پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز نخستین پایگاه تخصصی مطالعات میان رشته ای (برنامه ریزی شهری – منطقه ای)
برزن نیوز:با افزایش بارشهای ناگهانی، تغییرات اقلیمی و فشار بر منابع آب، بسیاری از شهرهای دنیا به سمت مدیریت نوین آبهای سطحی و جمعآوری آب باران رفتهاند. این رویکردها علاوه بر کنترل سیلاب، به ذخیرهسازی آب، بهبود کیفیت محیطزیست و کاهش هزینههای شهری کمک میکنند. در ادامه مروری بر تجربه برخی از موفقترین شهرهای جهان داریم:
۱. سنگاپور؛ شهری که هر قطره را ذخیره میکند
سنگاپور یکی از پیشروترین نمونههاست.
این شهر با کمبود زمین و منابع آب مواجه است، اما با ایجاد:
مخازن بزرگ شهری (City Reservoirs)
شبکه گسترده جمعآوری آب باران
جداسازی آب باران از فاضلاب
توانسته بیش از ۹۰٪ آب باران را به چرخه مصرف شهری برگرداند.
وجود دریاچههای مصنوعی و تبدیل کانالهای خشک به فضاهای عمومی آبی، سنگاپور را به الگویی جهانی تبدیل کرده است.
۲. کوپنهاگ، دانمارک؛ «شهر اسفنجی» اروپا
کوپنهاگ بعد از سیلهای سنگین سال ۲۰۱۱، استراتژی «Cloudburst» را اجرا کرد؛ طرحی که بر پایه نفوذ، کندسازی و هدایت هوشمندانه آب است.
اقدامات کلیدی:
ایجاد پارکهایی که هنگام بارندگی به مخزن آب تبدیل میشوند
خیابانهای شیبدار که آب را به کانالهای سبز هدایت میکنند
استفاده گسترده از سطحنفوذپذیر
تنها با این طرح، هزینه خسارتهای سیلاب بهشدت کاهش یافته و کیفیت زندگی افزایش یافته است.
۳. توکیو، ژاپن؛ بزرگترین زیرساخت دفع سیلاب جهان
توکیو با بارندگیهای شدید موسمی روبهروست.
این شهر یکی از بزرگترین تأسیسات زیرزمینی هدایت آب جهان را ساخته است:
سوپر تونل G-Cans؛ شبکهای عظیم از مخازن و تونلها در عمق ۵۰ متری زمین که میتواند میلیونها لیتر آب را در چند دقیقه به کانالهای امن هدایت کند.
این سیستم از طغیان رودخانهها و خیابانها جلوگیری میکند و نقش مهمی در مدیریت بحران دارد.
۴. ملبورن، استرالیا؛ بهرهبرداری شهری از باران
ملبورن سالها خشکسالی سخت را تجربه کرد و همین باعث شد سیستمهای جمعآوری آب باران را به صورت جامع توسعه دهد:
ساخت مخازن خانگی و محلی
استفاده از آب باران برای آبیاری فضای سبز
تصفیه و استفاده مجدد از روانآبها
امروز بخش قابل توجهی از نیاز آبی پارکها و فضاهای شهری از همین منابع تأمین میشود.
۵. نیویورک، آمریکا؛ زیرساخت و طبیعت در کنار هم
نیویورک برنامه «Green Infrastructure Plan» را اجرا کرده که شامل:
بامهای سبز
باغچههای بارانی (Rain Gardens)
کفپوشهای نفوذپذیر
استخرهای ذخیره آب
استفاده از زیرساخت سبز، علاوه بر مدیریت روانآبها، موجب کاهش دمای شهری و بهبود کیفیت هوا شده است.
جمعبندی برای شهرهای ایران
بررسی تجربه شهرهای دنیا نشان میدهد بهترین مدل، ترکیبی از زیرساخت مهندسی و زیرساخت سبز است؛ یعنی در کنار کانال و زهکش، باید از پارکهای جاذب آب، کفپوشهای نفوذپذیر، حوضچههای ذخیره و مخازن محلی استفاده کرد.
اقداماتی که میتواند در شهرهای ایران بهطور مؤثر اجرا شود:
تبدیل پارکها و فضای سبز به محلهای ذخیره سیلاب لحظهای
توسعه بام سبز و باغچههای بارانی در مناطق پرساختمان
استفاده از مصالح نفوذپذیر در پیادهروها و پارکینگها
هدایت آب باران ساختمانها به مخازن خانگی یا شهری
نگهداشت و لایروبی منظم کانالها و مسیرهای آب
تدوین ضوابط معماری برای سازههای جمعآوری آب باران
این شیوهها هم هزینههای مدیریت بحران را کاهش میدهد، هم در شرایط کمآبی به منبع ارزشمند آب شهری تبدیل میشود.
یسرا مرادی
