پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز نخستین پایگاه تخصصی مطالعات میان رشته ای (برنامه ریزی شهری – منطقه ای)
برزن نیوز : از مناطق مورد علاقه بابک منوچهری‌فر در کمبریجِ[۱] ماساچوست[۲]، یک بلوک شهری در خیابان پراسپکت[۳] شامل مناطق مسکونی، مسجد، کنیسه و کلیسا است. البته جای تعجب هم ندارد؛ چراکه بررسی روابط میان برنامه‌ریزی شهری، سکولاریسم و دین، کانون پژوهش این دانشجوی سال چهارم دکترا است. منوچهری‌فر که کشورش ایران را برای تحصیل در بخش مطالعات و برنامه‌ریزی شهری MIT (DUSP) ترک کرده، بیان می‌کند: «من به همزیستی مسالمت‌آمیز جوامع با دیدگاه‌های متفاوت درباره دین و سکولاریسم از طریق ابتکارات برنامه‌ریزی شهری علاقه‌مندم. این علاقه از تجربیات حرفه‌ای و اجتماعی من قبل و بعد از مهاجرت به ایالات متحده ناشی می‌شود، این بخشی از چیزی است که MIT آن را “ساخت دنیای بهتر” می‌نامد.»
به گفته منوچهری‌فر، برنامه‌ریزان بیش از آموزش‌های آکادمیک، در اقدامات روزمره‌شان با جنبه‌های مختلف دین و سکولاریسم سروکار دارند. برنامه‌ریزان در حین کار، با جوامعی از دیدگاه‌های مختلف مواجه می‌شوند، مانند زمانی که جامعه میزبان با پیشنهادات یا اقدامات سکولارِ خاصی، به مخالفت با گروه‌های مذهبی می‌پردازد، یا گروهی از شهروندان که درخواست معافیت دینی از قوانین منطقه‌بندی دارند. در عین حال، برنامه‌ریزان ناچارند در ساختارهای حقوقی و سیاسی که اقدامات آنان را تایید می‌کند، مانند قانون کاربری زمین دینی[۴] و افراد وابسته به نهادها و موسسات سال [۵]۲۰۰۰، که برنامه‌ریزان را از تحمیل در اعمال آزادانه دینی افراد منع می‌کند، کار کنند.
منوچهری‌فر می‌گوید: «هدفم از پژوهش، ایجاد زمینه برای بحث بیشتر در مورد مساله‌ای است که آن را به عنوان یک معضل عملی می‌دانم، به عبارت دیگر، برنامه‌ریزان چگونه باید با تفاوت‌های دینی برخورد کنند، در شرایطی که آیین‌نامه‌های رفتار حرفه‌ای، خواستار [اتخاذ] رویکرد ویژه‌یِ «بی‌تفاوتی» هستند.» منوچهری‌فر در پژوهش خود، از جمله مقاله‌ای که اخیراً در مجله «نظریه و عمل برنامه‌ریزی[۶]» منتشر کرده و به عنوان یکی از پنج مقاله برتر در حوزه برنامه‌ریزی در سال ۲۰۱۸ انتخاب شده است، به نقد این دیدگاه مرسوم که تمایزی روشن و ساده میان دین و سکولاریسم در عمل برنامه‌ریزی شهری وجود دارد، می‌پردازد. وی معتقد است: «هدف من فراتر رفتن از دوگانه‌یِ سکولار-دینی از طریق دیدگاه برنامه‌ریزی است. قصدم این است که نشان دهم این دو مقوله در واقع پیوندی ناگسستنی داشته و عمیقاً با عمل برنامه‌ریزی درهم آمیخته‌اند: آن‌ها از نظر معنایی به یکدیگر وابسته‌اند.»
محدودیت‌های اولیه و اشتیاق برای دنیایی بهتر
منوچهری‌فر امیدوار است از طریق کارش درک بهتری از تفاوت‌های دینی جوامع جهانی به دور از شعارهای خصمانه که منجر به نزاع یا درگیری می‌شود، عرضه کند. این امید ریشه در تجربیات دوران کودکی وی دارد. دوران کودکی منوچهری‌فر که در ایران، در آستانه انقلاب و درست قبل از جنگ ایران و عراق به دنیا آمد، دنیایی متضاد بود. او به یاد دارد که می‌پنداشت جنگ یک مقوله عادی است، زیرا چارچوب مرجع دیگری برای مقایسه با پیرامونش در اختیار نداشت. اما او و خانواده‌اش دنیایی متفاوت را متصور بودند؛ دنیایی که در آن به جای پناهگاه‌های بمب، در زمین‌های فوتبال می‌دویدند. او به یاد می‌آورد: «زمان بسیار سختی بود، اما من متعلق به نسلی خوش‌شانس بودم، زیرا وقتی به سن نوجوانی رسیدم، وضعیت به تدریج پایدار شد. جنگ زمانی پایان یافت که منوچهری‌فر تقریباً ۱۰ ساله بود، اما تجربه دوران جنگ، شور و شوق او را برای مشارکت در ساخت جهانی صلح‌آمیز بیشتر کرد.
