پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز نخستین پایگاه تخصصی مطالعات میان رشته ای (برنامه ریزی شهری – منطقه ای)
پنل دوم هفتمین همایش روز ملی علوم اجتماعی با محوریت گرامی داشت میراث علمی استاد فقید «مهدی طالب» عصر روز ۵ شنبه ۱۳ آذر با همکاری انجمن جامعه شناسی ایران، موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و دبیرخانه دائمی روز علوم اجتماعی برگزار شد. اعضای پنل «حسین ایمانی جاجرمی» دانشیار گروه مطالعات توسعه اجتماعی دانشگاه تهران و رییس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، «اسماعیل شهبازی» استاد دانشگاه شهید بهشتی، «زهرا فرضی زاده» عضو هیات علمی گروه برنامه ریزی اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و «اسدالله نقدی» دانشیار علم اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا همدان بودند. همچنین دبیر این پنل اسدالله نقدی بود.
در ادامه برخی از مهمترین مشروح سخنرانی‌های آنها را می‌خوانید:
در ابتدای پنل، حسین ایمانی جاجرمی سخنرانی خود را با اشاره به کارنامه دکتر مهدی طالب شروع کرد و گفت: من هم شاگرد دکتر طالب بودم و هم از سال ۱۳۸۵ توفیق همکاری با ایشان داشتم. علایق ما هم راستا بود و تجارب مشترکی در پژوهش‌های مربوط به شهر و روستا داشتیم.
وی گفت: از کسانی که با طالب هم دوره بودند می‌توان به مصطفی ازکیا، علی اکبر نیک خلق و جواد صفی نژاد اشاره کرد. این افراد در دوره‌ای فعالیت می‌کردند که اصلاحات ارضی رخ داده بود و اگر به کارنامه این نسل نگاه کنیم متوجه می‌شویم که تحقیقات خود را با روستا شروع کرده‌اند و به جای تحقیقات کتابخانه‌ای به مطالعه میدانی آن پرداخته‌اند.
وی اشاره کرد: بخشی از فعالیت‌های مهم مهدی طالب مربوط به بازسازی مناطق زلزله زده رودبار بود. وی با همکاری‌هایی که با بنیاد مسکن داشت به این مناطق رفت و برای نخستین بار به مطالعه مشارکت مردم در بازسازی این مناطق پرداخت. علاوه بر مطالعه مشارکت مردم در مناطق زلزله زده، وی مطالعات بسیای در خصوص مشارکت مردم در دوره‌های مختلف تاریخ داشت که بر این اساس هم توانست مدل‌هایی از مشارکت مردم ترسیم نماید. بخش دیگر کار طالب مربوط به تعاون است و کتابی درباه اصول و اندیشه‌های تعاون دارد همچنین وی فعالیت‌هایی در زمینه شهرسازی داشت و با همکاری وزارت مسکن و شهرسازی توانسته بود مطالعات بسیاری در روستاها و شهرها به سرانجام برساند. بطور کلی مهدی طالب، کارنامه موفقی دارد و در زمینه‌های بسیاری نظیر شهرسازی و مدیریت روستاها نیز خوش درخشیده است. پرداختن به بیشتر این مسائل از دوران اصلاحات ارضی و با شروع مسائل و مشکلات مردم روستا آغاز شده بود و طالب با برقراری ارتباط مناسب و دوستانه با روستاییان توانسته بود مسائل، مشکلات و تجارب آنها را شناسایی کند.
سخنران دیگر زهرا فرضی زاده، عضو هیات علمی گروه برنامه ریزی اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران بود. وی در سخنرانی خود به کارنامه مهدی طالب اشاره کرد و گفت: مهدی طالب متولد ۹ مهر ۱۳۲۴ بود. تحصیلات خود را در نهاوند گذراند و سال آخر دیپلم را در یکی از مدارس تهران به اتمام رساند. وی مدرک کارشناسی خود را در رشته علوم اجتماعی از دانشگاه تهران گرفت و پس از آن به مدت دو سال در سپاه دانش خدمت کرد.همچنین وی مدارک کارشناسی ارشد و دکترا را در رشته جامعه شناسی از دانشگاه میرال فرانسه اخذ نمود و پس از بازگشت به ایران مسوولیت‌هایی در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، مسکن و شهرسازی داشت و به مدت ۴۵ سال در دانشگاه تدریس کرد.
