رهنِ معکوس، تسهیلاتی که بعد از فوت بازپرداخت می شود

با افزایش سالمندان در کشورهای مختلف، بانک‌های جهان محصول جدیدی را به بازار اعتبارات مصرفی ارائه داده‌اند که رهن معکوس نامیده می‌شود. منظور از “رهن” اعطای وام بلندمدت مثلا سی ساله به خریداران مسکن است؛ کاری که در ایران در مقیاس محدود بانک مسکن انجام می‌دهد. اما سالمندان به وام رهنی نیازی ندارند؛ عموما در جوانی وام رهنی گرفته و خانه ی خود را خریده و اقساط وام را پرداخته و با بانک تسویه کرده‌اند. پس به سالمندان می‌توان محصول جدیدی عرضه کرد: “رهن معکوس.” مثلا در کشور کانادا که بانک‌های محافظه‌کاری هم دارد، افراد بالای پنجاه و پنج سال، می توانند برابر شصت درصد ارزش مسکن خود را وام بگیرند و با آن پول دنیا را بگردند، به نوه‌های خود هدیه بدهند، با دست و دلبازی بیشتری زندگی کنند، و وجوهی را به خیریه‌های مورد نظر خود ببخشند. بهره‌ی وامی که می‌گیرند انباشته می‌شود و ناچار به پرداخت ماهانه یا سالانه آن نیستند. بهره‌های انباشته و اصل بدهی پس از فوت آنان بازپرداخت می‌شود. شعار این نوع تسهیلات این گونه است: “وام بگیرید و بعد از فوت آن را بازپرداخت کنید.” تقاضا برای این محصول به شدت افزایش یافته، چرا که متقاضی نگران این نیست که از خانه خود در طول حیات اخراج شود. بدین ترتیب در بازار اعتبارات مصرفی، سالمندان که بزودی نیمی از جمعیت خواهند شد، بدهکاران جدید نظام بانکی خواهند بود و با بدهی وارد دوره‌ی بازنشستگی می‌شوند. مشکل اصلی جاری نرخ بالای بهره ی این وامهاست. در کانادا نرخ وام رهنی معمول دو و نیم درصد و نرخ رهن معکوس پنج درصد است. سال‌های آتی نشان خواهد داد که آیا علم مالی محصولی در جهت رفاه مردم مهندسی کرده یا ابعاد منفی محصول جدید معضلات اجتماعی جدیدی خواهد آفرید.