شهر،حمل و نقل و زندگی روزمره

شما ممکن است بتوانید بناهایی عظیم و پیچیده با کارکردی مشخص بنا کنید اما اگر این بناها با روح و مناسبات تاریخی و اجتماعی یک ملت نتواند ارتباطی برقرار کند، بیش از آنکه شهر را به محلی برای “قرار” تبدیل کند، شهر را محل “فرار” می کند.
به همین خاطر است که متفکران حوزه شهری بر این باورند هر تصمیمی که در حوزه شهر گرفته می شود باید قائم به منافع عمومی و مصلحت شهروندان باشد. مدنظر قراردادن چنین امری مسلما مانع ریخت و پاش های آنچنانی برای ساخت بناهای عظیم و میلیاردی در سطح شهر و خشن کردن کردن جلوه شهری و… از سوی مدیران شهری صرفا به جهت گذاشتن ردپایی از خود در دوران مسوولیت می شود.
اجازه دهید برای تقریب این موضوع به ذهن مخاطبان به دو مورد از این هزینه های میلیاردی در سطح شهری چون تهران اشاره ای داشته باشم:
۱. براساس اعلام حسابرس شورای شهر تهران در سال ۱۳۸۹؛ برای ساخت ۲ کیلومتر تونل توحید نزدیک به ۵۴۵ میلیارد تومان هزینه شده که با احتساب هزینه های نگهداری و تعمیر آن در آن سال تقریبا می توان گفت حدود ۶۰۰ میلیارد تومان هزینه شده است.
این در حالیست که در همان سال خودِ شهردار محترم وقت تهران هزینه ساخت هر کیلومتر مترو(اعم از حفاری، نصب، ریل گذاری، نصب تجهیزات، خرید واگن و ایستگاه ها ) را ۴۰ میلیارد تومان اعلام کرده بود . یعنی با یک حساب سرانگشتی می توان گفت که با هزینه تونل توحید می توانستیم ۱۵ کیلومتر خط جدید مترو احداث کنیم.
جالب آنکه در همین سال قیمت هر اتوبوس شهری تقریبا ۱۰۰ میلیون تومان بوده که با هزینه ۶۰۰ میلیاردی تونل توحید می شد حدود ۶۰۰۰ اتوبوس درون شهری نو به ناوگان اتوبوس رانی تهران اضافه کرد.
جالبتر اینکه در آن زمان کل اتوبوس های درون شهری تهران طبق اعلام مدیرعامل شرکت اتوبوس رانی تهران حدود ۶۵۴۸ عدد بوده است.
۲.همچنین برای ساخت تونل نیایش و اتوبان صدر نیز به گفته معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران در آن زمان(سال ۱۳۹۰) حدود یک میلیارد دلار(با قیمت دلار ۳۲۰۰ تومانی در آن زمان)یعنی ۳۲۰۰ میلیارد تومان هزینه شده است.
در همان سال هزینه احداث هر خط مترو با ویژگی های پیش گفته حدود ۷۰ میلیارد تومان در سال ۹۲ برآورد شده است که تقریبا می توان گفت با این پول می توانستیم حدود ۴۵ کیلومتر خط جدید(گفتنی است مجموع طول خطوط ۱، ۲ و ۴ تهران حدود ۸۶ کیلومتر است) احداث کنیم.
قابل تعمق تر اینکه با همین میزان پول و با در نظر گرفتن هزینه ۲۰۰ میلیون تومانی هر اتوبوس درون شهری در آن زمان، می توانستیم ۱۶۰۰۰ اتوبوس نو به ناوگان ۶۵۴۸تایی اتوبوس رانی تهران اضافه کنیم.

 

*هدف از نگارش این متن، پاسداشت رنج ها و صبوری های همکاران زحمتکش ما در حوزه حمل و نقل عمومی و یادآوری اهمیت کار و حرفه آن ها برای برون رفت از شهرهای ماتم زده از آلودگی و خودرو محوری کنونی ما است.

**شایان ذکر است اعداد اشاره شده در این متن برآمده از زحمت پژوهشی است که دکتر محمد فاضلی استاد بزرگوار جامعه شناسی در کتاب “شهر، حمل و نقل و زندگی روزمره ” در سال ۹۳ کشیده اند.