پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز نخستین پایگاه تخصصی مطالعات میان رشته ای (برنامه ریزی شهری – منطقه ای)
صنعت تولید گل و گیاه در کشور با صادرات سالانه ۴۰ میلیون دلاری و داشتن رتبه پنجم آسیا، یکی از صنایع مورد توجه کشورهای اطراف است. ایران از خاستگاه‌های طبیعی گیاهان زینتی لاله، سنبل، زنبق و سیکلمه است، به علاوه گل لاله، گل محمدی، گل نیلوفر آبی و گل سروناز نیز از گل‌های ملی ثبت شده محسوب می‌شود.
شهرت کشورمان در تولید گل و گیاه به سالیان قبل باز می‌گردد، زمانی که هنوز بعضی کشورهای معروف در این حوزه وارد این عرصه نشده بودند. گفته می‌شود سه قرن پیش در تمام جهان به جز ایران، گل رزی وجود نداشت، اما امروز گل رز یکی از محبوب‌ترین گل‌های جهان است که در تمام گل فروشی‌های معروف دنیا و کمپانی‌های تولید عطر گران قیمت کاربرد دارد.
شهرداری‌های کشور یکی از مصرف‌کنندگان اصلی گل و گیاه هستند. هر سال بهار که می‌شود، شهرها با انبوه گل‌های رنگارنگ از بنفشه و زنبق گرفته تا تاج خروسی و گل لادن، خیابان‌ها و میدان‌های شهر را رنگارنگ می‌کنند و عطر دل‌انگیز دشت‌های بهاری را به میان شهرهای بزرگ و شلوغ امروزی می‌آورند.
بهاری شدن کوچه‌ها و خیابان‌های شهر، اقدام کم هزینه‌ای نیست. در حال حاضر یک منطقه حدود ۱۰۰۰ هکتاری از یک کلان‌شهر در فصل بهار نیاز به ۳۰ هزار گلدان گل دارد که حدود ۲.۵ تا سه میلیارد تومان هزینه خریداری این میزان از گل است، با این وجود طی سال‌های اخیر شهرداری‌ها تلاش کرده‌اند تا با خودکفایی در تولید گل و گیاه، میزان هزینه نگهداری و توسعه فضای سبز شهری را کاهش دهند و با صرف هزینه ریالی کمتر، شادابی، نشاط اجتماعی و اکسیژن را برای ساکنان کلان‌شهرها تولید کنند.
به طور قطع پرمصرف‌ترین شهرداری برای کاشت گل و گیاه شهرداری تهران است که از ظرفیت‌های خوب داخل استانی بهترین استفاده را خواهد برد. آنطور که جبرئیل برادری، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان تهران می‌گوید: سطح توسعه گلخانه‌های استان تهران در سال ۱۴۰۲ به میزان ۲۸۲.۵ هکتار انجام شده که سال گذشته موجب افزایش تولید ۵۹ هزار تن محصولات گلخانه‌ای و ۹۳ میلیون شاخه گل، گلدان گل و گیاهان زینتی شده است.
شهرداری کرج پیشرو در تولید گل‌های زینتی
شهرداری کرج در کاشت گل‌ها و درختچه‌های زینتی پیشرو است، اما هنوز نتوانسته است به خودکفایی در تولید گل و گیاه برسد. محمد ایل بیگی، مسئول واحد امور رسانه سازمان سیما و منظر شهرداری کرج اظهار می‌کند: عمده نیازهای این سازمان که در مسیر ارائه خدمات به شهروندان برنامه‌ریزی شده است از سوی نهالستان بزرگ کرج تأمین می‌شود.
به گفته وی نهالستان بزرگ کرج با وسعت ۱۳۶ هکتار بزرگترین نهالستان کشور است که سالانه ۲ میلیون اصله نهال تولید می‌کند.
مسئول واحد امور رسانه سازمان سیما و منظر شهرداری کرج تصریح می‌کند: بیش از ۴۰ گونه نهال منحصر به فرد از جمله ارس، بنه، شیرخشت، داغ داغان، زرشک و بادام جنگلی، زالزالک، سرو، اقاقیا، زبان گنجشک، جوالدوزک و گلابی بنا به فصل در این نهالستان تولید می‌شود.
