پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز نخستین پایگاه تخصصی مطالعات میان رشته ای (برنامه ریزی شهری – منطقه ای)
سال ۹۲ بود که زمزمه هایی برای راه اندازی خطوط بی.آر.تی کرج به گوش می رسید که آن زمان طبقِ گفته ی مسئولانِ مربوطه، به هفت میلیارد ریال اعتبار نیاز داشت که دلیلِ این تصمیم، کمبود زیرساخت های ارتباطی در حوزه ی حمل و نقل در این کلانشهر بود. حالا پس از سال ها انتظار، روز گذشته؛ ۱۷ دی ماه ۱۳۹۶ در صحن علنی شورای اسلامی بالاخره لایحه ی ایجاد ردیف اعتباری برای خرید ۱۴ دستگاه اتوبوس تندرو تصویب شد تا شاید بخشی از مشکلاتِ حمل و نقلِ ناوگان عمومی در کرج رفع شود. هرچند تصویبِ این لایحه با اختلاف نظرهایی نیز همراه بود که در ادامه می‌خوانید.
طبق گفته ی نمایندگان شهرداری کرج در سی و پنجمین جلسه ی شورای اسلامی شهر کرج، طرح راه اندازی بی.آر.تی در این کلانشهر، دارای طرحِ جامع مطالعاتی است. خط بی.آر.تی در نظر گرفته شده نیز از میدان کرج تا حصارک است.
مهندس عباس زارع؛ رئیس کمیسیون برنامه و بودجه ی شورای شهر کرج گفت: «لایحه ی ایجاد ردیف اعتباری طرح خرید ۱۴ دستگاه اتوبوس بی.آر.تی به مبلغ ۱۶۰ میلیارد ریال که ۳۰ درصدِ این منابع به صورت نقدی و ۷۰ درصد به صورت تهاتر تأمین خواهد شد، در کمیسیونِ مربوطه بررسی شد که ابهامات بسیاری داشت که مطرح و در نهایت با اکثریت آرا به تصویب رسید.»
زارع در ادامه توضیح داد که در قالبِ این لایحه، شهرداری کرج به منظورِ خرید ۱۴ دستگاه اتوبوس بی.آر.تی در سالِ جاری، یک میلیارد ریال ردیف بودجه و ۱۵۹ میلیارد ریال نیز در بودجه‌ی سالِ آتی پیش بینی کرده است تا این اتوبوس ها واردِ محورهای خدمات رسانی به شهروندان شود. البته در خصوصِ موضوعاتی از قبیل گارانتی و وارانتی، برندِ اتوبوس ها، خدماتِ پس از فروش و مطالعات صورت گرفته نیز تبادلِ نظرِ بسیار صورت گرفت.
با این حال حسین محمدی؛ عضوِ دیگر شورای اسلامی شهر با خریدِ این اتوبوس ها توسط شهرداری کرج مخالف بود و دلیلِ مخالفتِ خود را چنین اعلام کرد: «از نظر فنی با خرید اتوبوس ها موافق هستم اما به نظرِ من این طرح توجیه اقتصادی ندارد و باید دوستانِ حوزه ی سرمایه گذاری شهرداری کرج این موضوع را بررسی کنند. اشخاص حقیقی و حقوقی در شهر کرج وجود دارد که بتوانند در این طرح سرمایه گذاری کنند چرا شهرداری از اموال و پولِ مردم برای خرید و نگه داری این اتوبوس ها که در ماه حداقل ۱۵۰ میلیون تومان هزینه دارد، باید استفاده کند به جای اینکه درآمد حاصل کند؟ در حالِ حاضر حدود ۵۰۰ اتوبوس در سطحِ شهر و تعدادِ بسیاری راننده در اختیارِ شهرداری و بخشِ خصوصی وجود دارد که می توان با اعلام فراخوان، تعدادی از همین راننده ها را در قالبِ یک تعاونی ساماندهی کرد تا با هماهنگی شهرداری با بانک ها بتوانند اتوبوس ها را خریداری کرده و هزینه ها را با درآمدِ حاصله تأمین کنند.»
محمدی خطاب به نمایندگان شهرداری کرج که مدعیِ مطالعاتِ چهارساله در خصوصِ این طرح بودند نیز گفت: «چرا سه ماه برای تهیه ی بسته ی اقتصادیِ این طرح وقت نگذاشتید؟ اگر شهرداری فراخوان داده بود و سرمایه گذاری برای ورود به این طرح تمایل نداشت، خریدِ اتوبوس ها توسط شهرداری، توجیه داشت.»
دکتر احد رسولی؛ رئیس کمیسیون سرمایه گذاری شورای اسلامی شهر کرج نیز با اشاره به مباحثِ مربوط به محیط زیست گفت: «وقت و انرژی که در شورای شهر برای تصویب لوایح صرف می شود باید در جهتِ اتخاذِ تصمیم های درست برای شهر کرج باشد. موضوع بی.آر.تی چند نکته دارد که باید به آن توجه داشت. اول موضوع سوخت که آیا به صورت برقی خواهد بود یا با سوختِ گازوئیل چرا که در حالتِ دوم، همان راهی را در آلایندگیِ بیشترِ هوا خواهیم رفت که دیگران رفتند و به نتیجه نرسیدند. موضوعِ بعدی اجرای مسیرهای بی.آر.تی است که به صورت ترن خواهد بود یا خیر.»
