تلاش شهرهای مختلف جهان برای کاهش آلودگی نوری

نتیجه تحقیقاتی که توسط گروهی از پژوهشگران آمریکایی انجام شده حاکی از آن است که حدود یک‌سوم سیستم‌های روشنایی در شهرهای سراسر جهان بدون هیچ سودمندی هنگام تاریکی شب روشن می‌ماند و این در حالی است که خاموش کردن همین چراغ‌های غیرضروری می‌تواند به ذخیره حدود سه میلیارد دلار در سال منجر شود، ضمن این‌که مزایای بیشتری نیز نظیر کاهش آلودگی هوا و به حداقل رساندن تغییرات اقلیمی خواهد داشت.

به عنوان مثال، هر ساله در هندوستان روشن ماندن چراغ‌های غیرضروری شهری به انتشار بیش از ۱۲ میلیون تن دی‌اکسیدکربن منجر می‌شود که این مقدار معادل حدود ۵۰ درصد از کل گازهای آلاینده تولید شده در هوا و ترافیک دریایی این کشور طی یک سال است.

امروزه حدود ۸۰ درصد از مردم سراسر جهان زیر آسمان‌هایی با سطح آلودگی نوری بسیار بالا زندگی می‌کنند که این رقم در شهرهای اروپایی و ایالات متحده آمریکا به ۹۹ درصد نیز می‌رسد. در سنگاپور، روشنایی شب به علت روشن بودن چراغ‌ها به حدی زیاد است که چشمان مردم آن هنگام مواجهه با تاریکی با مشکل مواجه می‌شود.

علاوه بر تمام آثار نامطلوب ذکر شده ناشی از آلودگی نوری در شهرها، گزارش‌ها حاکی از آن است که کودکان و والدینی که شب‌ها را با نور مصنوعی بسیار سپری می‌کنند، در مقایسه با سایر افراد دیرتر به خواب می‌روند، ساعات خواب کمتری را طی شب تجربه می‌کنند و از نظر روانی نیز آسیب‌پذیرتر از سایر مردم هستند.

این در حالی است که دانشمندان تخمین زده‌اند سالانه نرخ روشنایی زمین به میزان دو درصد افزایش می‌یابد که این امر به سهم خود می‌تواند مشکلات بسیاری را برای جانداران و محیط زیست به وجود بیاورد. در این راستا مدیران در بسیاری از شهرهای جهان عزم خود را جزم کرده‌اند تا میزان روشنایی غیرضروری و حتی نیمه‌ضروری را در شهرها کاهش دهند تا آلودگی نوری و پیامدهای نامطلوب آن‌ها را به حداقل برسانند. در ادامه به معرفی استراتژی‌های جالب شهرهای مختلف جهان برای حل بحران انرژی و همچنین آلودگی نوری از طریق کاهش روشنایی شهری می‌پردازیم.

شهرهای آلمان، خاموشی آثار تاریخی پس از تاریک شدن هوا

مدیران در شهرهای مختلف آلمان در تلاش هستند از طریق کاهش روشنایی در شهرها به ذخیره الکتریسیته کمک کنند و به دنبال آن، سلامت انسان‌ها، تنوع زیستی و تغییرات اقلیمی را بهبود ببخشند. در این راستا، مدیران برلین دستور داده‌اند سیستم‌های روشنایی در اغلب آثار تاریخی، فضاهای عمومی و سازه‌های بزرگ شهری هنگام تاریکی شهر خاموش بماند. به عنوان مثال، چراغ‌های ۲۰۰ بنای مهم شهر نظیر «ستون پیروزی» و «کلیسای برلین» از لحظه تاریک شدن هوا تا طلوع خورشید خاموش باقی می‌ماند. علاوه بر این، مدیران شهر از یکم سپتامبر روشن ماندن چراغ‌های روشنایی نمای بیرونی ساختمان‌های عمومی شهر را ممنوع و روشن ماندن لامپ‌های نئونی را در آن‌ها، تنها برای چند ساعت مجاز کرده‌اند.