ایل بیگی اضافه می‌کند: در نهالستان بزرگ کرج، چهار گونه گیاه دارویی از جمله آویشن، گل گاوزبان، بادرنجبویه و نعنا فلفلی نیز کشت می‌شود.
به گفته وی، موقعیت جغرافیایی، کیفیت خاک و شرایط آب و هوایی ویژه البرز سبب می‌شود گیاهان دارویی که در نهالستان کرج کاشته می‌شود از کیفیت بسیار مطلوبی برخوردار باشند.
خودکفایی شهرداری قم در تولید گل و گیاه
مهدی اصفهانیان مقدم، معاون محیط زیست و خدمات شهری شهرداری قم تصریح می‌کند: یکی از موضوعاتی که در راستای کاهش هزینه‌های تمام شده در حوزه معاونت خدمات شهری و محیط زیست دنبال شد، مباحث مربوط به تولید گل و گیاه است.
وی می‌افزاید: خرید گل و گیاه تولید شده در استان‌های شمالی و محلات توسط کشورهای حوزه خلیج‌فارس موجب شده است قیمت این گیاهان افزایش زیادی داشته باشد؛ بنابراین تصمیم بر این شد تا از ظرفیت‌های داخل استان و شهر قم استفاده شود.
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهرداری قم با اشاره به اینکه گلخانه‌های تولید گل و گیاه در مناطق هشت‌گانه و بوستان غدیر ایجاد شد، خاطرنشان می‌کند: در گلخانه‌ها خاک مناسب وجود داشت و کود نیز تهیه شد؛ بنابراین نگاه این بود که گل و گیاه در مبدا با شرایط اقلیمی قم تهیه شود تا قیمت تمام شده نیز کاهش پیدا کند.
به گفته اصفهانیان مقدم، سال ۱۴۰۲ حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار انواع گل و گلدان و درختچه فصلی در سطح مناطق هشت‌گانه تولید شد و در مناسبت‌ها و فصول مختلف مورد استفاده قرار گرفت که نقش زیادی در کاهش هزینه‌ها داشت.
تولید ۶۰ درصد درختچه‌های مورد نیاز شهر کرمانشاه توسط شهرداری
کامجو غلامی، مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری کرمانشاه با اشاره به اینکه بیشترین گل‌های مورد استفاده در سطح شهر کرمانشاه از نوع فصلی بهاره و پاییزه است، اظهار می‌کند: با توجه به شرایط آب‌وهوایی کرمانشاه و سازگاری با محیط، حدود ۷۰ درصد این گونه گل‌ها بنفشه کلم زینتی، قرنفل، همیشه‌بهار، میمونی، جعفری تاج خروسی، آهار، ابری، آبی آشلانتوس، رعنا، زیبا، ناز کوکب است.
وی می‌افزاید: این گل‌ها در هشت گلخانه توسط سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری در مناطق هشت‌گانه شهرداری تولید می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری کرمانشاه خاطرنشان می‌کند: هر ساله در فصل پاییز تعداد زیادی قلمه از درختچه‌های پر استفاده و مورد نیاز شهرداری که مناسب با شرایط اقلیمی کرمانشاه است از جمله انواع درختچه‌های برگ نو، زرشک زینتی، انواع شمشاد، انواع رز، رزماری، لاوان، پیروکانتا، پاپیتال، یوکا و خرزهره در گلخانه‌های سازمان سیما، منظر و فضای سبز تولید می‌شود.
غلامی با اشاره به اینکه حدود ۶۰ درصد درختچه‌های مورد نیاز سطح شهر توسط سازمان در مناطق هشت‌گانه شهرداری تولید می‌شود، گفت: درختچه و نهال‌هایی که امکان تولید آن توسط شهرداری نیست از طریق پیمانکاران تهیه می‌شود.
