ما اتفاق افتاد . در واقع در این دوره ما شاهد  شروع  جریان شکل گیری ساختار علمی متناسب ومتناظر  یکپارچه حوزه مهندسی شهرسازی بودیم که با راه اندازی رشته شهرسازی در مقطع کارشناسی، نیاز به تولیدات و دستاوردهای پایه علمی افزایش یافت. ضمن اینکه با شکل گیری شورای های شهر مشتاقان کثیری هم برای مطالعه ساده تر اندیشه های پایه و کاربردی شهرسازی ایجاد شدند.

بدنه اجرایی مدیریت شهری کشور که در قامت شهرداران و کارشناسان حوزه شهرسازی مطالبه گر درک عمیق تر مباحث کاربردی شهرسازی بودند و به ویژه با افزایش تعداد شهرها، به شمار آنها افزوده شده بود نیز مخاطبین تازه تری  را برای مضامین علمی ساده این حوز مهیا ساختند. بی تردید بر پایه مستندات و شواهد حرفه ای و اجرایی و حتی دانشگاهی، گفته می شد که  مجموعه کتاب های سبز شهرداری ها کمک کرد تا مخاطبین حوزه مدیریت شهری و حتی دانشجویان به درکی منسجم تر از قلمرو کاربردی شهرسازی دست پیدا کنند و  با انتشار این کتاب ها، جدای از فضاهای آکادمیک، فضای حرفه ای و فضاهای اجرایی نیز پیشرفت چشمگیری پیدا کردند. دکتر رفیعیان ضمن اشاره به عوامل موثر تولید علمی، مجموعه فاخر کتاب سبز شهرداری ها را یک سرمایه راهبردی و یک منبع رقابتی در حوزه شهرسازی کشور معرفی کردند. ایشان با اشاره به این  موضوع که این کتاب ها با توجه به ضروریات جامعه علمی آن زمان توانست گام های موثری برای کاربردی شدن دانش شهرسازی بردارد و ثمره گسترده ای را در جامعه مخاطب خود به بار بنشاند، اظهار امیدواری کرد امروز در این نشست، زمانی برای آسیب شناسی این گونه اقدامات مهیا شود و با درکی که در دو دهه اخیر از محتوای علمی شهرسازی ایجاد شده است و ورود آرا وافکار و اندیشه ها والزامات جدید، بتوان این حرکت  موثر را  در مسیر پاسخگویی بهتر به نیازهای کشور بازبینی کرد تا ارزشمندی این نوآوری هم چنان در بدنه مدیریت شهری کشور حفظ شود.

در ادامه مراسم، آقای دکتر علی نوذر پور، مدیر و ناظر بر نشر کتاب سبز به ارائه سخنرانی با موضوع ” ساختار و فرآیندهای مدیریتی انتشارکتاب سبز شهرداری ها ” پرداخت. ایشان به تفصیل در مورد جزئیات و چگونگی روند انتشار کتاب سبز شهرداری ها از ابتدای شروع به فعالیت صحبت نمودند.

تولد کتاب سبز در دهه ۷۰ صورت گرفت. این تولد در سه زمینه کلان، میانه و خرد انجام شد. در زمینه کلان باید به شرایط مساعد دولت دوم سازندگی و دولت اول ( اصلاحات) اشاره کرد که در این دوران در حوزه های مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و عمرانی گشایش ها و رونق هایی به وجود آمد. در زمینه میانه می توان به شرایط مناسب وزارت کشور به ویژه حوزه معاونت هماهنگی امور عمرانی وزارتخانه و تیم مدیریتی کارآمد و خلاق مدیریتی اشاره کرد و در زمینه خرد، حضور جوانان با سواد و پرانگیزه در رشته های برنامه ریزی شهری، جامعه شناسی، اقتصاد و جغرافیا در مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری حوزه معاونت یاد شده را باید یادآور شد. در شرایط و زمینه های سه گانه و آغازین تحولات عمران شهری و مدیریت شهری در این دهه و در پاسخگویی به نیازهای شهرداری ها و اعضای شورای اسلامی شهرها به پیشنهاد دکتر نوید سعید رضوانی در پرتو هدایت معلمی توانا، دانا و دلسوز، آقای مهندس احمد سعیدنیا به مدیریت وقت دفتر برنامه ریزی عمران، تهیه و تالیف کتاب هایی برای راهنمایی و هدایت شهرداری ها و شوراها در دستور کار مشترک وزارت کشور در حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه تهران قرار گرفت.

