تجمیع یا تفکیک تخصص ­ها در اخذ صلاحیت مهندسان مشاور

در پی همه گیر شدن موضوع اداغام رتبه تخصص  “طراحی شهری” با  “شهرسازی” در فضای مجازی و واکنش گروه های موافق و مخالف این موضوع، خبرنگار برزن نیوز؛ جویای نظر مهندس سهراب مشهودی به عنوان یکی از امضا کنندگان نامه درخواست تجمیع این دو تخصص شد. وی در ابتدا به نامه جمعی از مدیران شرکت های مهندسین مشاور به سازمان برنامه اشاره کردند و گفتند، اصل موضوع را به دو دلیل می پذیرند؛ اول اینکه چون رویه تجمیع تخصص ها در جامعه مهندسین مشاور پیگیری می شود با تجمیع دو تخصص فوق الذکر موافق اند. دلیل دوم و مهمتر فرایندی است که در سازمان برنامه برای تشخیص صلاحیت و صدور گواهی انجام می شود. این فرایند بسیار طولانی و طاقت فرسا شده است، شاید با تجمیع تخصص ها فرایند بررسی مدارک تشخیص صلاحیت کوتاه تر شود. عضو شورای شهرسازی جامعه مهندسان مشاور ایران در ادمه به نامه اخیر و مباحث طرح شدن پیرامون آن پرداختند و گفتند نامه را بدون مطالعه و بنا بر اعتمادی که به نویسندگان آن داشتند امضا کردند ولی بعدا متوجه شدند محتوی نامه با صحبت شفاهی ای که با من شده بود مغایر است و بعضا حاوی نکاتی است که به هیچ وجه مورد تائید بنده نیست بنابراین ضمن پوزش از همکاران و ذی مدخلان این موضوع امضاء خود را پس میگیرم.

عضو هیئت مدیره انجمن میران فنی و اجرایی در توضیحاتی تکمیلی پیرامون موضوع مورد بحث موارد زیر را به عنوان نکات ضروری و قابل توجه برشمردند.

۱- مهندسان مشاور معمار در مورد تفکیک این شاخه به گروه­های مختلف، کاملاً امر را مغایر با دانش معماری می­دانند و معتقدند که معماران برای  تمام ابنیه تربیت می­ شوند و بر اثر تجارب خود به تخصص­ هایی نزدک می­ شوند و ضرورت ندارد از ابتدا با این تفکیک کار کنند.

۲- برعکس تعدادی از طراحان شهری کاملاً معتقدند که با ادغام این دو رشته، باز هم برنامه­ ریزان شهری (و حتی بیشتر معمارنی که شهرسازی می­ نمایند )جای آنها را خواهند گرفت.

۳- تعدادی از مهندسان مشاور باتجربه­ تر عکس این نظریه اقدام به تدوین نامه­ای به سازمان برنامه نموده­ اند به شرح زیر:

اینجانبان امضاءکنندگان ذیل، مدیران مهندسان مشاور عضو تشکل­های انجمن صنفی مهندسان مشاور معمار و شهرسازی و جامعه مهندسان مشاور ایران که از دوره­ های قبل دارای پروانه صلاحیت مشاوره از آن سازمان محترم بوده­ اند، در مواجهه با شایعات تأیید عدم تجمیع تخصص شهرسازی در آیین­ نامه تشخیص صلاحیت نقطه­ نظرات جمعی مرتبط با موضوع را به نظر می­رسانیم تا در تدوین نهایی آیین­ نامه مذکور مورد توجه قرار گرفته به این ترتیب از معضلات بعدی عمل مغیار با مصلحت جمع جلوگیری گردد. در اینخصوص موارد قابل تأمل عبارت است از:

• پیش­ نویس تشخیص صلاحیت با رویکرد تجمیع به نوعی اجماع جمعی مشاوران تبدیل شده است.
• منطق موردنظر در تدوین آیین­ نامه مبنی بر اینکه آیین­ نامه تشخیص صلاحیت زمینه تعیین حدود صلاحیت مشاور است که ضمن جامع­ تری در تخصص، ارجاع کار را در صلاحیت کارفرمایان قرار داده این حرکت برخورد تخصصی کارفرما را در شرح خدمات موضوعات مختلف منطقی می­ سازد.

نظر به مطالب و عواقب نامطلوب عدم تجمیع که بر فضای فعالیت صنفی مشاوران کارآفرین سایه افکنده  از آن معاونت محترم تقاضا داریم مانند سایر تخصص­های امور مشاوره نسبت به اجرایی شدن تجمیع تخصص­های گروه شهرسازی دستور مقتضی صادر نمایند.

۴- دکتر کامران ذکاوت در این مورد می­ فرمایند: اخیراً مباحثی در محافل شهرسازی درخصوص ضرورت تفکیک یا تجمیع تخصص­ های برنامه­ ریزی و طراحی شهری از یکدیگر مطرح شده است. منشاء این دیالوگ اختلاف نظرهایی است که حرفه مهندسین مشاور درخصوص روبه تشخصی صلاحیت سازمان مدیریت و برنامه­ ریزی راهبردی برای تفکیک این دو رسته از یکدیگر به عنوان دو گروه تخصص و یا شناسایی هر دو تخصص در یک رسته و ارجاع کار دو گانه به آن بروز نموده است.

در دیدگاههایی که همکاران در فضای مجازی در این خصوص مطرح نموده­ اند به تفاوت نگرش به موضوعات شهرسازی در دانش طراحی شهری و برنامه­ ریزی شهری اشاره شده است. به درستی این واقعیت وجود دارد که این دو دانش از منظرگاه­ ها و توجهات متفاوتی به پدیده تصمیم­ سازی شهر می ­نگرند و این تفاوت در آموزش آنها نیز مطرح است. به طور قطع دانش طراحی شهری در کشور ما با چالش ­های بنیانی دست به گریبان است که جملگی ریشه در جایگاه قانونی آن دارد و از ناکارآمدی قانونی جامع شهرسازی کشور منشاء می­گیرد.

پارادایم برنامه­ ریز فضایی که از سالهای ۲۰۰۵ آغاز و در جامعه اروپایی به ویژه کشورهای انگلو ساکن منشاء گرفته است. برنامه­ ریزی توسعه را به گونه­ های از پایین به بالا و متفاوت از نظام سنتی برنامه­ ریزی کاربری زمین، نظام توسعه را مبتنی بر هویت مکان و فضا قرار می­دهد. دانش طراحی شهری که مبتنی بر هویت مکان و فضاست تا هیچ زمانی دیگر به اندازه در نظام تصمیم­ سازی توسعه شهری حضور ملموس نداشته است لیکن جهت حصول پایداری در تصمیم­ سازی، کیفیت ­های مکانی و نیازهای برنامه­ های لزوماً باید با اشتراک نظر برای یک مکان و یا پهنه شهری منجر شوند، در این راستا تنها همکاری تنگاتنگ دانش طراحی شهری و برنامه­ ریزی شهری در یک محیط تصمیم ­سازی می­تواند متضمن دستیابی به پایداری آینده مکان شود.

بر این اساس نگاه تفکیک تخصص طراحی شهری از برنامه­ ریزی در رتبه­ بندی مهندسین مشاور نگاه سنتی و فاقد پایگاه منطقی در رویکرد طراحی شهری فرآیند محور و سیاستگذاری است.

۵- جمع­ بندی: درنتیجه این تضاد ب آراء مقرر شده است که امروز ۲۴ دیماه جلسه­ هایی با حضور کلیه مهندسان مشاور شهرساز و طراحان شهری تشکیل و (احتمالاً) به نتیجه واحدی برسند.