به گفته وی، با توجه به اینکه نیروی کارگری، آب و زمین متعلق به شهرداری است، از نظر صرفه‌جویی و هزینه‌های خرید گل و درختچه، رقم قابل توجهی به صرفه و صلاح شهرداری است.
توسعه مراکز تولید گل و گیاه در رشت
محمدحسین واثق کارگرنیا، رئیس شورای اسلامی شهر رشت تاکید می‌کند: شهرداری رشت دارای یک مرکز تولیدی گل به مساحت ۳۰۰ مترمربع است که در محوطه سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری قرار دارد.
وی می‌افزاید: در این مرکز، انواع گل‌های زینتی و فصلی از گونه‌های جعفری، ناز، آهار، همیشه بهار، مینا چمنی، سلین و گل میمون تولید می‌شود و این تولیدات در فضای سبز مناطق پنجگانه شهر رشت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رئیس شورای اسلامی شهر رشت با بیان اینکه احداث یک گلخانه به مساحت ۵۰۰ مترمربع در محوطه سایت سازمان آرامستان شهرداری در دستور کار قرار دارد، اضافه می‌کند: در این مرکز انواع گیاهان دائمی همچون بوته‌ها و درختچه‌های گل‌دار از جمله انواع شمشاد، نسترن، شاه پسند، پیراکانتا، زرشک، فوتونیا، توری و سایر گونه‌ها در حدود ۵۰ هزار بوته تولید می‌شود.
واثق کارگرنیا خاطرنشان می‌کند: میزان هزینه‌های گلخانه سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری در سال با احتساب هزینه‌های مرتبط با تهیه بذر، کود، خاک و سایر نهاده‌های مورد نیاز، حدود دو میلیارد ریال و میزان هزینه‌های تولیدات گلخانه سازمان آرامستان با احتساب هزینه‌های گلدان، خاک، کود و سایر نهاده‌های مورد نیاز حدود سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال است.
وی ادامه می‌دهد: گل‌های تولیدی شهرداری بومی و سازگار با اقلیم رشت است و به دلیل سازگاری با آب و هوای این منطقه رشد مطلوب‌تری دارد و سبب ارتقا و افزایش کیفیت فضای سبز شهری می‌شود.
رئیس شورای اسلامی شهر رشت در خصوص خودکفایی شهرداری در تولید گل‌های مورد نیاز شهر می‌گوید: ۱۰۰ خزانه سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری ظرفیت خوبی برای تولید گل دارد، در طول سال حدود ۷۰۰ هزار بوته گل فصلی در فضای گلخانه تولید می‌شود و این تولیدات در فضای سبز مناطق پنجگانه شهر رشت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
واثق‌کارگرنیا عنوان می‌کند: تفاهم‌نامه‌ای میان سازمان سیما و منظر و فضای سبز شهری و سازمان آرامستان شهرداری رشت منعقد شده است که بر اساس آن بخشی از گیاهان دائمی مورد نیاز مناطق پنجگانه شهر رشت در سایت آرامستان تولید می‌شود.
وی می‌گوید: با توجه به اینکه سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری رشت برای افزایش تولیدات گل‌ها و گیاهان زینتی محدودیت عرصه دارد، از این رو تصمیم سازمان بر آن است تا با توسعه عرصه و افزایش تولیدات گیاهی، بخشی عمده‌ای از گیاهان مورد نیاز شهر را تأمین کند.
کاشت سالانه ۶ میلیون بوته گل در سطح شهر اهواز
علی‌اصغر اسدالهی، مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اهواز تاکید می‌کند: با روی کار آمدن دوره جدید مدیریت شهری در اهواز توسعه متوازن فضای سبز در دستور کار قرار گرفت، به نحوی که طی دو سال گذشته در مجموع از ابتدای این دوره تاکنون ۲۱۵ هزار مترمربع به سرانه فضای سبز اهواز افزوده شده است با این حال برای رسیدن به سرانه استاندارد نیازمند هفت میلیون مترمربع دیگر هستیم.
