پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز نخستین پایگاه تخصصی مطالعات میان رشته ای (برنامه ریزی شهری – منطقه ای)
در شرایطی که جدیدترین تحلیل‌های نهادهایی مانند صندوق بین‌المللی پول، از این حکایت دارد که تحت تاثیر تحولات جهانی، احتمالا میزان رشد اقتصادی کشورها در سال‌های پیش‌روی میلادی افتی نسبی خواهد کرد و باید به سمت تعدیل برخی پیش‌بینی‌ها حرکت کرد اما آن‌طور که از صحبت‌های مقامات ایران و البته آمارهای ارایه شده از سوی نهادهای دولتی برمی‌آید، اقتصاد ایران روندی متفاوت را در پیش گرفته و توانسته به رشد اقتصادی خود در ابتدای ۱۴۰۲ سرعت بیشتری ببخشد.
پس از شوک منفی که جنگ روسیه و اوکراین برای اقتصاد جهانی به وجود آورد، حالا تداوم درگیری‌ها میان غزه و اسراییل نیز باعث شده که وضعیت اقتصاد جهانی وارد ابهام‌هایی تازه شود.
انگوزی اوکونجو ایویلا، رییس سازمان تجارت جهانی گفت که امیدوار است درگیری‌ها در فلسطین اشغالی به سرعت پایان یابد و هشدار داد که اگر در منطقه گسترش یابد، «تأثیر واقعاً بزرگی» بر جریان‌های تجاری ضعیف جهانی خواهد داشت. اوکونجو ایویلا در مراکش و نشست سالانه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی اظهار کرد که جنگ در خاورمیانه می‌تواند به عواملی از جمله نرخ‌های بهره بالاتر، بازار متشنج چین و جنگ روسیه در اوکراین که رشد تجارت را متوقف می‌کنند، بیفزاید. او در مصاحبه‌ای گفت: ما امیدواریم این درگیری به زودی پایان یابد و مهار شود. بزرگ‌ترین ترس ما این است که گسترش یابد زیرا این امر تاثیر بسیار زیادی بر تجارت خواهد داشت. همه روی پوست تخم مرغ هستند و به بهترین‌ها امیدوارند.
اوکونجو ایویلا افزود که عدم اطمینان جهانی از قبل، رشد تجارت را محدود می‌کند اما با شروع ناگهانی جنگ بین رژیم صهیونیستی و حماس، این امر تشدید می‌شود. این نهاد تجاری مستقر در ژنو هفته گذشته پیش‌بینی رشد خود را برای تجارت جهانی کالا در سال جاری به نصف کاهش داد و دلیل آن تورم مداوم، نرخ‌های بهره بالاتر، کندی اقتصاد چین و جنگ در اوکراین بود. بر اساس گزارش رویترز، سازمان تجارت جهانی اعلام کرد که حجم تجارت کالا در سال ۲۰۲۳ تنها ۰.۸ درصد افزایش می‌یابد، در حالی که برآورد ماه آوریل آن ۱.۷ درصد است. رشد تجارت کالا ۳.۳ درصد برای سال ۲۰۲۴ خواهد بود. در کوتاه‌مدت، شوک اصلی در بازارهایی مانند طلا خود را نشان داده است. بهای هر اونس طلا در روز جمعه و پیش از تعطیلی بازار به ۱۹۳۲ دلار و ۵۰ سنت رسید و قیمت طلای امریکا به ۱۹۳۳ دلار و ۵۰ سنت رسید. قیمت‌ها در هفته ۵.۲ درصد افزایش یافت. شمش با بازدهی صفر به دلیل انتظارات مبنی بر اینکه ممکن است نرخ‌های بهره ایالات‌متحده به اوج خود رسیده باشد، افزایش بیشتری پیدا کرد. سرمایه‌گذاران تحولات خاورمیانه را که از ابتدای هفته بازارها را نگران کرده است، زیرنظر گرفتند.
