زاگرس قربانی اولویت‌­های اشتباه سازمان منابع طبیعی

سوختن بلوط‌های زاگرس دیگر داستانی غیرمنتظره و رخدادی عجیب نیست، اتفاق تکراری سالیان اخیر است که با تلاش مردمان زاگرس و نگاه توام با افسوس سایر مردمان این سرزمین همراه شده است. این سطور نیز همانند این آتش تکراری، فاقد سخنی تازه در باب آتش سوزی زاگرس است؛ زیرا هرآنچه باید گفته و شنیده می­شد، بارها و بارها توسط کارشناسان و دلسوزان بیان شده است. این نوشتار، اما تلاشی ناامیدانه برای بازگشت سازمان منابع طبیعی به اولویت­های واقعی خود در مدیریت جنگل­ها و اولویت‌بندی بایسته در راهکارهای مدیریت حریق است. در بحران آتش‌­سوزی جنگل­های زاگرس، ریشه و راه حل دو مسیر متفاوت را طی می­‌کنند. در حالی که با استناد به سخنان مدیران و تحقیقات، تقریبا تمام آتش‌­سوزی­‌های زاگرس دارای منشا انسانی است، اما در این سال‌ها تمرکز مدیریت حریق بر گلایه به حق از نبود ابزار مناسب اطفا بوده است و توجهی در خور به برنامه­های پیشگیری نشده است. اگر سازمان متولی جنگل‌­ها ادعا کند که برنامه مدون برای وضعیت زاگرس دارد، تکرار حریق و عملیات اطفا بدون تجهیزات و طرح مشخص، حاکی از ناموفق بودن این برنامه است. وضعیت کنونی که نادیده گرفتن اصل مقدم بودن پیشگیری بر درمان است، هر سال خسارت بیشتر ایجاد می‌کند. خرید تجهیزات اگر چه اقدامی ضروری برای اطفا حریق است، اما راه‌حل بحران انسانی آتش سوزی در زاگرس نیست. سهل انگاری گردشگران، بی‌توجهی زارعان به ممنوعیت آتش زدن پسماند مزارع، وجود تضاد بین مردم محلی در استفاده از عرصه‌های طبیعی، تضاد بین مردم و سازمان منابع طبیعی و بی‌توجهی گاه‌به‌گاه سایر سازمان­‌ها و ادارات به حفاظت جنگل در پروژه‌­ها، از دلایل اصلی سهوی و عمدی در وقوع آتش است. راه حل پیشگیری این بحران، آموزش، تعامل و اجرای قوانین بازدارنده متناسب با اهمیت زاگرس است. آموزش همگانی گسترده از طریق رسانه‌ها، نصب علائم هشدار دهنده در نقاط بحرانی، اجباری شدن آموزش راهنمایان تورهای گردشگری و نیروهای سایر سازمان‌ها یا ادارات که در محدوده جنگل فعالیت دارند و تمرکز بر آموزش و ترویج جوامع محلی، می‌تواند بر وقوع حریق های سهوی تاثیرگذار باشد. تعارضات بین مردم محلی بر سر استفاده از منابع یا تعارض بین مردم و سازمان منابع طبیعی، از دلایل مهم در وقوع حریق عمدی است. حل چنین تعارضاتی نیازمند اقدام جدی از طرف سازمان منابع‌­طبیعی با همکاری سایر سازمان‌های مسئول در این زمینه است. تلفیقی از اقدامات ترویجی، مشارکت و وضع و اعمال قوانین بازدارنده، از راهکارهای مهم کاهش حریق­های عمدی است. در کنار اشتباه سازمان منابع طبیعی مبتنی بر اولویت بخشیدن به تامین تجهیزات و رها کردن ریشه حریق، اولویت‌بندی اشتباه در رسالت و وظایف سازمان نیز این بحران را تشدید کرده است. در حالی که از زمستان سال گذشته و در پی وضعیت بارشی مناسب زاگرس، پیش‌­بینی وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده می­‌شد، اما سازمان جنگل­های سابق، زمان طلایی پیشگیری از حریق و آمادگی برای مقابله را صرف جلسات کاشت میلیاردی نهال کرد. رها کردن حفاظت از جنگل‌­های طبیعی و امید بستن به کاشت نهال بدون توجه به شرایط فنی، اشتباه استراتژیک از سوی سازمان منابع طبیعی است که ناشی از گم کردن اولویت­های مدیریتی، رها کردن حفاظت و توجه بیش از حد به پروژه‌­ای که است که بخش اصلی آن، خارج از وظایف سازمان منابع طبیعی است. وعده جایگزینی درختان قربانی حریق در کردستان با نهال­‌های پروژه کاشت میلیاردی خود گواهی بر درک اشتباه سازمان منابع طبیعی از اهمیت جنگل­‌های طبیعی با خدمات بی‌شمار و دل بستن به کاشت نهال‌هایی است که نتیجه پروژه­‌های مشابه پیشین، به روشنی مشخص نیست. چنان‌که در سطور ابتدایی بیان شد، امیدوارم مدیریت جنگل­‌های کشور بر اساس اولویت‌­های واقعی که تلاش برای تهیه و اجرای طرح جنگلداری است، صورت گیرد و اولویت مدیریت حریق نیز فاز اطفا به اقدامات مدون برای پیشگیری تغییر رویه دهد.

پیام ما