وی اضافه می‌کند: در کنار توسعه فضای سبز زیبایی آن اهمیت بسزایی دارد و برای افزایش زیبایی در فضای سبز اهواز از گل‌های فصلی و مقاوم استفاده می‌شود، این گل‌ها توسط سازمان‌پارک‌ها و دو گلخانه شهرداری یا از گلخانه‌های خصوصی تهیه و کاشته می‌شود.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اهواز ادامه می‌دهد: سال ۱۴۰۰ شهرداری اهواز ۴۰۰ هزار بوته گل تولید کرد، این میزان در دو سال بعد به ترتیب به ۷۵۰ هزار و ۶۷۰ هزار بوته گل رسید.
اسدالهی خاطرنشان می‌کند: با توجه به نیاز فضای سبز اهواز به تعداد بیشتری گل، در کنار تولید، بوته‌های گل از سایر گلخانه‌ها خریداری می‌شود و در مجموع در سال ۱۴۰۰ حدود دو میلیون و۶۰۰ هزار بوته گل و در دو سال بعد به ترتیب شش میلیون و ۲۰۰ هزار و شش میلیون و ۳۲۵ هزار بوته‌گل در معابر، میادین، پارک‌ها و سایر بخش‌های فضای سبز اهواز کاشته شد.
وی اظهار می‌کند: برای اینکه فضای سبز پایداری در اهواز داشته باشیم، نیازمند کاشت درختان مقاوم و متناسب با اقلیم اهواز هستیم، علاوه بر آن کاشت این درختان باید به نحوی باشد که بتواند سایه‌سار لازم را ایجاد کنند.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اهواز اضافه می‌کند: رویکرد سازمان پارک‌ها تهیه و کاشت درختان بومی همچون نخل، کنار، سه‌پستان و برهان است که متناسب با شرایط آب‌وهوایی اهواز سازمان‌دهی شده‌اند، به نحوی که از سال ۱۴۰۰ تاکنون، ۱۷۸ هزار و ۲۹۵ اصله درخت در فضای سبز اهواز کاشته شده است.
تولید ۵۰ کیلوگرم بذر انواع گل و گیاه در اراک
علی نجفی، رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری اراک با تاکید بر اینکه مجتمع تولید گل و نهال اراک در راستای تولیدات متشکل از دو بخش فضای باز و فضای بسته است، خاطرنشان می‌کند: در بخش فضای باز گل‌های تابستانی و در بخش فضای بسته گل‌های زمستانی و بهاری تولید می‌شود و به بهره‌برداری می‌رسد.
وی اضافه می‌کند: سال ۱۴۰۲ در مجتمع گل و نهال این سازمان بیش از ۲۵ گونه گیاهی و دو میلیون و ۶۲۵ هزار شاخه گل تولید شد.
رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری اراک تصریح می‌کند: در سال حدود ۵۰ کیلوگرم بذر انواع گل و گیاه از سطح شهر و خزانه مجتمع گل و گیاه تولید می‌شود و به بهره‌برداری می‌رسد.
به گفته وی سازمان سیما منظر و فضای شهری اراک درصدد است که این مجموعه را از نظر افزایش سطح زیر کشت در داخل گلخانه گسترش دهد. رئیس سازمان سیما و منظر و فضای سبز شهرداری اراک همچنین می‌افزاید: ظرفیت تولید این مجتمع در سال دو میلیون و ۶۰۰ هزار گلدان در انواع مختلف گل است.
رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری اراک ارزش تولیدات این مجتمع در سال را بین ۱۵ تا ۲۰ میلیارد تومان عنوان می‌کند و می‌گوید: میزان گل و گیاه تولید شده در فصل سرما و گرما در این مجتمع برابر است.
با توجه به افزایش روزافزون هزینه توسعه و نگهداری فضای سبز در کلان‌شهرها و مشکلاتی که پیرامون کسب درآمدهای پایدار شهرداری‌ها وجود دارد، اموری همچون خودکفایی در تولید گل و گیاه می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و ارائه خدمات بهتر برای بیش از ۷۰ درصد جمعیت کشور منجر شود.