نوذرپور مدیر کل وقت دفتر برنامه ریزی عمرانی در ادامه، اهداف تهیه و انتشار کتاب سبز را به شرح ذیل برشمرد:

1. ارائه مباحث نوین و علمی در خصوص مدیریت شهری
2. بررسی قوانین و مقررات جاری در حوزه یاد شده
3. اصلاح، بهبود و ارتقاء نظام وقت اداره امور شهرهای کشور از طریق ارائه بسته آموزشی کتاب سبز.

همچنین به ذکر برخی از عناوین کتاب سبز پرداختند از جمله ۱: شهرسازی، ۲: کاربری زمین شهری، ۳: حمل و نقل شهری، ۴: نظام مراکز شهری و فضای مسکونی، ۵: طرح های شهری، ۶: ساخت و سازهای شهری، ۷: تاسیسات خدمات شهری، ۸: فضای سبز شهری، ۹: فضاهای فرهنگی، ورزشی و تفریحی، ۱۰: مدیریت شهری، ۱۱: مواد زائد جامد شهری، ۱۲: طراحی فضاها و مبلمان شهری

ایشان به نحوه شکل گیری و تعیین محورهای  کتاب های فوق اشاره و بیان کردند که آقای مهندس سعیدنیا در آن زمان  با کمک دانشجویان خود و با اقتباس از ایده کتاب سبز شهرداری های آمریکا، کتاب های سبز را تهیه و تدوین نمودند. وی در ادامه به انتشار ۶ جلد دیگر در مقطعی دیگر و دو جلد در انتهای دهه نود اشاره کرد و اضافه نمود که کتاب های یاد شده در آن مقطع زمانی و در ادامه توانست در شکل گیری ادبیات نوین مدیریت شهری نزد شهرداری ها و اساتید و دانشجویان رشته های شهرسازی و مدیریت شهری بسیار تاثیرگذار باشد و همچنان یکی از منابع معتبر آموزشی به شمار می روند.

استاد پیشکسوت جامعه شهرسازی کشور، آقای مهندس احمد سعیدنیا به عنوان مولف کتاب های سبز در ادامه مراسم به ارائه سخنرانی پرداختند. ایشان از تمامی افرادی که در تهیه و تدوین کتاب های سبز شهرداری ها زحمت کشیده بودند، تشکر نموده و توضیحات آقای دکتر رفیعیان و دکتر نوذرپور در مورد کتاب سبز شهرداری ها را بسیار کامل و جامع دانستند. ایشان اظهار داشت مجموعه کتاب های فوق در بحث آموزش شهرسازی کشور بسیار تاثیرگذار و با اهمیت بوده است. مهندس سعیدنیا ضمن اشاره به این که مجله شهرداری ها و مجله مدیریت شهری نیز از دستاوردهای مدیریت دکتر نوذرپور در آن زمان بوده؛ تهیه و تدوین مجموعه کتاب های سبز شهرداری ها، تغییر و تحول در بحث مدیریت شهری از جنبه های ساختاری و راهبردی و ارائه و تدوین شرح خدمات ساختاری و راهبردی و تاسیس دوره مهندسی شهرسازی در دانشگاه ها و تلاش برای پیوستن به مجموعه نظام مهندسی ساختمان را از تاثیرگذارترین اقدامات دوره حرفه ای خود معرفی نمود.

ایشان از همکاری با تمام افراد حاضر در این نشست ابراز خرسندی نمودند و اشاره کرد کتاب های سبز شهرداری ها تا کنون سه بار ویرایش شده است. ایشان تاکید کرد کتاب های سبز شهرداری ها دارای جنبه های قوی آموزشی است این در حالی است که کتاب های سبز شهرداری آمریکا دارای جنبه های دستوری فراوان می باشد. به همین خاطر است که کتاب های سبز شهرداری ها جز منابع آموزشی در دانشگاه ها و آزمون های نظام مهندسی ساختمان کشور محسوب می شود. در انتهای سخنرانی آقای مهندس سعیدنیا مجدداً افرادی که در تهیه و تدوین کتاب های سبز مشارکت داشتند را نام برده واز آقای دکتر نوذرپور به عنوان بانی تهیه و تدوین این کتاب ها تقدیر ویژه نمودند.

این استاد برجسته شهرسازی در ادامه صحبت شان به ویژگی ها و خصوصیات برجسته زنده یاد دکتر جواد مهدی زاده به ویژه قلم زیبا، روان و جسورانه و روح بزرگوار و سخاوتمندانه ایشان اشاره داشته و به بیان خاطرات مشترکی با ایشان پرداختند.