مهندس مهدی حاجی قاسمی در توضیحِ مزایای این طرح گفت: «باتوجه به اینکه ناوگانِ اتوبوس رانی کرج فرسوده است و بر اساس استانداردها بخشی از آن تا پایانِ سال از رده خارج خواهند شد، خریدِ این ۱۴ اتوبوس تنها در قالبِ یک مُسکن در نظر گرفته شده است چرا که راه اندازی خطِ مطالعه شده حداقل به ۱۰۰ دستگاه اتوبوس نیاز دارد.»
با این حال و علی رغمِ مخالفت های برخی از اعضا با توجیهِ اقتصادیِ طرح لایحه ی خرید این ۱۴ دستگاه بی.آر.تی در صحن علنی شورای شهر کرج با اکثریت آرا تصویب شد تا منتظر بمانیم که آیا اجرای این طرح تا زمانِ تعیین شده، گره ای از مشکلاتِ محیط زیستی و آلایندگی هوا رفع خواهد کرد و آیا جایگزین مناسبی برای بخشی از ناوگان فرسوده ی حمل و نقلِ عمومی کرج خواهد بود؟
آیا بی.آر.تی برای کرج به صرفه است؟
بی.آر.تی به معنی سیستم اتوبوس های پرسرعت است. این نام از سیستم «حمل و نقل پرسرعت» وام گرفته شده است؛ سیستمی که در آن برای وسایل نقلیه عمومی از خطوط ویژه استفاده و گاهی حتی تونل‌هایی نیز در مسیر آن احداث می شود. بخش اعظمی از جمعیت شهرها را افرادی با وضعیت اقتصادی متوسط تشکیل می دهند؛ افرادی که توانایی خرید خودرو ندارند یا هزینه ی بنزین مصرفی در ترافیک اکثر معابر کرج برایشان سرسام آور است، از این‌رو تمایل به استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی برای جابجایی دارند. از طرفی استفاده از تاکسی و اتوبوس هم معایب خاص خود را دارد. اتوبوس ها علی رغم هزینه ی کمتر، سرعت به مراتب کمتری هم نسبت به تاکسی دارند و هزینه-زمان بسیاری به افراد به خصوص شاغل تحمیل می کنند. تاکسی ها در بسیاری از مناطق شهر جانمایی نشده اند و نرخ کرایه ی مسیرهای مختلف روز به روز در حال افزایش است و نظارت مناسبی روی کرایه ها صورت نمی گیرد.
تمام این موارد سبب می شود ضرورت نیاز به حمل و نقلی سیستمیک و تندرو احساس شود. سیستم بی.آر.تی مشخصاتی چون زمان بندی دقیق و منظم، مسیر ویژه، ایستگاه های مجهز، سیستم مناسب جمع آوری بلیت، اتوبوس های مخصوص و طرح و برنامه عملیاتی و خدماتی صحیح دارد. این موارد سبب می شود که به عنوان سیستمی کارآمد و مناسب بین سایر سیستم های حمل و نقل عمومی مطرح شود. دلایلی که لزوم وجود سیستم اتوبوس های تندرو را نسبت به سایران در ساختار حمل و نقل شهر ارجحیت می بخشد، بدین قرار است: هزینه ی کمتر، زمان احداث کوتاه تر، انعطاف پذیری بیشتر در برنامه‌ریزی، مناسب بودن برای مناطقی که احداث مترو توجیه اقتصادی ندارد، قابلیت اتصال آسان با دیگر شبکه ها، یکپارچگی با محیط های شهری و قابلیت حمل بیش از ۱۰ هزار مسافر در ساعت.
سیستم اتوبوس های تندرو برای یک مبدا و مقصد طراحی شده است و مسافران بدون فوت وقت از آن‌ها استفاده می کنند. استفاده از این سیستم از دهه‌ی ۹۰ در جهان جا افتاد و اکنون بیش از ۱۰۰ کشور جهان دارای اتوبوس های تندرو هستند. اولین خط سامانه اتوبوس های تندرو مرداد ماه ۱۳۸۶ در تهران در حد فاصل چهارراه تهرانپارس در شرق تا میدان آزادی در غرب، راه اندازی شد.
گفتنی است در سال ۱۳۹۰ مسیرهای پل شهید سلطانی تا فردیس و جاده ملارد برای احداث خطوطِ بی.آر.تی پیش بینی شده بود که البته آن زمان بعد از گذشتِ دو سال تلاش برای راه اندازی بی.آر.تی در کرج، مسئولان به جای خبری امیدوارکننده مبنی بر اجرای این طرح، تازه از لزوم راه اندازی این سیستم سخن گفته بودند که البته بدیهی بود دو سالِ قبلش یعنی همان سال ۹۰ این ضرورت لمس شده بود. تنها حرفی که طی سال‌های ۹۰ تا ۹۴ از زبانِ مسئولانِ مختلف مطرح می شد، دعوت از سازمان ها برای اختصاص زیرساخت های لازم بود. هرچند کرج خوشبختانه و یا متاسفانه شهروندان بسیار صبوری دارد که سال ها منتظرِ راه اندازی این خطوط بوده اند. با این حال امیدواریم تصویبِ این لایحه برای خریدِ اتوبوس ها، گامی بلند برای ساماندهیِ بخشی از سیستمِ حمل و نقلِ عمومی کلانشهر کرج باشد.
*نسرین کیوان پور
