شهرداران کجای سیاست ایستاده اند؟

در طول چند ماه گذشته معمولا در ملاقات با همکارانم در شهرداری های مختلف همواره بر این امر پافشاری کرده ام که؛ “سیاست شهری؛ حد اعلی سیاست در هر جامعه ای محسوب می شود”، البته بارها نیز بلافاصله با این پرسش مواجه شده ام که چگونه می توان چنین ادعایی را مطرح کرد؟
آیا بیان چنین مدعایی به معنای این است که سیاست ورزی در سایر عرصه ها به نوعی سیاست ادنی محسوب می شود؟!
پاسخ این است که خیر، اما از آنجا که شهر قلمرو حوزه عمومی و معطوف به مصلحت عمومی است می توان گفت که درک و دریافت چنین امری از سوی شهرداران و مدیران امور شهری در سامان بخشی به مسائل شهر می تواند به بروز پدیده سیاست اعلی در شهر و جامعه منتهی شود.
ممکن است که پاسخ داده شود که در همه حوزه های دیگر نیز زمانیکه این مصلحت عمومی در نظر گرفته شود، سیاست اعلی نمود می یابد که بالطبع چنین است، اما شاید بتوان گفت کمتر حوزه ای به اندازه راهبری امور شهر است که می تواند اینقدر با خیر و مصلحت عمومی عجین باشد‌. انگار این دو، به نوعی، همزادند و یکی را بدون دیگری چندان قابل تصور نیست.
اصلا شاید بتوان گفت که به همین خاطر است که فلاسفه معتقدند با شهر و حوزه عمومی است که اساسا امری به نام سیاست نیز متولد می شود.
کافیست برای درک و دریافت چنین ادعایی به تاریخ مفاهیم و از جمله مفهوم سیاست نگاهی بیندازیم.
مفسران اندیشه سیاسی بر این اعتقادند که مفهوم politic(به معنای سیاست) بر آمده از polis(به معنای شهر) یونانی است.
کسانی چون ارسطو، به عنوان یکی از بنیان گذاران اصلی فلسفه سیاسی و به طور کلی سیاست بر این اعتقادند که تامین مصلحت عمومی(به عنوان هدف سیاست) همان “خیر” در مناسبات شهروندانه یا خیر در قلمرو “شهر” است.
بنابراین تدبیر امور شهری با استفاده از سازوکار های مبتنی بر خیر عمومی می تواند بیانگر و مودّی پیاده کردن حد اعلیِ سیاست در شهر باشد. حال آنکه عدم در نظر گرفتن مصلحت و خیر عمومی و نگاه جزیره ای و یا خصوصی در تدبیر امور شهر می تواند سیاست شهری را به انحراف و پلشتی بکشاند.
براین اساس شهرداران ما باید بدانند که وظایفی که آن ها در طول روز بر عهده دارند، وظایفی بسیار خطیر است، و تدبیر درست آن ها در حوزه کاریِ خود، می تواند معنابخشِ سیاست در عرصه کلان هر کشوری نیز باشد.
به همین سیاق معتقدم سیاست کلان در هر کشوری نیز باید نگاهی ویژه به شهرداران و مدیران امور شهری داشته باشد و به آنها در تصمیم گیری های مختلف به عنوان “هدف” و نه “ابزار” نگاه کند.
فراموش نکنیم که نگاه شهروندان به سیاستِ کلان و کارآمدی آن با “ذهنیتی باواسطه” و از دریچه نگاه به تدبیر در امور شهری اتفاق خواهد افتاد و در نتیجه چنان که شهرهای ما با نابسامانی در ارائه خدمات، ساخت و سازهای بی هویت، آلودگی هوا و آلودگی های بصری و… روبرو باشند، با تردید به کارآمدی سیاست کلان خواهند نگریست و بالعکس.