ادوارد مویا، تحلیلگر ارشد بازار در OANDA گفت: «سرمایه‌گذاران با افزایش خطرات تنش‌های خاورمیانه به پناهگاه‌های امن می‌گریزند.» اگر وضعیت ژئوپلیتیک تیره‌تر شود، احتمال زیادی وجود دارد که قیمت طلا در سال جاری به سطح ۲۰۰۰ دلار برسد. ما از اواسط ۱۸۰۰ دلار به اواسط ۱۹۰۰ دلار رسیده‌ایم. داده‌های روز پنجشنبه نشان داد که قیمت‌های مصرف‌کننده در ایالات‌متحده در ماه سپتامبر در بحبوحه افزایش هزینه‌های اجاره و بنزین افزایش یافت، اما تورم در حال کاهش است. بر اساس گزارش رویترز، معامله‌گران بر اساس ابزار CME Fedwatch، در حال حاضر حدود ۶۹ درصد احتمال می‌دهند که فدرال رزرو نرخ بهره را در سال جاری بدون تغییر نگه دارد. در بازارسایر فلزات ارزشمند، نقره با ۴ درصد افزایش به ۲۲.۷۲ دلار در هر اونس رسید که در مسیر اولین افزایش هفتگی قرار داشت. پلاتین با ۱.۴ درصد افزایش به ۸۸۰ دلار و ۴۴ سنت رسید، در حالی که پالادیوم ۰.۳ درصد کاهش یافت و به ۱۱۴۱ دلار و ۲۴ سنت رسید و برای کاهش هفتگی تعیین شد. به این ترتیب جهان آماده پذیرش تبعات احتمالی طولانی شدن جنگ میان اسراییل و حماس شده و باید دید که در نهایت این تحولات چه تاثیری در شاخص‌های کلان اقتصادی جهان و البته منطقه خواهد گذاشت. با این وجود اما ایران که در سال‌های گذشته تحت تاثیر تحریم‌ها، اساسا مسیر اقتصادی خاص خود را طی کرده، در هفته‌های اخیر نیز توانسته در شاخص‌هایی چون رشد اقتصادی رکوردهای کوتاه‌مدت خود را ارتقا بدهد و این موضوع به دولت اعتماد به نفس بیشتری داده است.
محمدرضا فرزین – رییس‌کل بانک مرکزی – در حاشیه اجلاس سالانه بین‌المللی صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی در مراکش، در دیدار با جیهاد آزور مدیر بخش خاورمیانه و آسیای مرکزی صندوق بین‌المللی پول با اشاره اقدامات بانک مرکزی در مهار تورم و افزایش ارزش پول ملی ایران در مقایسه با همسایگان در سال‌های اخیر گفت: با اتخاذ سیاست‌های پولی مناسب از جمله محدود کردن همزمان ترازنامه بانک‌ها و استقراض دولت از بانک مرکزی و افزایش درآمدهای حاصل از فروش نفت، شاخص رشد نقدینگی و تورم، مهار و کاهشی شده است. وی با اشاره به افزایش رشد اقتصادی ایران در فصل بهار امسال به ۶.۲ درصد، کاهش ۱۵ درصدی شاخص بهای مصرف‌کننده (CPI) و همچنین کاهش شاخص بهای تولیدکننده (PPI) به حدود ۳۴ درصد گفت: وضعیت رشد اقتصادی و کنترل تورم با توجه به شاخص‌های موجود، امیدآفرین و مناسب‌تر از پیش‌بینی‌هاست.