مدیران وایمار آلمان، از مهم‌ترین شهرهای فرهنگی اروپا، نیز از طریق به تأخیر انداختن ۳۰ دقیقه‌ای روشن‌سازی سیستم‌های روشنایی شهری هنگام تاریکی شب و خاموش کردن آن‌ها ۳۰ دقیقه قبل از روشن شدن هوا به ذخیره الکتریسیته در شهر کمک زیادی کرده‌اند.

آمستردام، جایگزینی سیستم‌های روشنایی قدیمی با لامپ‌های هوشمند

هلند از روشن‌ترین کشورهای دنیا به وسیله سیستم‌های روشنایی مصنوعی محسوب می‌شود که آمستردام، پایتخت آن، حدود پنج درصد از کل روشنایی کشور را شامل می‌شود. مهم‌ترین اقدامی که مدیران آمستردام، پایتخت هلند، برای کاهش مصرف انرژی و بهبود سلامت انسان‌ها و اکوسیستم اعمال کرده‌اند، به حداقل رساندن مقدار روشنایی مصنوعی در شهر بوده است. البته اقداماتی که این افراد در این خصوص انجام داده‌اند، کاملاً سازگار با دانش علمی و با جامعه بوده و به همین دلیل نارضایتی شهروندان را نسبت به تاریکی محیط‌های شهری به دنبال نداشته است.

روشنایی کافی یکی از ویژگی‌های مهم ترافیک و امنیت اجتماعی در آمستردام محسوب می‌شود که نقش مهمی در حس زیست‌پذیری میان شهروندان ایفا کرده است. به همین دلیل مدیران در کاهش روشنایی مصنوعی در شهر با چالش‌های زیادی مواجه بوده‌اند چرا که به دنبال آن، احتمال کاهش رضایت شهروندی مطرح وجود داشته است. به همین دلیل، کاهش استفاده از سیستم‌های روشنایی در شهر غیرممکن بوده است و مدیران برای حل این بحران رویکردهای دیگری را به طور آزمایشی اعمال کرده‌اند که به نظر می‌رسد تأثیرات مثبت زیادی در رسیدن به هدف نهایی آن‌ها داشته است. این افراد برای مبارزه با آلودگی نوری در شهر از یک رویکرد سیستماتیک بهره گرفته و مؤلفه‌های زیست‌محیطی، هنجارهای اجتماعی، کارآمدی انرژی، هزینه‌ها و حتی ساختار سازمانی شهر را مورد توجه قرار داده‌اند. از مهم‌ترین این اهداف می‌توان به جایگزینی چراغ‌های شهری با لامپ‌های هوشمند اشاره کرد که روشن شدن آن‌ها هنگام تاریکی شهر تنها در زمان حضور شهروندان در معابر میزبان انجام می‌شود و به دنبال آن ساعات روشن ماندن سیستم‌های روشنایی کاهش قابل‌توجهی را تجربه کرده است.

لندن، ممنوعیت روشن ماندن سیستم‌های روشنایی آسمان‌خراش‌ها

لندن، پایتخت بریتانیا، یکی از شهرهای جهان با بیشترین تجربه بحران انرژی به‌شمار می‌رود که نرخ بالای مصرف الکتریسیته توسط مردم، آلودگی تهدیدکننده نوری را نیز برای آن رقم زده است. برنامه‌ریزان شهر برای حل این بحران تصمیم گرفته‌اند روشن ماندن چراغ‌های غیرضروری را در آسمان‌خراش‌های شهر به هنگام تاریکی شب در منطقه مرکزی با بیشترین تمرکز سازه‌های بزرگ ممنوع و از این طریق، بحران انرژی و آلودگی نوری را کاهش دهند.

