پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز نخستین پایگاه تخصصی مطالعات میان رشته ای (برنامه ریزی شهری – منطقه ای)
طراحی شهری به مفهوم امروزی آن قدمت چندانی ندارد و ریشه‌های آن را میتوان در اندیشه‌های مدرنیسم جستجو کرد. فارغ از جنبه‌های معمارانه و زیبایی شناسانه که در زمانهای گذشته در برخی شهرها در قالب تک بناها و کاخ‌های سلطنتی و یا آثار خاص نظیر میدان‌ها، پل‌ها و فضاهای عمومی، توسط افراد نخبه طراحی و ساخته شده است، رشتهها و حرفه‌های جدید اکادمیک نظیر مهندسی شهر، برنامهریزی و طراحی شهری به مفهوم جدید آن، تحت تأثیر رشد شهرهای اصلی اروپایی و آمریکای شمالی در اواسط قرن نوزدهم شکل گرفت که رویکردی کلنگر نسبت به توسعه شهری داشتند.
«مدرنیسم»، «پستمدرنیسم» و «توسعه پایدار»، جریانات و رویکردهای اصلی در فرایند سیر تکاملی شهر معاصر و علوم مرتبط با طراحی شهری هستند. اغلب از مدرنیسم به دلیل چارچوب‌های خشک، فضاهای فاقد تنوع و اصول فولادی و بتنی که از معماری و طراحی شهر ارائه می‌دهد، به “وحشیگری نو” یاد می‌کنند. ظهور پستمدرنیسم در پرکتیس طراحی شهری در دههی ۱۹۷۰، به‌مثابه‌ی واکنش سیاسی به تجویزهای دیکتاتوری کنگرهی بینالمللی معماری مدرن (سیام) است. از این دوره به بعد است که مفاهیم زیست‌محیطی، ارتقای کیفیت محیط و ساخت مکان پایدار، هدف برنامهریزی و طراحی شهری تعریف می‌شود. در این خوانش متفاوت از طراحی شهری، حق به شهر و برخورداری از شهر زیست پذیر هدفی است تا از طریق آن، همهی افراد بتوانند در آن زندگی شایسته و خلاقانهای داشته باشند.
قصهی شهر معاصر در ایران همانند بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه، بسیار شتابان، هولناک و عمدتاً به تبعیت از پیشرانهای سیاسی، اقتصادی و شبه مدرنیستی است، به همین خاطر، شهرسازی و طراحی شهری در تمامی دورههای ۵۰ سالهی خود رنگ و بوی مدرنیستی/سرمایه دارانه به خود گرفته و کمتر مجالی برای پرداختن به مفاهیم انسانیتر داشته است. امروزه در همهی شهرهای جهان و از جمله شهرهای ایران، به جرات میتوان گفت که سرمایه در مفهوم عام و تبدیل سرمایهی نقدی به سرمایه ثابت، نقش محوری در طراحی و ساخت شهرها دارد، به همین خاطر است که سیاست‌های مرتبط با آمایش، برنامهریزی و طراحی شهرها نیز بیش‌ازپیش باعث جدایی گزینی اجتماعی و تبدیل شهرها به فضاهای امن برای گردش سرمایه می‌شود.
کتاب حاضر” فرم، فضا و طراحی” اثر ارزشمند محمود توسلی است که در سال ۲۰۲۰ توسط انتشارات اشپرینگر نیچر منتشر شده است. ترجمه و انتشار این اثر به زبان فارسی از دو حیث دارای اهمیت است، اول اینکه نویسنده فردی شناخته‌شده، استادی بنام و صاحب سبک در حوزهی طراحی شهری و به‌ویژه مطالعات معماری و شهرسازی مناطق گرم و خشک محسوب می‌شود و دوم اینکه؛ نویسنده در این کتاب افزون بر جنبه‌های کیفی در طراحی محیط شهری؛ نظیر اقلیم، جنبه‌های هنری و شرایط اجتماعی- فرهنگی، به مقایسهی تجربهی ایران و اروپا در شکل‌دهی به فرم و فضای شهری در کلیتی یکپارچه پرداخته است.
این کتاب بنا به ماهیت موضوعی خود میتواند راهنمای خوبی درزمینه‌ی شناخت و درک تجربههای طراحی شهری در کشور و مناطق گرم و خشک باشد و مورداستفاده‌ی رشتههای مرتبط با شهر نظیر شهرشناسی، طراحی شهری و برنامهریزی شهری قرار بگیرد.