بر اساس این گزارش، دکتر آزور مدیر بخش خاورمیانه و آسیای مرکزی صندوق بین‌المللی پول با اشاره به بهبود شاخص‌های اقتصادی ایران در سال‌های اخیر و اجرای سازوکار مثبت و دقیق برنامه‌های حمایتی از اقشار آسیب‌پذیر از جمله پرداخت منظم یارانه نقدی در جهت تحقق عدالت اجتماعی در ایران تصریح کرد: برنامه‌های اقتصادی ایران با وجود تمام چالش‌ها، بهبود یافته است. بر اساس این گزارش، فرزین در حاشیه اجلاس سالانه صندوق بین‌المللی پول در مراکش با جمعی از روسای‌کل بانک مرکزی کشورهای منطقه و گروه بریکس راجع به افزایش همکاری‌های پولی و بانکی دیدار و گفت‌وگو می‌کند. اجلاس سالانه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی در سال ۲۰۲۳ به‌طور همزمان و از نهم تا پانزدهم اکتبر (۱۷ تا ۲۳ مهرماه ۱۴۰۲) در کشور مراکش برگزار می‌شود.
این نخستین‌بار در ۵۰ سال اخیر است که این اجلاس‌ها در قاره آفریقا برگزار می‌شوند. صندوق بین‌المللی پول نیز از ارتقا جایگاه اقتصاد ایران سخن گفته است. بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول، ایران در سال ۲۰۲۲ با افزایش ۱۶۱ میلیارد دلاری تولید ناخالص داخلی در رده‌بندی بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان یک پله صعود کرد و در جایگاه بیست‌ویکم قرار گرفت. آمار منتشرشده توسط این موسسه مالی جهانی شامل میزان تولید ناخالص داخلی ۱۹۴ کشور جهان ازجمله ایران در سال ۲۰۲۲ میلادی است. صندوق بین‌المللی پول اعلام کرد: تولید ناخالص داخلی ایران بر اساس شاخص قدرت خرید به ۱۶۱۶ دلار رسیده که این رقم ۱۶۱ میلیارد دلار نسبت به سال قبل افزایش ثبت کرده است. بر اساس رقم منتشرشده، ایران در سال ۲۰۲۲ میلادی جایگاه بیست‌ویکمین قدرت بزرگ اقتصادی جهان را کسب کرده است.
صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی رشد امریکا در سال جاری را ۰.۳ درصد اعلام کرد و در حال حاضر بر اساس تولید ناخالص داخلی دومین اقتصاد جهان شده است. پیش‌بینی رشد منطقه یورو برای سال ۲۰۲۳ به ۰.۷ درصد کاهش یافت و برای سال ۲۰۲۴ با ۰.۳ درصد کاهش به ۱.۲ درصد می‌رسد. انتظار می‌رود که اقتصاد آلمان با کاهش تجارت و کاهش نرخ بهره بالاتر کوچک شود و این کشور بر اساس تولید ناخالص داخلی در جایگاه ششم جهان قرار گرفته است. پیش‌بینی رشد برای بریتانیا کمی بالاتر از ۰.۵ درصد برای سال ۲۰۲۳ است و برای سال ۲۰۲۴ میزان ۰.۶ درصد انتظار می‌رود و اکنون بر اساس تولید ناخالص داخلی در جایگاه دهم جهان قرار دارد.
در این رتبه‌بندی چین با اقتصاد ۳۰هزار میلیاردی بزرگ‌ترین اقتصاد جهان و تولید ناخالص داخلی آن ۳۰ هزار و ۲۱۷ میلیارد دلار اعلام شده است و امریکا با اقتصاد ۲۵ هزار و ۴۶۲ میلیارد دلاری در رتبه دوم قرار دارد. در این گزارش، هند با ۱۱ هزار و ۹۰۰ میلیارد دلار در رتبه سوم قرار دارد. ژاپن، آلمان، روسیه، اندونزی، برزیل، انگلیس و فرانسه به‌ترتیب در رتبه‌های چهارم تا دهم قرار گرفتند وتوالو با تولید ناخالص داخلی ۵۸ میلیون دلاری بر اساس شاخص قدرت خرید کوچک‌ترین اقتصاد جهان شد. در گزارش منتشرشده عربستان سعودی رتبه ۱۷، ترکیه رتبه ۱۱، پاکستان رتبه ۲۲ و عراق رتبه ۴۸ را دارند.با این وجود دولت می‌گوید که برنامه‌های کلان خود برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور را با قدرت دنبال می‌کند و به آنچه که تاکنون به دست آمده قانع نیست. موضوعی که در صحبت‌های اخیر رییس‌جمهور در استان فارس نیز به آن اشاره شده است. رییسی با بیان اینکه برای رشد اقتصادی کشور باید رشد تولید و افزایش بهره‌وری داشته باشیم، گفت: باید بهره‌وری را بررسی کنیم که چه میزان کار و چه میزان روزآمد بودن کار وجود دارد و از تمام جهات این موارد را بررسی کنیم.
