پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز نخستین پایگاه تخصصی مطالعات میان رشته ای (برنامه ریزی شهری – منطقه ای)
تأمین زیرساخت‌های مورد نیاز نقش بسیار مهمی در توسعهٔ گردشگری دارد و علاوه‌بر شتاب‌بخشی روند توسعه، در ایجاد اشتغال پایدار و درآمد اقتصادی جوامع محلی مؤثر است. گفته می‌شود اعتبار این زیرساخت‌ها امسال قرار است به پروژه‌های محورهای گردشگری، روستاهای هدف و مناطق نمونهٔ گردشگری، اردوگاه‌ها و مجتمع‌های خدمات گردشگری و ساماندهی سواحل شمال و جنوب کشور اختصاص پیدا کند. همچنین این اعتبار در بخش سواحل شمال و جنوب حدود ۱۲ برابر رشد پیدا کرده است که با هماهنگی و در تعامل با اداره‌‌های کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استانی به پروژه‌های زیرساختی دارای اولویت اختصاص می‌یابد.
این کار با تخصیص اعتبار طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای مصوب قوانین بودجهٔ سنواتی با عنوان مهمترین منابع تزریق بودجه برای توسعهٔ ظرفیت‌های زیرساختی در طرح‌های مشخص شامل زیرساخت‌های مورد نیاز محورها و قطب‌های گردشگری، مجتمع‌ها و اردوگاه‌های گردشگری، مناطق نمونهٔ گردشگری و ساماندهی سواحل شمال و جنوب انجام می‌شود.
یک فعال گردشگری: با توجه به اینکه سیاستگذاری دولت، کوچک شدن و واگذاری‌ها به بخش خصوصی است، این انتظار می‌رود که اعتبار تأمین زیرساخت‌ها برای رفع مشکلات بخش خصوصی باشد. البته چیزی که ما تاکنون دیده‌ایم در تخصیص این بودجه‌ها هر کسی رانت بیشتری داشته باشد، به هدف می‌رسد
بودجه کم است اما…
یک کارشناس ارشد توریست و مدرس دانشگاه دربارهٔ اینکه «با افزایش اعتبار توسعهٔ زیرساخت‌ها قرار است چه اتفاقی رخ دهد و این بودجه چطور می‌تواند بخشی از مشکلات صنعت گردشگری کشور را حل کند؟» به «پیام ما» توضیح می‌دهد: «عددهای مطرح‌شده در این حوزه در مقایسه با سرمایه‌گذاری کشورهای همسایه را باید یک شوخی دانست. شما بررسی کنید که در عمان یا عربستان چه میزان سرمایه‌گذاری در حوزهٔ گردشگری صورت گرفته است. همین حالا هدفگذاری چند سال آیندهٔ عربستان برای فرودگاه جدید ریاض جذب سالانه ۱۲۰ میلیون توریست است، یا فرودگاه استانبول در حال افتتاح و قرار است سالانه ۲۵ تا ۳۰ میلیون توریست را پذیرش کند. درحالی‌که تجهیزات زیرساختی فرودگاه‌های ما در حد پذیرش سالانه ۲ میلیون توریست است. در گردشگری کردستان یا اربیل عراق هم صحبت از ورود ۸ میلیون گردشگری خارجی است. فاصلهٔ ما آنقدر زیاد شده است که دیگر نمی‌توانیم خودمان را با هیچ کشوری مقایسه کنیم. این اعداد به‌خوبی نشان می‌دهد برخورداری از زیرساخت‌های گردشگری در ایران با کشورهای همسایه چه میزان متفاوت است.»
«اکبر رضوانیان» البته معتقد است زیرساخت‌های حوزهٔ گردشگری هم شامل زیرساخت‌هایی است که باید ایجاد شود و هم تجهیز زیرساخت‌های موجود: «به‌عنوان مثال در بخش حمل‌و نقل و زیرساخت جاده‌ای، اصلاح و ساخت جاده ایجادی است و تأمین و نوسازی، حمل‌ونقل تجهیزاتی. بخش دیگری از زیرساخت مربوط به آموزش نیروی انسانی است. هرچند همین حالا بسیاری از زیرساخت‌هایی که داریم، فرسوده شده‌اند.»
رضوانیان در پاسخ به این سؤال که بودجهٔ فعلی می‌تواند منجر به رفع این مشکلات شود یا خیر، بیان می‌کند: «همین اعتبار کم اگر با مدیریت و اولویت‌بندی صرف پروژه‌ها شود، می‌توان به تحول نسبی در این حوزه امیدوار بود. باید توجه داشت هر قدر در حوزهٔ سرمایه‌گذاری و ورود سرمایه‌گذار خارجی تأخیر داشته باشیم با دو اتفاق مواجه هستیم؛ دارایی‌های موجود فرسوده می‌شود و از اتفاقات جدید عقب می‌مانیم.»
