پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز نخستین پایگاه تخصصی مطالعات میان رشته ای (برنامه ریزی شهری – منطقه ای)
اما چرا با وجود تمام تاکیداتی که روی صنعتی‌سازی ساختمان وجود دارد، این مهم اجرایی نمی‌شود؟ درواقع این صنعت هم فارغ از مشکلاتی نیست که سایر محصولات و تولیدات صنعتی گریبانگیر آنها هستند. به طور نمونه هر مشکلی که در صنعت خودرو وجود دارد؛ در بخش ساختمان‌سازی هم وجود دارد. ما یک اقتصاد دولتی بزرگ داریم که در این سیستم تغییر به معنای ارتقا و ایجاد تحرک بسیار دشوار است. از طرفی، جامعه ما یک جامعه عرفی و سنتی است که آن هم با تغییرات سریع مخالفت می‌کند. روش‌های ناکارآمد فعلی که در ساختمان‌سازی به کار می‌روند؛ ضررهای جبران‌ناپذیری را وارد می‌کنند. بر اساس آمار رسمی، عمر مفید ساختمان در کشور ما ۲۶ سال است، در حالی که در کشورهای دیگر عمر مفید ساختمان‌ها حداقل به ۱۰۰ سال می‌رسد و به دلیل عمر پایین ساختمان‌ها در کشورمان شاهد هدررفت منابع هستیم، چون برای تولید مصالح ساختمانی، از منابع غیرقابل جایگزین استفاده می‌شود.
روش‌های فعلی، در فرآیند ساخت و بهره‌برداری به دلیل مصرف بالای انرژی و هم در فرآیند تخریب، غیرقابل بازیافت است و صدمات جبران‌ناپذیر به محیط‌زیست و حتی انسان‌ها وارد می‌کند. چراکه در فرآیند ساخت و تخریب یک ساختمان، آسایش و امنیت همسایه‌ها به مخاطره می‌افتد که همه اینها جبران‌ناپذیر است. در فرآیند بهره‌برداری نیز فرضا اگر سیستم سرمایش و گرمایش یک ساختمان به درستی کار نکند، ساختمان فاقد عایق صوتی باشد و…، در تمامی مسائل از تربیت فرزندان گرفته تا سرانه مطالعه تاثیرگذار است و این نبود آسایش و آرامش در خانه‌ها باعث می‌شود که انسان‌های سالمی در این خانه‌ها تربیت نشوند و رشد نکنند. بنابراین علاوه بر فرآیند ساخت، صدمات وارد شده در دوره بهره‌برداری و استفاده از ساختمان هم جبران‌ناپذیر است.
مسکن مهر یک فرصت بسیار خوب بود و هرچند این طرح توانست تا اندازه‌ای ما را در این مسیر پیش ببرد؛ اما آن‌طور که باید موفق نبود و ما این فرصت را از دست دادیم.
در طرح نهضت ملی مسکن هم این رویه مجددا در حال تکرار است و ما نتوانسته‌ایم دانش و سیستم ساختمان‌سازی را جلو ببریم که در انتها دستاوردی برای ما به همراه داشته باشد.
حال سوال این است که چه باید کرد؟ به نظر می‌رسد که ما دانش صنعتی‌سازی ساختمان را در ایران نداریم. البته ما سواد و توان تولید این دانش را در کشور داریم. یعنی مهندسان، متخصصان، دانشگاهیان، متریال و ماشین‌آلات لازم و موردنیاز برای تولید دانش صنعتی‌سازی ساختمان را داریم، اما به‌رغم این امکانات، ضرورت‌ها و نیازها هنوز نتوانسته‌ایم این دانش را تولید کنیم. دلیل این است که برای این منظور باید یکسری حمایت‌ها از جانب نهادهای متولی علم و دانش مانند دانشگاه‌ها و وزارت علوم صورت می‌گرفت که این حمایت‌ها انجام نشده است. تعداد زیادی پژوهشگاه و موسسه پژوهشی و آموزشی در حوزه ساختمان حتی با عنوان صنعتی‌سازی ساختمان وجود دارند که هیچ اقدام خاصی انجام نمی‌دهند. نهاد متولی و بهره‌بردار هم که وزارت راه و شهرسازی است، نتوانسته اقدامی انجام دهد. نهادهای دولتی چندبار خواسته‌اند سیستم‌هایی را تولید کنند. واقعیت این است که اگر برگردیم و نگاه کنیم کشورهای پیشرفته چه راهی را رفته‌اند، می‌بینیم تا جنگ جهانی دوم که نیاز به ساخت مسکن انبوه به وجود آمد، دولت‌ها این وظیفه را برعهده گرفتند. در شوروی، آلمان، انگلیس روش‌های متفاوتی برای این منظور انجام شد. اما دولت در جایی وظیفه و نقش خود را انجام داد که کار را به دست بخش خصوصی داد؛ چون آنها به این موضوع پی بردند که بخش خصوصی است که می‌تواند کار را پیش ببرد. بنابراین باید کار را به دست بخش خصوصی بسپارند. در این بین تنها نهادی که نشان داد می‌تواند از بخش خصوصی حمایت کند؛ معاونت علمی ریاست جمهوری است که در کسب و کارهای اینترنتی مانند تاکسی‌های اینترنتی، به‌رغم مخالفت‌های شدید و کارشکنی‌هایی که به وجود آمد؛ اما با حمایت معاونت علمی درنهایت انجام شد.
این معاونت بر اساس همین رسالت و وظیفه شکل گرفته و جایی که می‌تواند از بخش خصوصی حمایت کند تا صنعتی‌سازی ساختمان اتفاق بیفتد، همین معاونت علمی ریاست جمهوری در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان است. اما دولت هم باید اقداماتی را انجام دهد که یکی از مهم‌ترین این اقدامات، تامین و افزایش امنیت سرمایه‌گذاری است که در ایران چندان بالا نیست.
چالش دوم، مساله کپی رایت است. یعنی بزرگ‌ترین ترس ما دانشگاهیان به جای اینکه ترس از بازار و کیفیت و… باشد، این است که ایده‌های ما را سرقت نکنند و این ترس در کشورهای پیشرفته وجود ندارد. در این کشورها زمانی که افراد در شرکت‌هایی که اقدامات فناورانه انجام می‌دهند، استخدام می‌شوند، در صورت خروج از این شرکت‌ها تا چند سال امکان فعالیت در شرکت‌هایی با عملکرد مشابه را نخواهند داشت و به این ترتیب از حقوق معنوی و مالکیت فکری شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت و از کپی رایت جلوگیری می‌کنند. بسیار مهم است که در کشور ما هم از این موضوع جلوگیری شود. در نهادهای تخصصی مثل سازمان نظام مهندسی ساختمان به‌رغم اینکه وظیفه این سازمان ارتقای سیستم‌های ساختمان و ساختمان‌سازی از اصلی‌ترین ارکان تشکیل‌دهنده این نهاد است؛ اما می‌بینیم که این سازمان تخصصی به عنوان بزرگ‌ترین نهاد غیردولتی در کشور نسبت به این موضوع بسیار بی‌تفاوت است که بسیار جای تاسف است. درمجموع در حوزه ساختمان‌سازی و صنعتی‌سازی ساختمان نیازمند یک تحول و انقلاب هستیم.