در بخش پنل تخصصی نویسندگان کتاب سبز شهرداری ها با مدیریت آقای دکتر نوید سعیدی رضوانی که خود از نویسندگان کتاب های سبز بوده اند، ایشان ضمن تشکر از میزبان جلسه و حضور میهمانان ، هدف از برگزاری این مراسم را جریان سازی و تداوم ارتباط بین اهالی قلم و نویسندگان کتاب های سبز شهرداری ها دانستند و بیان داشتند این که این جریان هنوز به اتمام نرسیده است.

دکتر نوید سعیدی رضوانی از صفحه آرا و طراح کتاب ها: آقای دکتر علیرضا یاوری؛ مسئول توزیع کتاب ها: سرکار خانم معصومه شفیعی؛ چاپ کتاب: آقای دکتر سعید مردانه، نظارت و همفکری از بعد مطبوعاتی و انتشاراتی: سرکار خانم زهرا تشکر نیز در مراسم یاد کردند. همچنین از تلاش های ارزنده و سازنده مرحوم آقای دکتر جواد مهدی زاده نیز تشکر کردند. دکتر سعیدی رضوانی از تلاش های اثرگذار آقایان دکتر حسین ایمانی جاجرمی،  مهندس فیرون دژدار، رجبعلی مختارپور، دکتر اسماعیل صالحی، دکتر بهراد فرمهینی فراهانی و دکتر علیرضا یاوری که در تهیه، تدوین و کتاب های این اثر ماندگار یاد کرده و ایشان را دعوت به ارائه سخن در مراسم نمودند.

آقای مهندس فریدون دژدار از پیشکسوتان دانش مهندسی ترافیک کشور از دیدار با همکاران فعال در حوزه نشر فرهنگ مهندسی شهرسازی و سایر دوستان بسیار ابراز خرسندی نمودند و اظهار داشتتند انتشار کتاب به ویژه در حوزه شهرسازی بسیار ارزشمند و حائز اهمیت است. اهمیت دادن به نویسندگان و نویسندگی سبب پیشرفت در هر جامعه ای است و نقش اثرگذار ایشان در جوامع را نمی توان نادیده گرفت. وی اساتید حاضر در جلسه را همواره منشاء توسعه و برکت جامعه شهرسازی کشور معرفی و بیان داشت که امروز تلاش ها و حرکت های سالیان گذشته جمع حاضر توانسته است زیرساخت مناسبی برای اقدامات شهرداری های کشور باشد. وی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران را دارای ظرفیت بالایی برای حمایت و صیانت از نخبگان جامعه مهندسی شهرسازی و ترافیک کشور معرفی کرده و برگزاری چنین نشست هایی را پاسخ به نیاز جامعه صنفی حرفه ای دانست.

آقای مهندس رجبعلی مختارپور اشاره کردند مهر ماه ۱۳۸۰ خانم  دکتر نسرین معظمی،  دبیر علمی جایزه مهرگان، کتاب مواد زائد جامد شهری از مجموعۀ کتاب سبز شهرداری‌ها را به عنوان یکی از نامزدهای دریافت جایزه مهرگان علم معرفی کردند. مهرگان تنها جایزه غیردولتی هست که در حوزه محیط زیست و علم هم جایزه اهدا می‌کند. سال ۱۳۸۰ اولین سالی بود که جایزه مهرگان در حوزه علم معرفی می‌شد و کمیتۀ تخصصی محیط زیستِ  این جایزه، در انتخاب نامزدها، سه هدف را مورد توجه قرار دادند:

o  گسترش علم در سطح جامعه

o  قابل لمس بودن آثار

o  و  توانایی ایجاد تحول و حرکت مثبت در جامعه

علاوه بر خانم دکتر معظمی، اساتید نامدار دیگری، داوری مهرگان علم را به عهده داشتند که آقایان دکتر هوشنگ ضیایی، دکتر عبدالحسین وهاب‌زاده، دکتر حسنعلی لَقایی و آقای محمد درویش به‌عنوان کنشگر محیط زیست از آن جمله هستند.