فرضی زاده در ادامه گفت: طالب تربیت‌شده مکتب موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی است، یکی از همان چند نفری است که در ابتدای دهه ۱۳۴۰ در دوره تربیت محقق موسسه شرکت کرده و به عنوان محقق در بخش تحقیقات روستایی به کار پرداخت. وی پس از اخذ مدرک دکترا در سال ۵۷ در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران فعالیت کرد و در سال ۸۱ توانست به درجه دانشیاری برسد. در سال ۸۲ به گروه آموزشی توسعه دانشکده علوم اجتماعی منتقل و در سال‌های ۸۷ و۸۸ به عنوان استاد برگزیده انتخاب شد.
وی در ادامه افزود: موارد تدریس وی «اصول اندیشه های تعاونی»، «تامین اجتماعی»، «تامین و رفاه اجتماعی» و «زمینه ها و شیوه های همکاری درجا» (در مقطع کارشناسی) و «رهبری ومدیریت»، «روش تحقیق درتوسعه و رفاه اجتماعی»، «مدیریت روستایی»، «تحولات جامعه روستایی ایران»، «روش تحقیق درتوسعه»، «سازمان های مشارکتی روستایی»، «سیستم های اطلاعاتی مدیریت»، «طرح تحقیق»، «مدیریت روستایی» و «مطالعه تطبیقی تجارب توسعه در کشور» (در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری) بود. طالب در زمینه مدیریت روستایی، اعتبارات روستایی، روش تحقیق و… کتاب‌هایی تالیف کرده بود و برخی از کتاب‌های وی چندین بار تجدید چاپ شده است. از مهمترین کتاب‌های وی اصول و اندیشه‌های تعاونی است که به چاپ هفتم رسیده است. به علاوه وی در برخی از این کتب با استفاده از روش تاریخی به بررسی تحولات روستاها پرداخته است.
فرضی زاده در ادامه ضمن پرداختن به سمت‌های علمی و اجرایی مهدی طالب به عناوینی که از وی پس از مرگش در یادداشت‌هایی دوستان و همکارانش یاد شده، اشاره کرد وگفت: روستاشناسی مجرب، صاحب نظر در حوزه مشارکت مردمی و کار جمعی، پژوهشگری خستگی ناپذیر و پر کار، دانش او دانش راهگشا و جامعه شناسی متعهد از جمله آنها هستند.
اسدالله نقدی آخرین سخنران این پنل از فرانسیس بیکن آغاز کرد و گفت اگر ما نسبت به نسل‌های پیشینمان از تجربه و دانش بیشتری برخوردار هستیم، به این خاطر است که بر شانه‌های آنها قرار گرفتهایم.هر چند در دوران تحصیل شاگرد مهدی طالب نبود اما به اندازه ده‌ها واحد از ایشان آموخته است. وی در سال‌های ۷۰ و ۷۱ که موسسه توسعه روستایی ایران توسط مهدی طالب و اسماعیل شهبازی شکل گرفت، به آنها پیوست و از نزدیک تجارب بسیاری از آنها آموخته است. این موسسه همچنان فعالیت دارد و به همت موسسین‌اش موفق عمل کرده است. دیدگاه‌های مهدی طالب در مورد روستاها همیشه توام با نوآوری و خلاقیت بود و چون وی در روستا متولد شده و بدر آنجا زرگ شده بود از این رو علاقه بسیاری به رشد و توسعه روستا داشت.
وی در ادامه افزود: یکی از حوزه‌های طالب، حوزه شهری است و ضمن اینکه بسیاری وی را با عنوان پدر تعاون روستایی و مدیریت روستایی می‌شناسند، اما در زمینه مسائل شهری هم فعالیت‌ها و تجاربی داشت. وی اولین مشاور جامعه شناسی در وزارت شهرسازی و عمرانی بود و توانست مسائل اجتماعی را به بدنه شهرسازی وارد کند. به عبارتی می‌توان گفت طالب اجتماعیات را به عرصه برنامه ریزی، مدیریت و ساخت و ساز شری وارد کرده است. همچنین وی در کنار پرویز پیران، احمد اشرف و حبیب الله زنجانی توانسته است در زمینه نظریه‌های جامعه شناسی شهری نقشی موثر داشته باشد.او مرد میدان و مطالعات میدانی بود. روستاهای نیشابور تا نهاوند را می‌شناخت و نگاهی جامعه‌شناسانه نسبت به مسائل روستاها داشت. از مهمترین شاهکارهای وی نیز کتاب مدیریت روستایی است. کتابی که چندین بار تجدید چاپ شده و خوانندگان بسیاری دارد.
ایرنا