رییس‌جمهور کشورمان با تصریح اینکه ۱۰۰ هزار استاد دانشگاه داریم، این تعداد که امروز عضو هیات علمی هستند، در تمام شؤون کشور این جمع علمی چقدر می‌توانند فعالیت کنند، آنان را پشتوانه علمی پژوهشی کشور دانست و افزود: اساتید دانشگاه به عنوان سرمایه بزرگ کشور برای حل نظام و مسائل کشور هستند. وی تصریح کرد: ما باید در این رابطه حرکت جدی برای کارهای مانده و پروژه‌های نیمه‌تمام انجام دهیم. گفتند ۳۰۰ کارگاه نیمه‌تعطیل و تعطیل در استان راه‌اندازی شده است و گردشگری فارس ۵ برابر شده است خیلی خوب هستند اما استان فارس ظرفیت زیادی دارد و اشتغال زیادی می‌تواند ایجاد کند. رییسی با بیان اینکه باید برای اقدامات مختلف اتاق فکر تشکیل دهیم تا بتوانیم تحول ایجاد کنیم، افزود: استاندار فارس گفتند که اتاق فکر تشکیل داده است که اول تصمیم‌سازی کرده بعد با استفاده از ظرفیت اساتید و نخبگان تصمیم‌گیری و اجرا کرد که کار بسیار خوبی است. وی با تصریح اینکه آنچه برایش نگران هستیم نسخه‌نویسی برای کشور است نه استفاده از تجربیات دیگران، گفت: اگر برای صنعت و کشاورزی و سایر ظرفیت‌های ما بیگانگان نسخه نوشتند، اشتباه است.
اما می‌توان از تجربیات آنان استفاده کرد. باید برای نسخه‌ها دقت کرد اما برای تجربه آموختن باید از همه یاد بگیریم. رییسی با تأکید بر اینکه در کشور نیازمند افزایش سرمایه‌گذاری هستیم، افزود: باید سرمایه‌گذاران را برای افزایش سرمایه‌گذاری تشویق کرد که این کار هم با رفع موانع پیش روی آنها محقق خواهد شد. باید با تولیدکننده صحبت کرد تا بدانیم مشکلاتش چیست. رییس‌جمهور کشورمان اظهار کرد: از مهم‌ترین تحول‌ها، تحول در فرآیندهاست. مدیران باید در سازمان متبوع خود تحول ایجاد کنند.
می‌توان فرآیندها را بازنگری کرد و ببینیم آیا لازم است که تولیدکننده ۱۰ مرحله طی کند یا اینکه این مراحل کمتر شود. این مساله دست ماست. وی با اشاره به تولیدات دانش‌بنیان، گفت: با برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان صحبت می‌کردم، محصول آنها موردنیاز وزارتخانه‌ها و صنایع ما هستند که باید استفاده شوند و باید بخش‌های فعال اقتصادی را در آغوش گرفت و موانع آنها را برطرف کرد تا با دلگرمی کار کنند.هرچند در شرایطی که اقتصاد جهانی با شوک مواجه شده، دسترسی به اهداف کلان بسیار دشوار می‌شود اما با توجه به جا ماندن اقتصاد ایران از حرکت جهانی شاید بتوان از این فرصت برای جبران فاصله استفاده کرد.
تعادل