منوچهری‌فر قبل از ورود به MIT، کارشناسی مهندسی عمران و نقشه‌برداری خود را از دانشگاه اصفهان و کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای را از دانشگاه شهید بهشتی (SBU) در ایران دریافت کرد. اولین شغل وی بعد از [اتمام] دانشگاه، مهندسی نقشه‌برداری پروژه بزرگراهی در اصفهان بود که از میان محله‌ای محروم عبور می‌کرد. هنگامی که به او اطلاع دادند خانه‌ها باید تخریب و ساکنان آن آواره شوند تا راه برای ساخت بزرگراه باز شود، با یک دوگانگی اخلاقی مواجه شد. زمانی که نگرانی‌‌هایش را با مدیر پروژه در میان گذاشت، به وی گفته شد که وظیفه‌اش به عنوان یک مهندس نباید نگرانی در مورد تاثیر اجتماعی پروژه باشد. همین مساله منوچهری‌فر را بر آن داشت تا شغل خود را رها کرده و به دنبال شغلی در شهرسازی برود و بر این باور باشد که این امر به او دانش و قدرت بیشتری را برای در نظر گرفتن تاثیرات اجتماعی پروژه‌های شهری اعطا می‌کند.
منوچهری‌فر و همسرش پگاه پس از هفت سال کار به عنوان برنامه‌ریز و مدرس در دانشگاه شهید بهشتی، در سال ۲۰۱۳ به کمبریج نقل مکان کردند تا بتوانند مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته برنامه‌ریزی شهری و توسعه بین‌المللی در MIT دریافت کنند. او این مقطع را در سال ۲۰۱۵ به پایان رساند (دختر آن‌ها، دانا نیز در همین زمان در MIT به دنیا آمد) و از آن زمان مشغول به کار بر روی رساله دکترا است. تحصیل در آمریکا و به ویژه در موسسه [فناوری ماساچوست] برای منوچهری‌فر تجربه بسیار مثبتی به همراه داشت، اما بدون مشکل هم نبوده است.
محدودیت‌های جدید – و امکانات جدید
منوچهری‌فر در نیمه راه دکترای خود بود که کاخ سفید در سال ۲۰۱۷ ممنوعیت سفر [ایرانیان به ایالات متحده] را اعمال کرد. تحقیقات اولیه او پیرامون رابطه دین و برنامه‌ریزی با محوریت ایران بود، به این معنی که او باید کار میدانی خود را در آنجا به انجام می‌رساند. اما منوچهری‌فر مطمئن نبود که در صورت خروج از کشور می‌تواند به ایالات متحده بازگردد و تحصیلات خود را به پایان برساند یا خیر. اگرچه آسان نبود، اما او با تغییر مسیر پروژه تحقیقاتی خود، بر ایالات متحده متمرکز گردید. او می‌گوید: «مجبور شدم مسیر را تغییر دهم، اما نتایج تحقیقاتم نیز مثمر ثمر بود، زیرا درک من از موضوع را غنی‌تر کرده و لنز مقایسه‌ای ظریف‌تری به من داد.» در سطح شخصی، کنترل تاثیر ممنوعیت سفر برای منوچهری‌فر و خانواده‌اش بسیار سخت‌تر بود: «اختلال در تحقیقات چیزی است که ما می‌توانیم آن را مدیریت کنیم. اما اختلال در زندگی خانوادگی کاملاً ناراحت کننده و اغلب فلج‌کننده است.»
منوچهری‌فر می‌گوید چنین محدودیت‌هایی به وی انگیزه داده است تا در تحصیل تلاش بیشتری به انجام رساند. او می‌گوید: «من فکر می‌کنم [این تجربیات] اشتیاقم را برای ایجاد دنیایی بهتر از طریق برنامه‌ریزی و ابتکارات توسعه بین‌المللی افزایش داده است. پس از یک دوره تامل و مشورت، به ویژه با استاد راهنمایم پروفسور بیش سانیال[۷]، تصمیم گرفتم برای تبدیل چنین محدودیت‌هایی به انرژی فکری در راستای انجام تحقیق در مورد موضوعی که هم برای خودم و هم برای زمینه مطالعاتی‌ام معنادار باشد، تلاش کنم.» منوچهری‌فر در دوره ۱۱.۰۰۵ به عنوان مربی خدمت کرد (مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی توسعه بین‌المللی) و در چهار دوره دیگر نیز به عنوان دستیار آموزشی فعالیت داشت. سانیال می‌گوید که شاگردان منوچهری‌فر او را به خاطر ایجاد «فضایی که همگان بتوانند افکارشان را مطرح کرده، یاد گرفته و یکدیگر را به چالش بکشند» تحسین کرده‌اند.
منوچهری‌فر زمانی که مشغول به کار نیست تا جایی که می‌تواند با همسر و دخترش وقت می‌گذراند. خانواده به ویژه از رفتن به پارک‌ها و موزه‌ها لذت می‌برند. منوچهری‌فر می‌گوید از همه کارهایی که خانواده‌اش برای او انجام داده‌اند سپاسگزار است: «من بدون حمایت و فداکاری آن‌ها نمی‌توانستم تحصیلاتم را به پایان برسانم و واقعاً مثل این است که تمام خانواده در حال گرفتن دکترا هستند.»
منبع خبر:
https://news.mit.edu/2019/babak-manouchehrifar-0724
[۱] Cambridge
[۲] Massachusetts
[۳] Prospect
[۴] Religious Land Use
[۵] Institutionalized Person Act of 2000
[۶] Planning Theory and Practice
[۷] Bish Sanyal