به این ترتیب، مجموعه کتاب سبز شهرداریها از نخستین سالهای انتشار، نه فقط توجه خانوادۀ بزرگ شهرداری ها و جامعه حرفه‌ای مرتبط با علوم شهری را به خود جلب کرد، بلکه در مجامع علمی مورد توجه قرار گرفت. البته این نمونه‌ای از توجه محافل علمی به مجموعۀ کتاب سبز هست و چون در آن نهاد، آموزش محیط زیست مورد نظر بود، این کتاب مورد توجه قرار گرفت و مطمئناً بقیه مجلدات هم، چنین وضعیتی داشتند؛ چرا که همه در یک قالب و چهارچوب معین تهیه شده بودند. توجه جامعه علمی، برای همۀ دست‌اندرکاران کتاب سبز باعث دلگرمی بود و هست، برای اینکه نشان داد این مجموعه تا  حد زیادی در اهدافی که برای آن درنظر گرفته بودند، موفق بود.

آقای دکتر اسماعیل صالحی به این مفهوم اشاره کردند که کتاب های سبز شهرداری ها، میانجگری بین ایده و عمل بوده و دانش شهرسازی و مدیریت شهری را بسیار به هم نزدیک کرد. ضمن این که خلاء دانشی که در ادبیات ما مرسوم نبود را نیز جبران نمود. این کتاب به این خاطر که  پارادایم شهرسازی را به ایده های دستگاه های اجرایی نزدیک کرد، بسیار موفق بوده است.

آقای دکتر بهراد فرمهینی فراهانی از تشکیل جلسه فوق بسیار ابراز خرسندی نموده و مشارکت در تهیه و تدوین کتاب های سبز شهرداری ها در سایه همکاری با استاد سعیدنیا را از افتخارات حرفه ای خود معرفی کردند.

دکتر احمد زنگانه سخنران پایانی مراسم، سخنرانی خود با موضوع ” نقد و تکمله ای بر کتاب های سبز شهرداری ها”  را ارائه و ضمن ابراز خرسندی و خوشنودی از همکاری با استاد پیشکسوت شهرسازی کشور، جناب آقای مهندس سعیدنیا، خود را یکی از شاگردان استاد معرفی کردند. دکتر زنگانه در راستای نقد و تکمله کتاب اشاره کردند یکی از نکات برجسته کتاب، طرح های موضوعی کتاب هاست که هر ۲۰ جلد کتاب به یک موضوع مهم و خاص شهرسازی اشاره می کند. رویکرد طراحی و اجرایی کتاب بسیار چشمگیر است و این مجموعه کتاب دارای تجارب جهانی بسیار ارزشمندی است. ایشان اضافه کرد مجموعه کتاب سبز شهرداری ها بسیار سلیس و روان می باشد، به طوری که برای بسیاری از متخصصان و علاقه مندان حوزه شهرسازی قابل بهره برداری است.

استاندارها و معمیارهایی که در مباحث برنامه ریزی و طراحی کتاب ها وجود دارد، از نکات بسیار برجسته کتاب می باشد. زنگانه گفت شگفت انگیز است که جلد اول کتاب با رویکرد تغییر و تحول شهر که یک بحث ماندگار است، شروع می شود. در ادامه آقای دکتر زنگانه پیشنهاد دادند با توجه به پشتوانه علمی غنی مجموعه کتاب های سبز شهردار ها، بومی سازی کتاب های مذکور با توجه به اقلیم های مختلف کشور ایران نیز در دستور کار قرار گیرد.

دکتر زنگانه در مورد شهر دیجیتال و شهر هوشمند که جلد بیستم کتاب محسوب می شود، بیان کردند حرکت به سمت هوشمندی در شهرسازی بسیار مهم و حائز اهمیت است و تاکید کردند که حتما جدا از هوشمند سازی به فراگیری و شمولیت هم توجه شود، نه اینکه خود دیجیتالی شدن عاملی برای طرد و محرومیت گروه های  کم در آمد در جامعه شود. با توجه به این که ما در حال حاضر با مسائل نوظهور شهرسازی مواجه هستیم، پیشنهاد می شود این کتاب ها نیز در راستای مسائل نوظهور شهرسازی به روز رسانی شوند. ایشان افزود در شهرسازی امروز، جایگاه سیاست های شهری بسیار خالی است. در واقع سیاست های سرزمینی نداریم. بسیار خوب است در این مجموعه کتاب به مسائل این چنینی نیز توجه شود. آینده پژوهی در مسائل شهرسازی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. زنگانه موضوع مسکن شهری و مسکن قابل استطاعت را از مواردی دانست که در مجموعه کتاب های فوق مغفول مانده است. ایشان در پایان برای استاد سعیدنیا و سایر همکاران دست اندر کار تهیه و تولید این محتوای علمی آرزوی توفیق و سلامتی کردند.