امید ناچیز به احیای سریع اقتصاد جهان

همه‌گیری ویروس کرونا سنگین‌ترین ضربه به اقتصاد جهان پس از جنگ جهانی دوم بوده که هم از سمت عرضه و هم از سمت تقاضا و هم از سمت نااطمینانی به اقتصاد جهان شوک‌های سنگینی وارد کرده است.
جز این موارد، به عقیده کامیار محدث (استاد ایرانی دانشگاه کمبریج) آثار اقتصادی کووید ۱۹ به دو دلیل دیگر هم بی‌سابقه‌ است؛ نخست این‌که در رکودهای قبلی در اقتصاد، احیا در بخش خدمات بسیار سریع رخ داده اما در بحران کرونا بخش خدمات به دلیل تماس زیاد افراد به راحتی احیا نخواهد شد. برعکس آن، بخش تولید،احتمالا سریع‌تر از بخش خدمات احیا شود، چون در این بخش تماس زیادی بین افراد وجود ندارد و فعالیت بدون نزدیکی افراد به یکدیگر انجام می‌شود.

?اقتصادجهان چه زمانی آرام می‌گیرد؟
خبر خوب هفته گذشته این بود که شرکت فایزر و شرکت همکارش در آلمان و همچنین شرکت مدرنا اعلام کردند واکسنی را آزموده‌اند که اگر فرد آن را در دو مرحله به فاصله سه هفته دریافت کند تقریباً ۹۲ تا ۹۵ درصد مصونیت پیدا می‌کند. ارزیابی برخی اقتصاددانان از جمله محمد ‌هاشم‌پسران این است که «در شرایط فعلی نمی‌توان مدت زمان مشخصی را برای دوام بیماری عنوان کرد چون اولاً نمی‌دانیم واکسن چه زمانی برای استفاده تایید نهایی می‌شود و دوم اینکه چه زمانی به دست همه مردم می‌رسد».
معنی سخنان آقای پسران این است که اقتصاد همچنان با این بیماری درگیر خواهد بود و هر‌چه دوام آن طولانی‌تر شود، احیای اقتصاد نیز بیشتر طول خواهد کشید.
آقای هاشم پسران که در حال حاضر صاحب کرسی جان الیوت در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی است همراه با چهار نفر از همکارانش؛ الکساندر چودیک(اقتصاددان ارشد بانک فدرال‌رزرو دالاس)،کامیار محدث(استاد دانشگاه کمبریج)،مهدی رئیسی(اقتصاددان ارشد صندوق بین‌المللی پول) و الساندرو ربوچی(دانشیار دانشکده بازرگانی جان هاپکینز) مقاله‌ای منتشر کرده‌اند که نشان می‌دهد رکود جهانی، طولانی‌مدت خواهد بود و هیچ کشوری،از تاثیر آن نجات نخواهد یافت.
مقاله مورد اشاره نشان می‌دهد آمریکا و انگلیس احتمالاً تاثیرات عمیق‌تر و طولانی‌مدت‌تری را تجربه خواهند کرد، در حالی‌که به احتمال زیاد اقتصاد چین زودتر از سایر کشورها احیا خواهد شد. شانس منطقه یورو برای احیای کوتاه مدت کم است، اما این احتمال وجود دارد که تا پایان سال ۲۰۲۱ سریع‌تر از ایالات متحده بهبود یابد.
مقاله آقای هاشم پسران و همکارانش نشان می‌دهد امکان بازگشت اقتصاد تا آخر سال ۲۰۲۱ بسیار اندک است و تولید ناخالص داخلی دنیا در دو سال آینده به وضعیت اواخر سال ۲۰۱۹ و قبل از فراگیری کووید بازنمی‌گردد.

?اثر کرونا بر اقتصادایران
ارزیابی میزان اثرگذاری کرونا بر اقتصادایران در مقایسه با دیگر کشورها دشوار است چون اقتصاد ما در سال‌های گذشته گرفتار ابرچالش‌های
به مراتب پیچیده‌تر و مخرب‌تر از کرونا بوده است. محمد مروتی عضو هیات علمی دانشگاه خاتم در این زمینه مثال خوبی دارد؛ زمانی که ساحل آرام است موج کوچک به چشم می‌آید اما در دریای طوفانی، موج کوچک یا متوسط اثری ندارد و دیده نمی‌شود.
پیش از ضربه کرونا، اقتصاد ایران گرفتار ابرچالش‌های زیادی بود و در نتیجه، تبدیل به یک اقتصاد ضعیف و کم‌بنیه شده بود و کرونا هم ضربه محکمی به آن وارد کرد. به این ترتیب دست سیاستگذار برای انتخاب راه‌ حل‌های درست برای گذار از این وضعیت بسته است؛چون علاوه بر آثار اقتصادی، دولت از تبعات اجتماعی تعطیلی فراگیر هم نگران است. محمد مروتی می‌گوید «توصیه اقتصاددانان این بود که دولت باید کشور را دو یا سه ‌هفته‌ تعطیل کند تا زنجیره شیوع کرونا قطع شود. پاسخ غیرمستقیم سیاستگذار این بود که تعطیلی، معیشت مردم را به مخاطره می‌اندازد.»
پیش از این تحلیل عمومی این بود که دولت باید از دو راهی که یکی به سلامت و دیگری به اقتصاد ختم می‌شود یکی را برگزیند اما محمد مروتی معتقد است؛ برای سیاستگذار، این دو‌راهی دیگر موضوعیت ندارد و احتمالا دوراهی سخت دیگری پیش رو است که یکی به حیات جامعه و دیگری به امنیت کشور ختم می‌شود. برای همین است که سیاستمدار تن به تعطیلی کامل کشور نمی‌دهد و در واقع از به خطر افتادن معیشت مردم و تبعات بعدی آن بیشتر از عواقب تشدید کرونا در جامعه، نگران است. اگر این گزاره درست باشد،آن وقت این سؤال مطرح می‌شود که وضعیت کنونی تا کجا ادامه می‌یابد؟

تجارت فردا