پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز نخستین پایگاه تخصصی مطالعات میان رشته ای (برنامه ریزی شهری – منطقه ای)
در پی ابلاغ سند ملی راهبردی احیاء، بهسازی و نوسازی و توانمندسازی بافت‌های ناکارآمد شهری و پیرو آن تشکیل ستادهای بازآفرینی شهری پایدار در سطوح ملی و استانی؛ و همزمان با فعال‌شدن ستاد بازآفرینی شهر قم از سال ۱۳۹۴، پیگیری مطالبات و جذب اعتبارات، همچنین تصمیم‌سازی و برنامه‌ریزی در خصوص نحوه اقدام و مداخله در بافت‌های ناکارآمد شهر قم انجام شد. در این راستا بازآفرینی محله “باغ پنبه” به‌دلیل دارا بودن اولویت و نیز سابقه فعالیت مهندسین مشاورِ متولی نهاد توسعه این محله و همچنین تهیه طرح احیاء و بهسازی محور فرهنگی و گذر تاریخی مزبور، در دستور کار قرار گرفت.
محله باغ پنبه در مرکز شهر قم و در داخل هسته تاریخی شهر، در منطقه هفت شهرداری قم و در کنار عناصر شهری مهمی مانند حرم حضرت معصومه(س) و مجموعه بازار، واقع‌شده است. چشم‌انداز نوع اقدام در این محله به‌دلیل دسته‌بندی در زمره بافت تاریخی، به‌منظور ایجاد محلاتی پایدار برای سکونت و فعالیت، بهره‌مند از عناصر و ارزش‌های ملموس و غیرملموس مذهبی، تاریخی، فرهنگی شهر، خوانا و جذاب برای حضور زائران و گردشگران در راستای زیارت و سیاحت، تعریف می‌شود.
با بررسی تک‌عنصرهای باقی‌مانده از معماری گذشته در بافت محله و با حفاظت و ترویج آن‌ها، می‌توان از حذف کامل ویژگی‌های خاص بافت، جلوگیری کرد؛ در سال ۱۳۹۴ خانه تاریخی “لاجوردی‌زاده” به تملک اداره کل راه و شهرسازی درآمد. وجود خانه تاریخی “یزدان‌پناه” با کاربری رستوران سنتی و نیز تملک، خانه تاریخی “سلامتی” با هدف حفظ، احیاء و توسعه فعالیت مشابه، از دیگر پتانسیل‌های موجود در محله است.
ایجاد محله‌ای مناسب برای سکونت و فعالیت، ایجاد حس تعلق به محیط، امنیت و سرزندگی، استفاده از پتانسیل محله برای تقویت صنعت توریسم و تبدیل آن به صنعتی پایدار، اهمیت محله به لحاظ نزدیکی به حرم حضرت معصومه(س) به‌منظور توسعه اقتصادی، تجاری و توریستی، معرفی محله‌ای با هویت تاریخی، فرهنگی، گردشگری در محدوده بازار و معرفی خانه‌های تاریخی محدوده، تقویت محله‌ای پایدار از لحاظ اقتصادی و اجتماعی و حمل‌و‌نقل شهری با رویکرد پیاده‌محور و محله‌ای خودکفا و به‌عنوان یک محدوده فراشهری که نیازهای عمده ساکنین محله و شهر را فراهم کند، از جمله اهدافی است که برای پروژه بازآفرینی محله تاریخی باغ پنبه و محیط پیرامونی آن تعریف شده است.
در این راستا، قرارداد ساماندهی و مرمت شهری گذر باغ‌پنبه و محیط پیرامونی آن در ابتدای سال ۱۳۹۷ و در سه فاز اجرایی با پیمانکار بسته شد و تا قبل از پایان سال نیز عملیات کلی هر سه فاز تکمیل و بهره‌برداری شد. طول مسیر حدود ۶۸۰ متر و بیش از چهار هزار و ۳۰۰ مترمربع حجم عملیات اجرایی است. اعتبار هزینه‌شده برای کل محور تاکنون بالغ‌‌بر ۳۶ میلیارد ریال بوده است.
بنابراین، تحقق بازآفرینی این قبیل بافت‌ها، نیازمند تشخیص صحیح و بهره‌گیری از پتانسیل‌های آن است تا از طرفی برای ساکنان، شرایط مطلوب زندگی را فراهم کند و از سوی دیگر در شهری مانند، قم، بتوان از ظرفیت توریستم مذهبی نهایت بهره را برد و بازدیدکنندگان بتوانند از وضوح و شفافیت فضاها به هویت شهروندان و بومیان مناطق پی برده و نمادی از مواریث فرهنگی و اجتماعی گذشته را نیز درک کنند.
همچنین نظر به تفاوت مراکز تاریخی و محلات شهر در حوزه‌های فرهنگ، تاریخ، آداب و رسوم و شیوه زندگی، توجه ویژه به رویکرد بومی‌سازی در مقوله بازآفرینی پایدار شهری ضروری است. امید داریم این سرآغاز، روزی با همت مجدانه ساکنان محلات، به‌طور ملموس‌تر و گسترده‌تری محقق شود.
پایگاه خبری راه و شهرسازی
