پایگاه خبری تحلیلی برزن نیوز نخستین پایگاه تخصصی مطالعات میان رشته ای (برنامه ریزی شهری – منطقه ای)
یکی از شاخصه های اصفهان و زیبایی هایش را پل های تاریخی این شهر می دانند، پل هایی که به واسطه طول عمرهای متفاوتشان با یکدیگر نمی توان آنها را در یک رنج و زمان بررسی کرد، اما این دلیلی بر کاستن از درجه اهمیتشان نیست. هر چند مدتی است هر بار نام یکی از این پل ها بر سر زبانها میافتد و هشدارهاست که از سوی دوستداران میراث فرهنگی و بعضا کارشناسان مطرح می شود، یک روز تعویض سنگ ِ های کف پل «خواجو» را رو می کنند و یک بار به پیاده راه کردن «پل شهرستان» فکر میکنند و بار دیگر سراغ «سیوسه پل» میروند تا دهانه هایش را ببندند از «پل مارنان» و «پل چوبی» هم که دست کم در طول سالهای گذشته حساسیت ها برای نوع حفاظت از آنها که بگذریم،
امروز حرفهای دیگری در مورد وضعیت این پل های تاریخی مطرح می شود. ایجاد ترک در نقاط مختلف سی و سه پل یکی از عواملی است که باعث بروز این حساسیتها در درجه بالاتر شده است. حساسیتی که می توان نامش را «بلعیده شدن این پلهای تاریخی در دل زمینن گذاشت! هر چند شاید برخی افراد این حساسیت را به واسطه نبود اب در زاینده رود می دانند، اما به نظر می رسد این تنها دلیل برای فاجعه ِ ای که به مرور در حال خوردن ِ جان پل های تاریخی اصفهان است، نباشد.
حمید مظاهری تهرانی، رئیس پژوهشکده تخصصی «پنج اُ هفت» در اصفهان در گفت وگو با ایسنا با مطرح کردن این هشدار، از چگونگی فرآیند این اتفاق با مرور زمان صحبت میکند.
این مدرس دانشگاه نخست در توصیف وضعیت پل های تاریخی اصفهان می گوید: اصفهان شهر زایند رود و شهر پل های تاریخی متعدد و بینظیر است، قدمت برخی از این پل ها مانند پل شهرستان به پیش از اسلام و دوره ساسانیان می رسد و پل های شگفت انگیزی مانند خواجو و سی و سه پل در دورهی صفوی در آن بنا شده اند.
سازه و بدنه اصلی این پل ها آجری است و مهندسی دقیقی که تاق و قوس های متعددی را بر پایه های قدرتمندی از سنگ و ساروج – مالت یا اندودی (روکش) آبدوست است که برای ادامه حیات و حفظ استحکام خود به طور دائمی به آب نیاز دارد و در نبود آب به مرورترد و سست می شود و به عبارتی گیرش و استحکام خود را از دست میدهد – برای قرنها استوار کرده است.
او از خصوصیات ساروج را به واسطه نوع ترکیبات خود و نحوه و فرایند ماهرانه عمل آوردن آن، در ذات خود قادر به تحمل دوره هایی از خشکی یا کم آبی میداند و می گوید: اساسا خشکسالی و خشک شدن رودخانه زاینده رود از همان دوره ساخت این پل ها در دوره صفوی نیز بسیار و تقریبا هر ساله اتفاق می افتاده است، به طوریکه بسیاری از جشن های شهر اصفهان در هنگام شروع خشکی یا آغاز آبگیری زاینده رود برگزار می شدند.
وی با بیان اینکه بسیاری از ترکها و شکستگی های قابل مشاهده روی پل های تاریخی مانند سی وسه پل و خواجو به علت نشست و فرسودگی طبیعی مصالح به کار رفته در ساختار آن ۰آجر،گچ،کاشی،سنگ و ساروج) و البته فرو رفتن تدریجی جسم سنگین پل در بستر زیرین خود است، ادامه می دهد: این عوارض حتی در صورت پر آب بودن دائمی زاینده رود نیز به مرور اتفاق میافتد، هر چند نباید فراموش کرد که اکثر پل های اصفهان و ایران بر اساس مکانیابی
دقیق و با اشراف کامل معماران بر مقدار سختی و میزان مقاومت جنس خاک بستر پل ها ساخته شده اند که این امر تضمین کننده طول عمر و ادامه حیات پل های اصفهان در طول این سالها بوده است .
مظاهری از دلایل پایین ِ آمدن سطح آب های زیرزمینی دشت اصفهان و به ویژه بستر زیرین زاینده ِ رود در آخرین حد خود و خشکشدن طولانی مدت زاینده رود را حفر چاه های بسیار عمیق در اصفهان برای تامین آب شرب و آبیاری فضای سبز گسترده شهر می داند و ادامه می دهد: این خشکی باعث سستی و ضعف بی سابق های در لایه خاکی – سنگی پلهای اصفهان شده است.
در حال حاضر نیز گسترش این فرایند (پوک شدن خاک بستر) همراه با فشار طبیعی حاصل از وزن سازه پل و حتی انواع بارهای مازاد مانند آسفالت و سنگ فرش نادرست و عبور کنترل نشده گردشگران و عابران وقوع یک فاجعه برای پل های تاریخی اصفهان را محتمل و حتی قریب الوقوع میکند.