گفته می‌شود اعتبار این زیرساخت‌ها امسال قرار است به پروژه‌های محورهای گردشگری، روستاهای هدف و مناطق نمونه گردشگری، اردوگاه‌ها و مجتمع‌های خدمات گردشگری و ساماندهی سواحل شمال و جنوب کشور اختصاص پیدا کند. همچنین این اعتبار در بخش سواحل شمال و جنوب حدود ۱۲ برابر رشد پیدا کرده است که با هماهنگی و در تعامل با اداره‌کل‌های استانی به پروژه‌های زیرساختی دارای اولویت اختصاص می‌یابد
بدون برنامه پیش می‌رویم
«بودجه اختصاص پیدا می‌کند، اما برنامه‌ای نداریم درحالی‌که در سال پایانی چشم‌انداز ۲۰ساله هستیم و هیچ کاری نکرده‌ایم.»؛ این نکتهٔ دیگری است که رضوانیان به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «توسعهٔ زیرساخت در کشور هنوز مربوط به امکانات اولیه چون سرویس بهداشتی است. ای کاش بالاخره این مشکل را حل کنیم و پروندهٔ آن را ببندیم و سراغ رفع مشکلات دیگر برویم، اما نه برنامه داریم نه چشم‌انداز. در اواخر برنامهٔ چشم‌انداز ۲۰ ساله هم قرار بود ۲۰ میلیون توریست داشته باشیم، اما اکنون چه آماری داریم؟ سؤال اصلی از متولیان این حوزه این است که آیا گردشگری می‌خواهیم یا خیر؟»
«اکبر رضوانیان» راهکار این مسئله را تبیین وضعیت و بررسی وضعیت موجود می‌داند و بیان می‌کند: «باید در مقابل برخی از قضایا در کشور یک‌بار برای همیشه تعیین تکلیف شود.»
اعتبار مصوب، صرف پروژه‌های جهادی نشود!
«اعتبار زیرساخت‌های گردشگری هر قدر هم افزایش پیدا کند، تا زمانی که بخش خصوصی در آن دیده نشود، گره‌گشای صنعت گردشگری نخواهد بود. بودجه‌ای که در بخش دولتی گردشگری دیده می‌شود، صرف پروژه‌های جهادی می‌شود و نجات‌بخش این صنعت نیست.» یک فعال گردشگری این توضیح را به «پیام ما» می‌دهد و در توضیح بیشتر دربارهٔ تأمین اعتبار توسعهٔ زیرساخت‌های مورد نیاز مناطق و پروژه‌های گردشگری بیان می‌کند: «حدود ذو دهه است که در این حوزه فعال هستم و معتقدم همین حالا گردشگری در ایران به‌ویژه در حوزهٔ خارجی در حال نابودی است. طی این سال‌ها هیچ اعتبار و حمایت دولتی یا تأمین زیرساخت نداشتیم. حتی تسهیلاتی هم که پیشنهاد داده می‌شود، بازپرداخت ۱۹ درصدی دارد و به‌صرفه نیست.»
«رضا خلیلی ورزنه» به مشکلات ساخت یک پروژهٔ گردشگری اکوکمپ در بخش توریسم سلامت در ورزنهٔ اصفهان برای نمونه اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «این پروژه پیشرفت ۹۰ درصدی دارد، اما به‌دلیل تأمین نشدن اعتبار و زیرساخت متوقف شده است. زیرساخت‌های اصلی مورد نیاز آب، برق و گاز و دو سال است. هزینه‌های برق بسیار گران است و برای پروژهٔ ما بیش از یک میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. این مسائل اگر از سوی دولت محیا شود، کمک بسیار گسترده‌ای برای توسعهٔ گردشگری با حضور بخش خصوصی خواهد بود.»
به گفتهٔ این فعال گردشگری، با توجه به اینکه سیاستگذاری دولت، کوچک شدن و واگذاری‌ها به بخش خصوصی است، این انتظار می‌رود که اعتبار تأمین زیرساخت‌ها برای رفع مشکلات بخش خصوصی باشد: «در مورد اخیر، باید منتظر ابلاغ و تخصیص بودجه بود، البته چیزی که ما تاکنون دیده‌ایم در تخصیص این بودجه‌ها هر کسی رانت بیشتری داشته باشد، به هدف می‌رسد.»
او همچنین نبود توریست خارجی در ایران را یکی از معضلات این حوزه می‌داند که دربارهٔ آن باید اقدامات ویژه‌ای انجام شود: «آسیب جدی بخش‌های گردشگری در کشور، نبود گردشگران خارجی است. گردشگران داخلی هم به‌دلیل تورم سفرها را لغو کرده‌اند و افرادی هم که حالا در نقاط گردشگری تردد می‌کنند، درحقیقت منجر به درآمدزایی برای فعالان این حوزه نیستند. مشکل اینجاست که با این وضعیت اگر بخشی از زیرساخت‌ها را رستوران‌ها و مراکز اقامتی کوچک در نظر بگیریم، طی ۱۰ سال اخیر بخشی از آن‌ها جمع شده و از بین رفته‌اند و حالا دوباره باید از نقطه سرخط شروع کنیم.»
او ادامه می‌دهد: «ضرورت‌های توجه به زیرساخت‌های گردشگری در استان مهمی مثل اصفهان را از این زاویه ببینید که کشاورزی آن به‌طور کامل نابود شده و این شامل برخی استان‌های دیگر هم است. تاکنون هم هیچ معیشت جایگزینی برای این افراد دیده نشده است. تنها گزینه‌ای که می‌توانست برای بخشی از این افراد اشتغال ایجاد کند، توسعهٔ گردشگری و زیرساخت‌های آن بود که همان هم تاکنون رخ نداده است.»
***
قطعا توسعه نیافتن زیرساخت‌ها می‌تواند پاشنه‌آشیل توسعهٔ گردشگری در کشور باشد، اما رفع این موانع هم نیازمند نگاه جدی و بررسی وضعیت ایران -با وجود تمام ظرفیت‌هایش- در مقایسه با کشورهای همسایه است. در مبحث توریسم و گردشگری کمبود زیرساخت‌های در حمل‌ونقل، واحدهای اقامتی، نیروی انسانی آموزش‌دیده، سرویس‌های بهداشتی، ساماندهی مراکز تاریخی و مذهبی و … بسیار جدی است و این اعتبار شاید بخشی از این مشکلات را رفع کند؛ اما اگر قرار است ایران مقصد گردشگری سلامت یا مذهبی در منطقه شود، سرمایه‌گذاری فراتر از بودجه‌های تعیین‌شده نیاز دارد.
پیام ما