در واقع مدیران سازه‌های قدیمی این منطقه به محض تاریک شدن هوا باید از روشن کردن چراغ‌های روشنایی غیرضروری خودداری کنند، ضمن این‌که اتخاذ قانون جدید برای طراحی ساختمان‌های بلند جدید شهر نیز توسط معماران اجباری خواهد بود. علاوه بر این، مراکز تجاری واقع در مناطق مسکونی نیز باید از ساعت ۱۰ شب سیستم‌های روشنایی خود را خاموش کنند که البته این زمان برای مراکز تجاری واقع در مناطق فرهنگی ساعت ۱۱ شب است.

شانگهای، جریمه پروژه‌هایی با آلودگی نوری غیراستاندارد

تحقیقاتی گروهی از پژوهشگران در سال ۲۰۲۰ انجام دادند، حاکی از آن بود که روشنایی شانگهای طی ۲۰ سال گذشته حدود ۱۰۰ برابر شده است که این آمار تهدیدی جدی برای سلامت انسان‌ها و محیط زیست از طریق آلودگی نوری و افزایش تغییرات اقلیمی به‌شمار می‌رود. شدت یافتن امواج گرمایی در شانگهای چین طی فصل تابستان مدیران شهر را به اعمال قانون محدودیت روشن ماندن سیستم‌های غیرضروری شهر سوق داده است. از زمان وضع این قانون چراغ‌های بیلبوردها، چراغ‌های تزئینی شهر و سایر سیستم‌های غیرضروری هنگام تاریکی شهر خاموش می‌ماند.

از سوی دیگر، مدیران شانگهای به پیروی از محدودیتی که توسط دولت مرکزی مبنی بر جریمه پروژه‌های شهری با بیشترین آلودگی نوری وضع شده است، اجراکنندگان چنین پروژه‌هایی را به پرداخت ۵۰ هزار یوان چین جریمه می‌کنند. البته نرخ این جریمه بسته به نوع پروژه و میزان مصرف انرژی در آن برای روشنایی متغیر و در بالاترین سطح خود، مشمول پرداخت مبلغ ذکر شده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که از زمان اجرای این استراتژی نرخ روشن ماندن چراغ‌های غیرضروری در شانگهای کاهش قابل‌توجهی را تجربه کرده است، ضمن این‌که مدیران در بسیاری از شهرهای دیگر چین اقدام به اجرای رویکردهای مشابه کرده‌اند.

هلسینکی، نقشه‌برداری از مناطقی با بیشترین آلودگی نوری

شهر هلسینکی برای یافتن راهکارهای کاهش آلودگی نوری در محیط شهری، مطالعه‌ای انجام داد که بر اساس آن از ساکنان شهر خواسته شده تا در یک نظرسنجی شرکت و به نقشه برداری از مناطق دارای آلودگی نوری کمک کنند. درمجموع یک هزار و ۵۰۰ نفر در این نظرسنجی شرکت کردند و چهار هزار مکان با رایج‌ترین منابع آلودگی نوری مشخص شد که شامل بیلبوردهای تبلیغاتی، روشنایی حیاط منازل و نقاطی بود که در آن‌ها ساخت و ساز انجام می‌شد

در یک بیانیه مطبوعاتی، شهرداری هلسینکی اعلام کرد که با دستیابی به نقاط پر خطر، گزارشی شامل دستورالعمل‌هایی برای طراحی روشنایی سازگار با محیط زیست منتشر می‌شود که در آن اطلاعات مرتبط با استفاده نامناسب و بیش از حد از نور و تأثیرات مخرب آن بر ایمنی محیط زیست توضیح داده شده است.

یکی از مهم‌ترین تأثیرات مخرب آلودگی نور، آسیب به درختان و کاهش شش الی ۱۰ سال از عمر آن‌ها است. حتی زندگی حشرات و پرندگان ساکن در این درختان نیز تحت تأثیر منفی قرار می‌گیرد و این چرخه آسیب محیط زیستی می‌تواند نهایتاً به فاجعه تبدیل شود

ایمنا