آیا عمان می تواند یک شهر برنامه ریزی شده بهتر بسازد؟

                         

برزن نیوز: کشورهای نفت خیز خلیج فارس فاقد پروژه های شهری بزرگ و بلندپروازانه نیستند؛ مواردی چون جزایر مصنوعی دبی، آسمان خراش منحنی در کویت یا برج ساعت عظیم مکه که شش برابر بزرگ تر از بیگ بن است. این منطقه همچنین برای شهر های برنامه ریزی شده بسیار جذاب است- کلانشهرهایی به شدت وابسته به نفت و در آرزوی اقتصاد پویا و متنوع٫

اما این پروژه ها همیشه به اهداف عالی خود نمی رسند. پس از گذشت بیش از یک دهه، تنها حدود یک چهارم از پروژه شهر اقتصادی پادشاه عبدالله در عربستان  پیشرفت داشته و کمتر از ۱۰ هزار نفر از آن ۲ میلیون نفر  پیش بینی شده را در خود جای می دهد. در امارات متحده عربی، شهر مصدر در کنار ابوظبی، بسیار عقب تر از برنامه یک سکونتگاه پرجمعیت است که برای آن پیش بینی شده بود. مدینه الزرقا یا شهر آبی در عمان قرار بود شهری ۲۰۰ هزار نفری باشد، اما به دلیل مسائل مالی و کمبود تقاضا برای زمین، به این هدف دست نیافته است.

اکنون عمان در تلاش برای ساخت یک شهر جدید است: مدینه العرفان در غرب مسقط، پایتخت عمان، در نزدیکی فرودگاه بین المللی قرار خواهد داشت. دولت پیش از این، یک مرکز کنوانسیون و چند هتل در مکانی به مساحت ۱۵۰۰ هکتار ایجاد کرده است. همچنین دولت عمان قصد دارد در طول ۳۰ سال آینده، یک ناحیه تجاری مرکزی، دانشگاه، ساختمان های دولتی، بازارهای سنتی، مساجد و مناطق مسکونی به گنجایش ۲۸۰ هزار نفر به ان اضافه کند.

ساختمان های این شهر بیش از ۱۰ طبقه نخواهند بود که در عمان معمول است و در اطراف یک وادی (جریان آب) قرار می گیرند، تا آبهای سطحی همچون باران را هدایت کند. یک پارک ۲۶۷ هکتاری وادی را احاطه کرده و مجموعه ای از پل ها به آن متصل می شوند تا به ساکنان امکان دهند که به مناطق مختلف شهر سفر کنند. یکی از نواحی شهر امکان ایجاد مزرعه تراس یا پله ای را دارد که توسط کانالهایی(افلاج) که در زمین تعبیه شده اند آبیاری خواهد شد. بعضی از محله ها در مقابل وضعیت اشباع و اتلاف منابع ویلاها در عمان،  دارای آپارتمانهای متوسط و متراکم هستند.

اورل فون ریختوفن، متخصص توسعه شهرنشینی خلیج فارس می گوید، تمرکز بر استفاده بیشتر از فضا و کارآمدی آن، با مسیرهای پیاده روی و فضاهای سبز، مطابق با تمایل جدید منطقه در طراحی شهری جدید است، طراحی که رشد آن بدون وابستگی به نفت است و پایدارتر خواهد بود.

 

” قصد نداریم دوباره چرخ را اختراع کنیم؛

 می خواهیم چگونگی ساخت شهرها را دوباره درک کنیم.”

 

بنا به گفته، آلفردو کارابالو(یکی از همکاران شرکت بریتانیایی که شهر را طراحی می کند)، مدینه العرفان به دلیل نزدیک بودن به پایتخت، از سایر شهرهای مشابه متفاوت است. برای مثال، شهر آبی عمان در فاصله ۵۵ مایلی از مسقط ساخته شده است، در حالی که مدینه العرفان تنها در حدود ۷ مایل از آن فاصله دارد. وی گفت:”این مکان ساخت استراتژیک است.” “این پیوند گمشده تکمیل توسعه راهروهای شهری است.”

این طرح شامل امکان ساخت مسیر ریلی سبک از شهر جدید به فرودگاه است که دولت در نهایت می خواهد آن را به پایتخت گسترش دهد که بسیار ضروری به نظر می رسد، چراکه مسقط فاقد قطار شهری است و تنها هفت مسیر اتوبوسرانی دارد. سرانه مالکیت خودرو عمان یکی از بالاترین ها در جهان است و تراکم ترافیک آن بسیار نگران کننده است.

برنامه شرکت انگلیسی برای این شهر جدید شامل راه حل های عملی و بومی برای خنک کردن خیابان ها و پیاده رو در آب و هوای گرم عمان خواهد بود. برای مثال، ساختمان ها، صفحه نمایش ها و اعلان هایی راا به نمایش می گذارد که هدف از آن  تشویق و ترغیب عمانی ها به راه رفتن به جای رانندگی است.  تجربه “سایر شهرهای طراحی شده در منطقه نشان می دهد که آنها بیش از حد وابسته به فن آوری جدید برای رشد پایداری بوده اند، در حالیکه به سرعت آن فن آوری ها قدیمی شده اند”. کارابالو می گوید: “ما قصد نداریم دوباره چرخ را اختراع کنیم؛ می خواهیم چگونگی ساخت شهرها را دوباره درک کنیم.”

کماکان سوالات اساسی زیادی در مورد جنبه های خاصی از طرح وجود دارد. برای مثال، کارابالو می گوید، خطوط راه آهن سبک هنوز “در حد امید و آرزوست” و فون ریختوفن اشاره می کند که مشخص نیست که چگونه شهر در منطقه بزرگتر پایتخت ادغام شود. وی گفت: “این پروژه ممکن است جزیره ای در چشم انداز اضمحلال تدریجی شهری باشد که ضرورتهای حمل و نقل، منابع زمین، مواد و انرژی بیشتری را از بین می برد.” فون ریختوفن اضافه می کند که این شهر به وضوح برای یک جامعه ثروتمند عمانی است: برای کارگران بیگانه؛ تعداد زیادی از بنگلادشی ها، هندی ها و پاکستانی ها که بیش از ۵۰ درصد از نیروی کار در منطقه پایتخت را تشکیل می دهند، هیچ جایگاهی در این پروژه برایشان وجود ندارد  نه به لحاظ اجتماعی و نه به لحاظ اکولوژیکی.

با این حال، پروژه مدینه العرفان به احتمال زیاد با جذب سرمایه گذاری منطقه ای و ترویج گردشگری که به سرعت در حال توسعه است، می تواند به آینده اقتصاد نفتی عمان کمک کند؛ به عنوان مثال، یک بازار ماهی جدید در کنار آبشار مسقط، برنامه جدیدی برای جذب گردشگران است.

احتمالاً، زیبایی مدینه العرفان به جذب گردشگران و همچنین ساکنان و سرمایه گذاران کمک خواهد کرد. به گفته کارابالو، هدف اصلی این بود که شهری منحصر به فرد ساخته شود، به ویژه در مقایسه با برخی از شهرهای غیرمنعطف(cookie-cutter) طراحی شده در منطقه.

این طرح مطابق با دورنما طراحی شده و متعلق بودن آن به فضا و مکانش احساس خواهد شد. وادی(آب گذر) و پل ها این شهر را از سایر شهرها متمایز می کند. او می گوید:” اگر ما آن را به جذاب و به یادماندنی نسازیم، کارمان را انجام نداده ایم”.