تمرکززدایی نیازمند افزایش اختیارات شورای شهر و روستا است

همزمان با انتخابات دوره سیزدهم ریاست جمهوری در ۲۸ خرداد سال جاری، انتخابات ششمین شورای شهر و روستا هم برگزار خواهد شد. اهمیت انتخابات ریاست جمهوری و بحث‌ها پیرامون این انتخابات در فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور، باعث شده که توجهات معطوف به انتخابات ریاست جمهوری باشد و انتخابات شورای شهر و روستا فعلا چندان از حاشیه به متن راه پیدا نکند. با این حال این حاشیه نشینی چیزی از اهمیت انتخابات شورای شهر کم نمی‌کند.

حکمرانی محلی و تمرکززدایی از جمله مولفه‌هایی حکمرانی کارآمد در عصر جدید است. در ایران هم از قانون اساسی مشروطه به نوعی تمرکز زدایی و لزوم حکومت‌های محلی یا به عبارتی بهتر پارلمان‌های محلی پیش بینی شده بود که چندان تحقق پیدا نکرد. این مسئله در قانون اساسی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم مورد توجه قرار گرفت. در اصل هفتم قانون اساسی آمده است:  طبق دستور قرآن کریم «و امرهم شوری بینهم»، «و شاورهم فی الامر»، مجلس شورای اسلامی، شورای استان، شهرستان، شهر، محل، بخش، روستا و نظایر این‌ها از ارکان تصمیم گیری و اداره امور کشورند. طرز تشکیل و حدود اختیارات وظایف شوراها را این قانون معین می‌کند.

در اصل یکصدم هم قانون گذار تاکید کرده است: برای پیشبرد سریع برنامه های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی، و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم با توجه به مقتضیات محلی اداره امور هر روستا، بخش، شهر، شهرستان، یا استان با نظارت شورایی به نام شورای ده، بخش، شهر، یا استان صورت می‌گیرد، که اعضای آن را مردم همان محل انتخاب می کنند. شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان و حدود وظایف و اختیارات و نحوه انتخاب و نظارت شوراهای مذکور و سلسله مراتب آن ها را که باید با رعایت اصول وحدت ملی و تمامیت ارضی نظام جمهوری اسلامی و تابعیت حکومت مرکزی باشد، قانون معین می کند.

اصول یکصد و یکم، یکصد و دوم یکصد و سوم و  یکصد و ششم از جمله دیگر اصول قانون اساسی است که به مسئله شورای شهر و روستا توجه پرداخته است. با وجود تاکید اصول متعدد قانون اساسی، اما تا دولت اصلاحات تشکیل شورای شهر و روستا، رنگ واقعیت به خود ندید. تا اینکه با همت دولت اصلاحات شوراهای شهر و روستا تشکیل شد تا مشارکت مردم در مسئله حکمرانی تحقق بیشتری پیدا کند.

‌شورای شهر و روستا از مهمترین انتخاباتی است که در کشور برگزار می‌شود. چرا که معمولا به دلیل فقدان نظارت استصوابی، سلایق گوناگون بیش از انتخابات دیگر امکان حضور در این انتخابات را دارند. از طرف دیگر گستردگی منتخبان این انتخابات قابل مقایسه با دیگر انتخابات نیست. نکته سوم در مورد اهمیت این انتخابات، مواجه مستقیم این نهاد با مردم و مسئله نظارت بر عملکرد شهرداری‌ها به عنوان نهاد خدماتی است که در رضایت یا نارضایتی مردم اثر گذار است.

در سال‌های اخیر بازداشت برخی از اعضای شوراهای شهر و روستا و اخباری مبنی بر بروز برخی فسادها در این نهاد، باعث کاهش سرمایه اجتماعی این نهاد مردمی شده است. واکاوی نقاط قوت و ضعف عملکرد شوراهای شهر و روستا برای باز سازی این سرمایه اجتماعی و ترسیم مسیر پیشرو ضروری است. در گفتگو با «جواد آرین منش» فعال سیاسی اصولگرا و نماینده مجلس هفتم و هشتم همین دغدغه را طرح کردیم.

بازنگری در قانون شوراها ضروری است

آرین منش در پاسخ به این سوال ایرنا که اولویت مهم در رابطه با تقویت شوراهای شهر و روستا را چه مولفه‌ای می‌دانید؟ گفت:  شوراهای شهر و روستا در مقطع کنونی با یک تجربه انباشته از فعالیت خود مواجه هستند. مردم و فعالان عرصه این عرصه هم با توجه به این سابقه فعالیت نقاط قوت و ضعف‌های مختلفی را در رابطه با شورای شهر و روستا مدنظر دارند. از نگاه من افزایش اختیارات این نهاد ضروری است.

وی افزود: یکی از اقداماتی که مجلس در رابطه با شوراها می‌تواند انجام دهد بازنگری قانون شوراها است. اختیاراتی که به شوراهای شهر و روستا داده شده اختیارات بسیار محدودی است. مثلا” حداکثر اختیار شورای عالی استان‌ها ارائه پیشنهاد به مجلس است و بیش از این توانی ندارد و تا کنون طرح موثری از سوی شورای عالی استان‌ها در مجلس مطرح نشده است. من معتقدم اگر نمایندگان ملت بخشی از اختیارات خودشان را به شوراهای شهر مخصوصا” کلانشهرها واگذار کنند. برای تامین منافع عمومی بهتر است.

وی ادامه داد: در مورد مدیریت واحد شهری که در حال حاضر توسط نهادهای مختلف و متعدد انجام می‌شود و دچار اختلال و اختلاف‌ها است، شهردار می‌تواند به عنوان محور وحدت و همگرایی نهادهای خدماتی نقش ایفا کند. این تعدد و اختلاف‌ها موجب گران شدن خدمات برای مردم خواهد شد. به نظر من افزایش اختیارات یکی از اقدامات موثری است که مجلس می‌تواند انجام دهد.

انتخابات ریاست جمهوری باعث بی‌توجهی احزاب و مردم به انتخابات شوراها نشود

وی سپس با اشاره به همزمانی برگزاری انتخابات شورای شهر و روستا با انتخابات ریاست جمهوری هم گفت: این همزمانی نباید موجب عدم توجه کافی به انتخابات شورای شهر و روستا شود. چرا که یکی از نهادهای مهم در بازسازی سرمایه اجتماعی ساختار سیاسی شورای شهر و روستا است.بنابراین احزاب و فعالان سیاسی و عرصه شهری با جدیت وارد این انتخابات شوند.

ایرنا